کتاب همه چیز درباره خانه

کتاب همه چیز درباره خانه؛ به انضمام جستاری در باب دوگانه «منزل و خانه» نوشتهٔ مایکل الن فاکس و ترجمهٔ مهدی نصراله‌زاده است و نشر بیدگل آن را منتشر کرده است. این کتاب همه چیز را دربارهٔ خانه برای شما توصیف و تبیین می‌کند؛‌ مسائلی که شاید حتی به آن‌ها فکر نکنید.

درباره کتاب همه چیز درباره خانه

برای اکثر مردم جهان، خانه به‌طور مشخص به معنای سازه‌ای بخصوص در درون یک محیط برساخته است‌. یک آلونک، کومه، منزل، کلبه، عمارت، آپارتمان یا هر نوع واحد مسکونیِ دست‌کم نیمه‌دائم. بااین‌حال، هنوز افراد و فرهنگ‌هایی هستند که خانه برایشان چیز سراسر متفاوتی معنا می‌دهد. فضاهای کاملاً باز و بی‌حفاظ زیر ستارگان؛ اجتماعی آرمانی؛ یک سرزمین خاص؛ هرجا که بزرگراه برود؛ اقامتگاه سنتی خدایان یا ارواح مقدس؛ یا خیلی ساده خود زمینِ مادر. اینها از جمله بینش‌های متفاوت در‌خصوص خانه هستند. دیدگاه‌هایی از این دست آبشخورهای بسیاری دارند. از منظر فرهنگ‌های مسلط امروز اگر بنگریم، برخی از آنها معرف نظرگاه‌های غیرمتعارف یا اقلیت هستند، اما از درون خود نظرگاه‌ها، آنها بیانگر آن‌اند که جهان چگونه هست و آدمی چگونه باید با آن ارتباط بگیرد.

بدین‌ترتیب، مردمانی هستند که هویتشان با خانه همچون معیار و نقطه‌ارجاعی ثابت سخت درهم‌تنیده است؛ مردمان دیگری که خودشان را از قیدوبندهای خانه تماماً آزاد می‌دانند؛ دیگرانی که خانه برایشان مکانی سنتی و مقدس است و دیگرانی که هرجا، همه‌جا، یا هیچ‌جا به خانه برمی‌خورند.

با توجه به چنین تنوع و تفاوتی شاید بی‌میل نباشیم که نتیجه بگیریم، آری، خانه صرفاً چیزی در ذهن نگرنده است. در همین حال، و به‌رغم تمرکز بر آن تلقی بسته‌تری که فضای زیست را مرادف با یک واحد مسکونی می‌داند، جغرافی‌دانان انگلیسی، الیسون بلانت و رابین دالینگ، وقتی از این سخن می‌گویند که خانه می‌تواند «یک چادر، کاروان، منزل، آپارتمان، نیمکت پارک، یا هرگونه تجمع مواد و مصالح ساختمانی در یک محل خاص» باشد ما را به نگریستن دقیق‌تر وامی‌دارند.

کاملاً پیداست که هرگونه تلاش برای تعریف خانه صرفاً با توسل به یک فرمول ساده و مختصر حق مطلب را دربارهٔ موضوع ادا نخواهد کرد. بااین‌حال، ما نباید به این حکم که خانه ایده‌ای دل‌بخواهی است تن بدهیم، بلکه، کاملاً برعکس، باید مجدّانه به وجود برخی مؤلفه‌های ذاتی و بنیادی بیندیشیم که «داشتن یک خانه» و «بودن در خانه» را می‌سازند و بدان معنا می‌دهند.

خانه هر چیز دیگری هم که باشد، در‌نهایت یک جا، یک مکان است. خانه می‌تواند مکانی گسترده در فضای مادی باشد یا جایی در خاطره یا تخیل، یا مکانی به همهٔ این معانی به‌علاوهٔ چیزهای بیشتر دیگری در کنار آن‌مثل محیطی که از دلالت و اهمیت روحانی یا نمادین برخوردار است. یک منزلگاه همچنین جایی است که بدین عنوان به‌وسیلهٔ کسانی که در آن مأوی می‌کنند، یا این باور وجود دارد که در آن مأوی دارند، از جمله نفوس انسانی و نیروهای زندگی‌بخش (برای مثال، هستی‌های اجدادی یا موجودات افسانه‌ای)، فعالانه ساخته می‌شود. از این رو، ما باید، حین اندیشیدن دربارهٔ خانه، آمادهٔ گسترش تلقی‌مان از مکان باشیم تا بتواند پذیرای ابعاد کاملاً متفاوتی از معنا باشد.

