کتاب محیط زیست گرایی ثروتمندان

کتاب محیط‌زیست‌گرایی ثروتمندان (مروری انتقادی بر محیط‌زیست‌گرایی جریان اصلی) نوشته‌ی پیتر دوورن و با ترجمه‌ی نیکزاد زنگنه، اثری پژوهشی و انتقادی درباره‌ی سیر تحول جنبش‌های زیست‌محیطی در جهان معاصر است. این کتاب که نشر افکار آن را منتشر کرده است، به بررسی ریشه‌ها، روندها و پیامدهای شکل‌گیری جریان غالب محیط‌زیست‌گرایی می‌پردازد و با نگاهی انتقادی، نقش طبقات مرفه و ساختارهای اقتصادی مسلط را در جهت‌دهی به دغدغه‌های زیست‌محیطی تحلیل می‌کند. نویسنده با تکیه‌بر مطالعات تاریخی، اجتماعی و سیاسی، تلاش کرده است تا نشان دهد چگونه جنبش‌های زیست‌محیطی از خاستگاه‌های عدالت‌محور و مردم‌پایه فاصله گرفته و به‌تدریج در خدمت منافع گروه‌های ثروتمند و شرکت‌های بزرگ قرار گرفته‌اند. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب محیط زیست گرایی ثروتمندان

محیط‌زیست‌گرایی ثروتمندان اثری تحلیلی است که به بررسی انتقادی جریان اصلی محیط‌زیست‌گرایی در جهان امروز می‌پردازد. پیتر دوورن، نویسنده‌ی کتاب، با رویکردی تاریخی و جامعه‌شناختی، روند شکل‌گیری و گسترش جنبش‌های زیست‌محیطی را از قرن نوزدهم تا امروز دنبال کرده است. او نشان داده است که دغدغه‌های زیست‌محیطی ابتدا در میان طبقات متوسط و مرفه کشورهای توسعه‌یافته شکل گرفت و به‌تدریج با ارزش‌های پساماتریالیستی مانند کیفیت زندگی و خودبیان‌گری گره خورد. کتاب ساختار منظمی دارد و در فصل‌های مختلف، ضمن مرور تاریخچه‌ی جنبش‌های زیست‌محیطی، به تفاوت‌ها و تقابل‌های میان محیط‌زیست‌گرایی ثروتمندان و فقرا، نقش سازمان‌های غیردولتی، تأثیر ابرشرکت‌ها و سیاست‌های توسعه‌ی پایدار می‌پردازد. دوورن با ارائه‌ی مثال‌های تاریخی و معاصر، نشان داده است که جریان غالب محیط‌زیست‌گرایی، اغلب از نقد ساختارهای نابرابر اقتصادی و اجتماعی فاصله گرفته و بیشتر بر تغییرات جزئی و سازش با نظام سرمایه‌داری تمرکز دارد. این کتاب، علاوه‌بر تحلیل نظری، به بررسی نمونه‌های عینی از جنبش‌های مردمی و مقاومت‌های محلی نیز پرداخته است.

خلاصه کتاب محیط زیست گرایی ثروتمندان

محیط‌زیست‌گرایی ثروتمندان با طرح این پرسش آغاز می‌شود که آیا جنبش‌های زیست‌محیطی توانسته‌اند به هدف اصلی خود یعنی پایداری جهانی دست یابند یا نه. نویسنده با مرور تاریخچه‌ی محیط‌زیست‌گرایی، نشان داده است که این جنبش‌ها عمدتاً در جوامع ثروتمند و با ارزش‌هایی متفاوت از دغدغه‌های عدالت اجتماعی و بقا شکل گرفته‌اند. در ادامه، کتاب به بررسی دو جریان عمده‌ی محیط‌زیست‌گرایی سطحی و عمیق می‌پردازد و تفاوت آن‌ها را با محیط‌زیست‌گرایی فقرا برجسته می‌کند؛ جریانی که بیشتر بر عدالت اجتماعی و حقوق بشر تأکید دارد و نمونه‌هایی مانند جنبش چیپکو در هند و کائوچوگیرها در برزیل را به‌عنوان مصادیق آن معرفی می‌کند. دوورن در بخش‌های بعدی، به نقد گفتمان غالب محیط‌زیست‌گرایی می‌پردازد و نشان می‌دهد که این جریان، با حمایت ابرشرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی، به‌تدریج از روحیه‌ی انتقادی و عدالت‌خواهانه تهی شده و به سمت سازش با ساختارهای مسلط حرکت کرده است. او تأکید کرده است که اقدامات فردی مانند بازیافت یا خرید محصولات سبز، هرچند قابل‌تحسین‌اند، اما تأثیر چندانی بر الگوهای کلان تولید و مصرف ندارند و بحران‌های زیست‌محیطی را حل نمی‌کنند. کتاب با بررسی نمونه‌های تاریخی از استعمار و امپریالیسم، ریشه‌های بحران‌های زیست‌محیطی امروز را در نظام‌های تولیدی و اقتصادی جهانی جست‌وجو می‌کند. دوورن با تحلیل روندهای جهانی‌سازی، مصرف‌گرایی و نقش دولت‌ها و شرکت‌های چندملیتی، نشان داده است که سیاست‌های توسعه‌ی پایدار و مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها اغلب به اصلاحات جزئی محدود می‌شوند و قادر به ایجاد تغییرات بنیادین نیستند. در فصل‌های پایانی، نویسنده به مقاومت‌های مردمی و کنشگری‌های رادیکال اشاره کرده و بر ضرورت بازگشت به رویکردهای عدالت‌محور و تحول‌خواه در جنبش‌های زیست‌محیطی تأکید کرده است.

