کتاب در سودای نظام داد

کتاب در سودای نظام داد نوشتهٔ کمال پولادی است و نشر مرکز آن را منتشر کرده است. این کتاب توضیحی در باب جهان‌شناسی ایرانی و اندیشهٔ سیاسی است و تحول جهان‌شناسی و اندیشهٔ سیاسی در ایران را با منطق پویش درونی خود اندیشه دنبال کرده است.

درباره کتاب در سودای نظام داد

در ایران، چه در دورهٔ باستان و چه در دوره‌ٔ اسلامی، دو مفهوم اَشَه و فره به عنوان نخستین مفاهیم برآمده از متافیزیک کیهان‌شناختی ( مفهوم نخست در بخش متقدم‌تر و مفهوم دوم در بخش متأخرتر رشد متافیزیک) در قالب‌‌هایی نو و به‌مثابه‌ٔ ایده‌ٔ مرکزی منظومه‌های فلسفی، حکمی و کلامی حضوری پایدار و پویا داشته‌اند. اشه در مفاهیم دَینا (دین) و عقل کلی، و فره در مفاهیم نور و جوهرِ حرکت جان‌مایه‌ی جریان‌های اصلی فلسفه، حکمت، کلام و عرفان نظری را ساخته‌اند. چنین سیری در متافیزیک ایرانی درک خاصی از سیاست و گرایش خاصی را در اندیشه‌ٔ سیاسی پدید آورده است که در کتاب در سودای نظام داد موضوع جست‌وجوست.

این نوشته دو منظور را در این حوزه دنبال کرده است؛ نخست آنکه مباحث بیشتری را به اندیشه‌ٔ سیاسی در ایران باستان، حیطه‌ای که هنوز کار قابل توجهی در آن صورت نگرفته است، اختصاص دهد. دیگر آنکه منبعی باشد در دوره‌ٔ تحصیلات تکمیلی که در آن بر رابطه‌ٔ متافیزیک ایرانی با اندیشه‌ٔ سیاسی تأمل شده است.

خواندن کتاب در سودای نظام داد را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به پژوهشگران حوزهٔ علوم سیاسی پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب در سودای نظام داد

«بشر همواره سامان عملی نظامِ زندگی خود را با بهره‌گیری از تمهید نمادسازی در سامانی از نظامِ ایده‌ها بازتاب داده است. گرچه نسبت سامان عملی زندگی با نظام نظری نسبتی دوسویه و دیالکتیکی است، اما در این دیالکتیک سامان‌های عملی برحسب قاعده مقدم‌اند. باتوجه به آنچه تحلیل‌گران آن را آمیختگی امر اجتماعی و امر فرهنگی در شکل آگاهی اسطوره‌ای می‌خوانند، چگونگی سامان‌های سیاسی و اجتماعی را، که به سبب فقدان گزارش‌های تاریخی دقیق و تفصیلی از دسترس شناخت ما دورند، باید در قالب‌های خاص آگاهی اسطوره‌ای (اسطوره‌ها، حماسه‌ها، آیین‌ها) و نیز آموزه‌های یزدان‌شناختی جستجو کرد. به‌هرحال، از این ذخایر فرهنگی که در دسترس ماست می‌توان برای بازسازی نوعی نظام نظری در قالب منظومه‌های کیهان‌شناسی بهره گرفت.

کیهان‌شناسی‌ها در واقع سامان‌های عملی حیات اجتماعی و سیاسی را به شیوهٔ خود تئوریزه یا، به بیان دیگر، در طرح‌های نظری صورت‌بندی کرده‌اند. اقوامی که وارد مراحل اولیهٔ تمدن‌سازی و انفکاک اجتماعی شده بودند و اشکال اولیهٔ دولت درمیان آنها پیدا شده بود با پرسش‌هایی چون سرشت اقتدار سیاسی، سرچشمهٔ مشروعیت سیاسی، ماهیت تکلیف سیاسی، خاستگاه نهادهای اجتماعی، منزلت قانون و مهم‌تر از همه چرایی و چیستی نابرابری سیاسی روبه‌رو شده بودند و به جستجوی پاسخِ این پرسش‌های بنیادی برآمده بودند.

کیهان‌شناسی‌های باستان در واقع هستهٔ مرکزی نظام نظری دغدغه‌های نخستین تمدن‌های عصر کهن به‌شمار می‌آیند. کیهان‌شناسی‌ها ایده‌هایی را که ما امروزه آنها را در قالب مفاهیمی چون اقتدار سیاسی، منبع مشروعیت سیاسی، ارزش‌های اجتماعی، شکل‌های رهبری سیاسی و نسبت زمام‌دار زمینی با جهان فراطبیعی بیان می‌کنیم به شیوهٔ خود تحلیل، جمع‌بندی و بیان کرده‌اند. این کیهان‌شناسی‌ها نظامی از هستی را در شکل ایده‌آلی طرح کرده‌اند که در آن حیات خاکی و افلاکی از نظم واحدی که می‌توان آن‌را نظامِ داد تعبیر کرد تبعیت می‌کند. در این نظام داد، منزلت قدسی قانون، سامان آرمانی جامعه، جایگاه رهبری جماعت، تکلیف اجتماعی و سیاسی دسته‌های مختلف اجتماعی مشخص شده است. گرچه این نظام داد در نگاه برابرخواهانهٔ برخی ایدئولوژی‌های امروزی خالی از جانبداری نیست، اما نظامی است که با ضرورت‌های رشد اجتماعی در مراحل نخستینِ پیشرفت اجتماعی انسان همسازی داشته است.

ایرانیان عصر باستان همچنین دربارهٔ پرسش‌های اساسی انسان در مورد خاستگاه هستی، اجزای سازندهٔ حیات و هستی انسانی و رابطهٔ جهان زمینی با جهان ماورا و بنیادهای امر اخلاقی پرسش‌های بنیادینی مطرح کرده‌اند و پاسخ‌های اصیلی به آن داده‌اند که پرسش‌ها و پاسخ‌های یادشده را با پرسش‌ها و پاسخ‌های اخیر پیوند می‌زده است.»