نویسندهٔ کتاب همه چیز درباره خانه دقیقا هرچیزی را که فکر می‌کنید دربارهٔ خانه می‌توان گفت، در این کتاب گردآورده است. دیدگاه‌های متفاوت و گوناگون در این کتاب باعث می‌شوند خواننده از منظرهای مختلفی به خانه نگاه کند؛ البته اغلب این دیدگاه‌ها از فلسفه و هنر سرچشمه می‌‌گیرند. فصل‌های این کتاب از این قرار هستند:

 چهره‌های بسیار خانه

 اهمیت مکان

 سکونت و سکونتگاه‌ها

 به‌یادآوردن، تصورکردن و سایر کارهای فکری

 آدم‌ها، اشیا و هویت

 سیاست‌شناسی خانه

 بی‌خانمانی و کَنده‌شدگی از ریشه

 آیندهٔ خانه

 در باب دوگانهٔ «خانه و منزل»

 و در انتها تصاویری از خانه‌های مختلف، می‌تواند چهره‌های تازه‌ای از خانه به معنای واقعی کلمه، به شما ارائه دهد.

خواندن کتاب همه چیز درباره خانه را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به کسانی که به خواندن جستارهای ناب و فلسفی علاقه دارند و می‌خواهند دید تازه‌ای به مسائل روزمره و عادی پیدا کنند، پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب همه چیز درباره خانه

«هرکس یک درک حسیِ عادی از مکان دارد‌درکی از جای‌گیر‌شدن یا مستقر‌گشتن در جایی در یک زمان مفروض؛ اما وقتی مکانی جالب‌توجه باشد ما حس دیگری نیز خواهیم داشت: اینکه برای شخص ما بودن در آنجا به‌راستی چه معنایی دارد. رمان‌نویس، شاعر و جستارنویس استرالیایی، دیوید معلوف، بر این نظر است که، "یکی از راه‌هایی‌راهی ضروری‌که از طریق آن سرانجام به تملک کامل مکانی می‌رسیم ... در تخیل است"، و این جایی است که کارِ نویسندگان، نقاشان، عکاسان و قوای خلاقهٔ خودمان زمام امور را به دست می‌گیرد. بعضی مکان‌ها ما را جذب می‌کنند و بودن در آنها آسایش‌بخش است، و بعضی دیگر‌ پاک ناامیدکننده‌اند. بعضی مکان‌ها را ما خودمان انتخاب می‌کنیم و در‌مورد برخی دیگر هیچ اختیاری نداریم، مثل مکان‌های تولد، حبس یا تبعید. ایدهٔ مکان تا حدی یک برساختهٔ فرهنگی است، مثل وقتی که مختصات یک موقعیت مفروض با نقاط و طول و عرض قطب‌نمایی مشخص می‌شود، یا آنچه آنجا در قالب زمان اسطوره‌شناختی رخ داده است. مکان‌ها جایی هستند که، با وام‌گیری از اصطلاحی عهدینی، در آن "زندگی می‌کنیم و حرکت می‌کنیم و موجودیت داریم". وقتی این یا آن مکان به‌عنوان جایی مخصوص یا فوق‌العاده درک می‌شود، آنگاه موضع ما در قبال آن چیزی بسیار ملموس و مشخص از کار درمی‌آید؛ در این حالت ما تأثیر انرژی‌های منفی یا مثبت آن بر روی خودمان را احساس می‌کنیم. همان‌گونه که هنرمند و حافظ محیط‌زیست اهل آمریکا، الن گاسو، به‌سادگی بیان می‌کند، "یک مکان تکه‌ای از کل محیط است که عواطف و احساساتْ نسبت‌به آن ادعای مالکیت کرده است." و این سطحی است که در آن بازنمایی‌هایِ شمایلی‌ای که تخیل در انجام آنها سهیم بوده به ما کمک می‌کنند تا خودمان را در جهان مستقر سازیم.»