چرا باید کتاب محیط زیست گرایی ثروتمندان را بخوانیم؟

این کتاب با رویکردی انتقادی و مستند، تصویری متفاوت از جنبش‌های زیست‌محیطی ارائه داده و به پرسش‌های اساسی درباره‌ی کارآمدی و جهت‌گیری این جنبش‌ها پاسخ داده است. محیط‌زیست‌گرایی ثروتمندان نه‌تنها روندهای تاریخی و اجتماعی را به‌دقت بررسی کرده، بلکه با تحلیل نمونه‌های عینی و ارائه‌ی داده‌های پژوهشی، به خواننده کمک می‌کند تا نسبت به نقش ساختارهای اقتصادی و سیاسی در شکل‌دهی به دغدغه‌های زیست‌محیطی آگاه‌تر شود. این کتاب برای کسانی که به دنبال درک عمیق‌تر از ریشه‌های بحران‌های زیست‌محیطی و نقد جریان‌های غالب هستند، منبعی ارزشمند به‌شمار می‌آید. همچنین، با پرداختن به تفاوت‌های میان رویکردهای عدالت‌محور و سازش‌گر، امکان بازاندیشی در راهبردهای کنشگری زیست‌محیطی را فراهم کرده است.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب به علاقه‌مندان حوزه‌ی محیط‌زیست، دانشجویان و پژوهشگران علوم اجتماعی، فعالان عدالت اجتماعی و کسانی که دغدغه‌ی نقد ساختارهای اقتصادی و سیاسی در مسائل زیست‌محیطی دارند، پیشنهاد می‌شود. همچنین برای کسانی که به دنبال تحلیل‌های انتقادی درباره‌ی جنبش‌های اجتماعی و سیاست‌های توسعه‌ی پایدار هستند، مناسب است.

بخشی از کتاب محیط زیست گرایی ثروتمندان

«گفتمان‌های محیط‌زیست‌گرایی ثروتمندان این باور را در میان مصرف‌کنندگان برخوردار تقویت می‌کند که ایجاد تغییرات کوچک در سبک زندگی، حتی در هنگام مواجهه با بحران‌های فزاینده ارزشمند هستند... گرچه این تلاش‌ها به‌عنوان اقداماتی فردی قابل‌تحسین است، اما بر الگوهای کلان استخراج، تولید و مصرف که موجب ناپایداری جهانی می‌شوند، اثری ندارند. بازیافت یک فنجان استارباکس یا یک بطری کوکاکولا هیچ کمکی به آسیب‌پذیرترین اکوسیستم‌های جهان نمی‌کند و قدمی برای مبارزه با انقیاد و طردشدگی مردمانی که کمترین مراقبت‌ها و اقدامات حفاظتی را دریافت می‌کنند، برنمی‌دارد. همچنین سیاست‌گذاری‌های توسعهٔ پایدار، ابتکارات بوم‌کسب‌وکار، شراکت سازمان‌های غیردولتی با کسب‌وکارها و سازوکارهای بازارمحور داوطلبانه در نهایت گره‌ای را باز نمی‌کنند. این مظاهر محیط‌زیست‌گرایی ثروتمندان، در بهترین حالت برخی از علائم محلی ناپایداری را کاهش می‌دهد؛ اما با عوامل ایجادکنندهٔ ناپایداری که مانند ویروس سرماخوردگی با جهانی‌سازی اقتصاد جهانی در حال گسترش است، کاری ندارند.»