کتاب دعوت به جامعه‌شناسی

«دعوت به جامعه‌شناسی» دربردارنده پانزده نوشتار و مبحث از زهره روحی(-۱۳۳۶)، فیلسوف و جامعه‌شناس ایرانی است. در مقدمه کتاب می‌خوانیم: به محض آنکه نزد اهل اندیشه، این موضوع مسلم شد که برای انسان، سوای رفتارهای غریزی‌، هیچ عمل و رفتاری خودبه‌خودی نیست، قلمرو جامعه‌شناسی و دیگر علوم انسانی زاده شد. به بیانی، از نگاه جامعه‌شناس، صرف‌نظر از رفتارهای غریزی صیانت نفس، هر آنچه به نام فکر و تعقل، درک و احساس و بالاخره تعبیر و تفسیر می‌شناسیم، همگی نیازمند الگو، ساختار و شرایط اجتماعی خاص برای نهادینه‌ کردن‌ خود هستند. چیزی که بتواند «طور خاصی» از عمل، فکر، درک و احساس، و تعبیر و تفسیر را به وجود آورد. با مثالی بسیار ساده، می‌توان به این رفتار اجتماعی (نهادینه‌شده) اشاره کرد که امروزه همگان می‌دانیم که برای سوار شدن اتوبوس‌ شرکت واحد، حتما می‌باید در محل‌هایی خاص ایستاد. چیزی که از طریق زندگی در قلمرو اجتماعی با آن‌ آشنا شده‌ایم و بدین ترتیب ملکه‌ ذهن ‌ما شده‌ است. موقعیتی که می‌تواند مورد علاقه جامعه‌شناسی خُرد باشد. یا در مثالی با اهمیت‌تر، اینکه دریابیم به چه دلیل در سال‌های اخیر آمار طلاق در جامعه ایران افزایش پیدا کرده، یا چیزی که به نام «مد» می‌شناسیم، چیست و چرا در قلمرو روزمره از اهمیت برخوردار است، همگی از جمله موضوعاتی هستند که جامعه‌شناسی در کنار مسائل کلان اجتماعی، مانند رابطه «خشونت» و ساختار سیاسی، اجتماعی و همچنین تقسیم قدرت و ثروت، به آنها هم می‌پردازد. اما لازم است این را هم بگوییم که در سلسله بحث‌های حاضر، نگرش‌های جامعه‌شناسانه‌ منضم به شرایط تاریخی، جایگاهی خاص دارند (منظور نگرش‌هایی است که به شرایط تاریخی موضوعات مورد بررسی اهمیت می‌دهند). زیرا برای‌ این دیدگاه‌ها کاملا مسلم است که به هیچ‌وجه نمی‌توان هنجارهای اجتماعی، فرهنگی را از شرایط تاریخی تفکیک کرد.