کتاب بهار و خزان تهران

کتاب بهار و خزان تهران نوشتۀ رسول مهربان است. این کتاب را انتشارات افکار منتشر کرده است.

درباره کتاب بهار و خزان تهران

بهار و خزان تهران هفتمین جلد از مجموعه‌ای با همان عنوان «گوشه‌هایی از تاریخ معاصر ایران» است که پیش‌ازاین جلد هشتم آن با عنوان «اصلاحات ارضی» منتشر شده است. نگارش مجلدات دیگر این مجموعه ادامه دارد و حوادث دوران محمدرضا پهلوی را از شهریور ۱۳۲۰ تا بهمن ۱۳۵۷ روایت خواهد کرد.

خواندن کتاب بهار و خزان تهران را به چه کسی پیشنهاد می کنیم؟

کتاب بهار و خزان تهران برای علاقه‌مندان به تاریخ مناسب است.

درباره رسول مهربان

نویسنده کتاب، رسول مهربان، در ۱۳۱۴ در بندر انزلی متولد شد. آموزش ابتدایی و متوسطه را در انزلی و رشت گذراند و سپس به تشویق خانواده مذهبی خود برای آموزش علوم مذهبی به قم رفت و به حوزه مرحوم آیت‌الله سید علی‌اکبر برقعی راه یافت. در سال‌های اوج نهضت ملی کردن نفت و جنبش دموکراسی خواهی دولت ملی دکتر محمد مصدق، وارد فعالیت‌های جدی اجتماعی و سیاسی شد و در روزنامه‌های قم و تهران مقاله‌هایی نوشت. رسول مهربان در ادامه فعالیت سیاسی به «حزب ایران» و پس از شکست نهضت ملی، به «نهضت مقاومت ملی» و سپس «جبهه ملی دوم» پیوست. مدتی منشی الله یار صالح، رهبر جبهه ملی دوم، بود و در انتخابات دوره بیستم مجلس شورای ملی، سخنگوی ستاد انتخاباتی او شد. در آن دوران طولانی پرتلاطم همواره در کنار الله یار صالح قرار داشت و از نزدیک شاهد مذاکرات و مباحثات رهبران جبهه ملی دوم بود. این تجربیات اجتماعی و سیاسی پشتوانه پژوهش‌های تاریخی او در سال‌های آتی شد؛ آثاری چند در تشریح شکست نهضت ملی و علل صعود و سقوط آنکه از جمله می‌توان از بررسی احزاب بورژوازی لیبرال در مقابله با جنبش کارگری و انقلابی ایران و گوشه‌هایی از تاریخ معاصر ایران نام برد. عنوان کتاب بهار و خزان تهران اشاره دارد به تعبیر «بهار تهران» از سوی برخی پژوهشگران تاریخ معاصر؛ درباره گشایش سیاسی سال‌های آغازین دهه چهل شمسی در دوران نخست‌وزیری دکتر امینی. دورانی که برخی احزاب و گروه‌های سیاسی همچون جبهه ملی دوم اجازه فعالیت یافتند، اما این دوران کوتاه همچون دوران موسوم به «بهار پراگ» و «انقلاب مجارستان» و حوادث مشابه اصلاحات و انقلاب در کشورهای مستقل از ابرقدرت‌های شرق و غرب، نه به تعمیق آزادی‌های اجتماعی - سیاسی انجامید و نه در سایه توافقات پشت پرده شاه و آمریکا، دیری پایید.

بخش‌هایی از کتاب بهار و خزان تهران

مجدالملک از ازدواج با خواهر «خازن جیب» ناصرالدین‌شاه، صاحب دو پسر و چهار دختر شد. یکی از دخترها، به نام طاووس خانم به همسری میرزا ابراهیم‌خان معتمدالسلطنه آشتیانی در آمد و صاحب دو فرزند به نام‌های حسن و احمد شد که بعدها حسن به وثوق‌الدوله ملقب گردید و خدمتگزاری به انگلستان را به عهده گرفت و احمد، به قوام‌السلطنه ملقب و منشی حضور مظفرالدین شاه شد و افتخارش به این بود که دستخط اعطای مشروطه مظفرالدین شاه به قلم و انشای او به توشیح مظفرالدین شاه رسیده است. بعدها وی در دایره خدمت گذاران امپریالیسم آمریکا قرار گرفت. یک برادر خدمتگزار دولت انگلستان شد و برادر دیگر عامل مهم و درجه اول امپریالیسم تازه‌نفس و نوپای آمریکا در ایران. همو بسیاری از شخصیت‌های سیاسی را که شیفته قدرت و تشنه ثروت بودند، به دایره خدمت گذاران امپریالیسم آمریکا وارد کرد. دو پسر مجدالملک عبارت بودند از محمدتقی خان مجدالملک ثانی و میرزاعلی خان امین‌الدوله. میرزاعلی خان امین‌الدوله هم در خدمت ناصرالدین‌شاه بود و به مأموریت‌های لندن و ایتالیا و روسیه رفت.

در مأموریت ایتالیا با پادشاه جدید ایتالیا و پاپ لئون سیزدهم ملاقات کرد. سپس رهسپار لندن شد؛ مورد استقبال میرزا ملکم خان ناظم الدوله وزیر مختار ایران در انگلیس قرار گرفت و چند جلسه با وزیر امور خارجه انگلستان مذاکره کرد. بعد به همراهان ناصرالدین‌شاه در پاریس ملحق شد؛ این سفر ناصرالدین‌شاه به اروپا نزدیک به شش ماه طول کشید و سفرنامه‌های او حکایت از ولخرجی‌های شاه و درباریان همراه او دارد. پس از کشته‌شدن ناصرالدین‌شاه، امین‌الدوله به دربار مظفرالدین شاه وارد می‌شود و به مقام صدراعظمی می‌رسد. پسر امین‌الدوله صدراعظم، به نام محسن خان که با دختر مشیرالدوله (محسن خان مشیرالدوله، سفیر ایران در دربار عثمانی) ازدواج کرده بود، اما به امر پدر، دختر مشیرالدوله را طلاق داد و برای تثبیت موقعیت پدر با دختر مظفرالدین شاه ازدواج کرد. حاج مهدی قلی خان هدایت مخبرالسلطنه در این باره می‌نویسد: محسن خان مشیرالدوله با امین‌الدوله یک نفر در دوپوست بودند. نظر به این دوستی، امین‌الدوله اسم پسرش را محسن گذارده بود و دختر محسن خان مشیرالدوله را هم برای او گرفته بود. برای استحکام ریاست (و صدراعظمی خود) اجازه داد که محسن دختر مشیرالدوله را طلاق دهد و فخرالدوله دختر مظفرالدین شاه را برای او گرفت و در گالری باغ ارک عقدکنان شد.