کتاب مقاومت در شناخت درمانی

کتاب مقاومت در شناخت درمانی با عنوان اصلی Overcoming Resistance in Cognitive Therapy نوشتهٔ رابرت لیهی و ترجمهٔ حسن حمیدپور و زهرا اندوز و حسین زیرک است. انتشارات ارجمند این کتاب را منتشر کرده است. اثر حاضر که در دستهٔ علم روان‌شناسی قرار گرفته، در باب ‏‫شناخت‌درمانی و مقاومت (روانکاوی) است. این کتاب به نقش درمانگران در ایجاد مقاومت مراجعان پرداخته و نه‌تنها مشکلات را شناسایی کرده، بلکه راه‌حل‌های عملی و کارآمدی برای متخصصان ارائه داده است. نسخهٔ الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب مقاومت در شناخت درمانی اثر رابرت لیهی

کتاب «مقاومت در شناخت‌درمانی» که نخستین‌بار در سال ۲۰۰۱ میلادی و در ایران در سال‌های ۱۳۹۵ و ۱۳۹۹ و ۱۴۰۳ (چاپ چهارم) منتشر شده، به بررسی مفهوم مقاومت در درمان‌های شناختی پرداخته است؛ آنچه ریشه‌اش در نظریه‌های روان‌کاوی و روان‌پویشی است. اشاره شده است که این مفهوم ابتدا در رویکرد روان‌کاوی مطرح شده و در کتاب «مقاومت: رویکردهای روان‌پویشی و رفتاری» به قلم «پل واکتل» در سال ۱۹۸۲ میلادی مورد بررسی قرار گرفته است. کتاب «مقاومت در شناخت‌درمانی»، این راهنمای عملی، مدل چندبُعدی مقاومت در درمان شناختی را معرفی کرده است. کتاب مثال‌های موردی و گفت‌وگوهای واقعی از جلسات درمانی را در خود گنجانده و به‌شیوه‌های گوناگونی که مراجعان ممکن است در برابر روندهای اساسی درمان مقاومت نشان دهند، پرداخته است؛ از جمله عدم همکاری در تعیین دستور جلسه و انجام تکالیف، انتقال احساسات به درمانگران دیگر (splitting transference)، رفتارهای نامناسب و قطع زودهنگام درمان. نویسنده فرایندهای زیرساختیِ مقاومت را بررسی کرده است؛ از جمله میل به تأییدگرفتن، پرهیز از ریسک و خودناتوان‌سازی (self-handicapping)؛ همچنین کتاب به این مسئله پرداخته که چگونه واکنش‌های خودِ درمانگر نیز ممکن است به‌طور ناخواسته مانع تغییر در روند درمان شود. «رابرت لیهی» ابزارهایی نوآورانه را برای بازگرداندن روند درمان به مسیر درست ارائه داده است؛ از جمله مداخلات هدفمند، آزمایش‌های درون‌جلسه‌ای، پرسش‌نامه‌ها و مدل‌های تصویری که می‌توان آن‌ها را با مراجعان به‌اشتراک گذاشت. دو نقد و بررسی مفصل به کتاب حاضر افزوده شده که به درک بهتر مفاهیم و تحولات اخیر در حوزهٔ شناخت‌درمانی کمک می‌کند.

خلاصه کتاب مقاومت در شناخت درمانی

دیدگاه‌های مختلفی دربارهٔ مقاومت وجود دارد. «ماروین گلدفرید»، «آرنولد لازاروس» و دیگران دیدگاه‌های مختلفی دربارهٔ مقاومت در درمان‌های رفتاری ارائه کرده‌اند. لازاروس دیدگاه رادیکالی داشته و معتقد بوده است که مفهوم مقاومت بیشتر ناشی از ناتوانی درمانگر در شناسایی عوامل اصلی مشکلات بیمار است تا مقاومتی در خود بیمار. «تورکات» و «مایر» به این نکته اشاره کرده‌اند که هر مشکلی که درمانگر نتواند تغییر دهد، به‌اشتباه به‌عنوان مقاومت شناخته می‌شود. نقش رویکردهای شناختی در مفهوم مقاومت چیست؟ از زمانی که رویکردهای شناختی در درمان اختلالات شخصیت و مشکلات مزمن به کار گرفته شد، مفهوم مقاومت در این رویکردها پررنگ‌تر شد. «بک» و همکارانش در سال ۲۰۰۴ میلادی به اهمیت واکنش‌های هیجانی بیمار در درمان اشاره کرده و تأکید کرده‌اند که این واکنش‌ها می‌تواند اطلاعاتی ارزشمند برای شناسایی باورهای بیماران و بهبود درمان فراهم کنند. بسیاری از مقاومت‌ها به‌عنوان سوءتفاهم‌هایی شناخته می‌شود که در صورت شناسایی و اصلاح می‌تواند برطرف شود.

