کتاب چرند پرند

کتاب چرند پرند نوشته علامه علی‌اکبر دهخدا است. کتاب چرند پرند را انتشارات مجید با همت سیدعلی شاهری منتشر کرده است. این کتاب یکی از متون طنز اجتماعی مشهور در ادبیات فارسی ایران است. 

درباره کتاب چرند پرند

دهخدا برای بیداری و آگاهی مردمی که معتقد است حقشان توسط عده‌ای از رجال دولتی و حکومت و برخی روحانی‌نماهای خودفروش خورده می‌شود، قلم توانا و هنرمندش را به‌کار می‌گیرد و در مقاله‌هایی با عنوان چرندپرند به روشنگری و بیداری مردم می‌پردازد؛ زیرا در هر دوره‌ای قلم رسالتی را بردوش قلم‌به‌دستان می‌گذارد و آنان که حرمتش را می‌دارند برخود فریضه می‌دانند که رسالتشان را به‌انجام رسانند. همزمان با آغاز نهضت مشروطیت، دهخدا با آگاهی کامل و شوروشوقی وافر به آزادیخواهان پیوست و از این پس زندگی‌اش با مردم رنجدیده ایران و انقلاب مشروطه به‌هم گره‌خورد. شروع مبارزه‌اش با پیوستن به روزنامه‌نگاران و نوشتن مقاله‌هایی با عنوان چرندپرند در روزنامه صوراسرافیل همراه بود.

این روزنامه به‌صورت هفتگی منتشر می‌شد و نُه ماه پس از اینکه ایران نیز در جرگه دولتهای مشروطه قرار گرفت، در تهران آغاز به کار کرد. اولین شماره آن در تاریخ پنجشنبه، ۱۷ ربیع‌الآخره ۱۳۲۵ هجری قمری و شماره ۳۲ آن که آخرین شماره دوره اول روزنامه بود، روز شنبه ۲۰ جمادی‌الاول سال ۱۳۲۶ هجری قمری؛ یعنی سه روز قبل از به‌توپ‌بستن مجلس و چهار روز قبل از اعدام میرزاجهانگیرخان شیرازی منتشر شد.

مقاله‌های چرندپرند به‌خوبی بیانگر اجتماع آن روز ایران است و خواننده با خواندن آن ایمان می‌یابد که تاریخ واقعی هر ملّتی را باید در ادبیات او جستجو کرد. نثر این مقاله‌ها بسیار ساده، روان، صمیمی، جذاب و پرتحرّک است. چنین نثری خیلی زود درمیان مردم رواج یافت و اصطلاحاتش به‌زودی بر سر زبانها افتاد و مردم برای خریدن شماره‌های تازه صوراسرافیل با بی‌قراری منتظر و چشم‌به‌راه هفته بعد می‌ماندند. استاد در این مقاله‌ها با زبان عامیانه سخن می‌گوید و کلامش پُر است از اصطلاحات، تشبیهات، استعارات، کنایات، مَتلها، متلکها، ناسزاها، باورها، تکیه‌کلامها و شعرهای عامیانه مردم کوچه و بازار که تا آن زمان به نثر فارسی راه نیافته بودند.

زبان طنز، بهترین وسیله برای بیان مسایل سیاسی است که به‌راحتی می‌توان شدیدترین انتقادها را بی‌آنکه ترس از زندان و شکنجه داشت، بیان کرد؛ شاید اگر دهخدا این زبان را برای بیان مفاسد اجتماعی، ظلم و ستمی که گریبانگیر مردم شده بود، انتقاد از حکومت استبدادی و... به‌کار نمی‌برد و زبان جدّ را برای بیان این مسایل برگزیده بود، عاقبتی چون عاقبت فرّخی یزدی، شاعر آزاده ایران درانتظارش بود؛ اما زبان طنز چنین نیست. حکومت هرچند دیکتاتور و مستبد باشد، چنین نوشته‌ها و اشعاری را که شدیدتر و مؤثرتر از آثار جدّ در بیداری مردم نقش دارند را شوخی و هزل می‌دانند و آنچنان در پی آزار نویسندگان آنها برنمی‌آیند. زبان طنز، زبان غیرمستقیم است که چون حالت شوخی دارد، به‌زودی در افواه مردم جریان می‌یابد و خواه‌ناخواه بر افکار و اندیشه‌های آنان نیز تأثیر می‌گذارد. دهخدا این زبان را به استادی به‌کار می‌گیرد و مسایل را از جزییات آن شروع کرده و به اصل مطلب می‌رسد و آنگاه با نگاه تیزبین و بسیار موشکافانه، آنها را تجزیه و تحلیل کرده، ریشه‌های آن را به‌روشنی بازمی‌نمایاند.

خواندن کتاب چرند پرند را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به تمام علاقه‌مندان به طنز پیشنهاد می‌کنیم. 

درباره علی‌اکبر دهخدا

علامه علی‌اکبر دهخدا، درحدود سال ۱۲۹۷ هجری قمری مطابق با ۱۲۵۷ خورشیدی در تهران به‌دنیا آمد. استاد دهخدا شاعر، نویسنده، طنزپرداز و منتقد سیاسی و اجتماعی عصر مشروطه و بعداز آن است. پدرش خان‌باباخان از زمینداران متوسط قزوین بود که قبل از به‌دنیاآمدن دهخدا به تهران آمده، در این شهر اقامت گزید.

استاد دهخدا زبان عربی و معارف اسلامی را نزد دو تن از استادان آن‌وقت؛ یعنی شیخ بروجردی و حاج‌شیخ‌هادی نجم‌آبادی فراگرفت. بعداز گشایش مدرسه سیاسی در تهران، به تحصیل در این مدرسه پرداخت و زبان فرانسه و دیگر علوم و فنونی را که در آن مدرسه تدریس می‌شد، فراگرفت. همانگونه که بیشتر فارغ‌التحصیلان این مدرسه به خدمت وزارت امور خارجه درمی‌آمدند و بسیاری به مأموریتهای دیپلماتیک به خارج از ایران می‌رفتند؛ دهخدا نیز به‌همراه معاون‌الدوله غفاری که مأمور سفارت ایران در بالکان شده بود، مأمور و با او به بخارست رفت. دهخدا مدّت دو سال و بیشتر در وین اقامت کرد و به تکمیل زبان فرانسوی مشغول شد و علوم جدید را هم آموخت.

شخصیت علامه علی‌اکبر دهخدا را باید از دو جنبه درنظر گرفت. یکی شخصیت علمی و ادبی اوست که او را پیرمردی آرام و منزوی در گوشه‌ای خلوت تصویر می‌کند که به کارهای علمی و ادبی می‌پردازد و آثاری فراموش‌نشدنی و ماندگاری همچون لغت‌نامه بزرگش و ترجمه‌های زیبایش از آثار مونتسکیو و شرح و تصحیح دیوان شعرای به‌نام ایران و تألیف امثال‌وحکم چهارجلدی به‌یادگار می‌گذارد. شخصیت دوم او شخصیتی مبارز و ستیزه‌گر و ناآرامی است که از روند اجتماعی و سیاسی روزگار خود به‌تنگ آمده و وضعیت آشفته و نابسامان کشور و مردمش او را آزار می‌دهد و به طغیان وامی‌دارد و نه‌تنها در عرصه قلم او بروز می‌کند که خود یکی از مبارزان آزادیخواه مؤثر می‌شود.

ایشان در ۷ اسفند ۱۳۳۴ تهران در گذشتند.