چرا باید کتاب مقاومت در شناخت درمانی را بخوانیم؟

مطالعهٔ این اثر به متخصصان بالینی توصیه شده است؛ زیرا مقاومتْ یکی از دلایل اصلی عدم پیشرفت یا قطع درمان است. وقتی درمانگر بتواند مقاومت را به‌درستی تشخیص دهد و بفهمد که پشت آن، چه نیاز یا ترسی نهفته است، می‌تواند مداخلات مؤثرتری طراحی و درمان را به مسیر اثربخش‌تری هدایت کند؛ در واقع برخورد دقیق و سنجیده با مقاومت می‌تواند باعث شود درمان به نتیجه برسد؛ نه اینکه نیمه‌کاره رها شود.

کتاب مقاومت در شناخت درمانی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب را به متخصصان بالینی که در رویکرد شناختی - رفتاری به کار درمان مشغول هستند، پیشنهاد می‌کنیم.

درباره رابرت لیهی

«رابرت لیهی» (Robert L Leahy) زادهٔ سال ۱۹۴۶ میلادی، روان‌شناس، نویسنده و ویراستاری است که به درمان رفتارشناختی مشغول بوده است. او مدیر مؤسسهٔ آمریکایی شناخت‌درمانی در نیویورک و استاد بالینی روان‌شناسی در گروه روان‌پزشکی دانشکدهٔ پزشکی ویل کرنل بوده است. این نویسنده در سال ۲۰۱۴ میلادی جایزهٔ «هارون تی. بک» را از آکادمی درمان شناختی دریافت کرد.

نظر افراد یا مجله‌ها درباره این کتاب چیست؟

«کوری نیومن»، رئیس مرکز شناخت‌درمانی و دانشکدهٔ پزشکی گفته است که خواندن این کتاب می‌تواند به ما کمک کند تا درک کنیم چرا برخی مراجعان با سبک‌های فکری و رفتاری خود به مشکلاتشان دامن می‌زنند یا وضعیت نابسامان زندگیشان را حفظ می‌کنند. این کتاب به مراجعان مقاوم در برابر درمان کمک می‌کند تا بهتر بتوانند در مسیر تغییر پیش بروند.

«دیوید کلارک» از گروه روان‌شناسی، دانشگاه برونسویک در کانادا گفته اگر به‌دنبال کتابی هستید که از زاویه‌ای نو و تازه به مسئله‌ای مهم پرداخته باشد که تاکنون نادیده گرفته شده، این کتاب همان گمشدهٔ شما است.

«ژاکلین پرسونز» از مرکز شناخت‌درمانی سانفرانسیسکو معتقد است این کتاب برای طیف وسیعی از افراد، از دانشجویان دوره‌های رفتاردرمانی شناختی تا متخصصان باتجربه و صلاحیت‌دار بالینی مفید است. او باور دارد که این اثر می‌تواند به‌عنوان یکی از منابع اصلی و ارزشمند در دوره‌های رفتاردرمانی شناختی مورد استفاده قرار گیرد؛ همچنین مثال‌های بالینی متعدد در این اثر باعث غنای بیشتر کتاب و ایجاد انگیزه در خواننده شده است.

بخشی از کتاب مقاومت در شناخت درمانی

«دو تا از دوستانم، ویکی و پل، اهل مسافرت روی دریا و قایق‌رانی هستند. آنها ماجرایی را برایم تعریف کردند که در یکی از این سفرها برایشان اتّفاق افتاده بود. یک روز زوجی با ما تماس گرفتند. آنها به‌شدّت مضطرب و برآشفته بودند و گفتند: "ما در مثلث برموداگیر افتادیم و نمی‌توانیم از آن بیرون بیاییم. به هر سمتی که حرکت می‌کنیم، باز هم سر جای قبلی‌مان برمی‌گردیم و اصلا نمی‌توانیم جلوتر برویم. انگار که در مثل برمودا به دام افتادیم!" پل و ویکی با سرعت به سمت قایقی که در مثلث گیر افتاده بود رفتند. وقتی به آنجا رسیدند، پل به‌راحتی می‌توانست نگرانی را در صورت آن زن و مرد ببیند. امّا پل فقط با گفتن یک جمله خیال آنها را راحت کرد: "شما در مثلث برمودا گیر نیافتادید، فقط فراموش کردید که لنگر قایق‌تان را باز کنید."

دستورجلسه‌های پنهانی در درمان دقیقآ عین همان "مثلث برمودا" هستند که افراد در آن گیر می‌افتادند. فرد فکر می‌کند که در حال پیشرفت است و همه چیز خوب پیش می‌رود، البتّه فقط تا زمانی‌که احساس کند دیگر نمی‌تواند جلوتر از این برود. تمام فکر و ذکر او موانع پیش‌رو است ـ او بر چیزی که "پیش روی" قرار دارد، متمرکز است ـ چیزهایی که به‌نظرش مانع پیشرفت او هستند. علاوه براین، او به تلاش‌های خود جهت ایجاد تغییر اشاره می‌کند، البتّه تا قبل از اینکه با موانع دست‌یابی به اهدافش روبه‌رو شود. هدف دستور جلسه پنهانی، درست مثل لنگری می‌ماند که آن را نمی‌بینیم.»