بریده‌هایی از کتاب چرند پرند

اگرچه درد سر می‌دهم؛ اما چه می‌توان کرد، نُشخوار آدمیزاد حرف است. آدم حرف هم که نزند، دلش می‌پوسد.

یک روزی هم خانه یک شیرازی روضه بود. من رفته بودم چایی بخورم. یک‌نفر که نبیره صاحب‌دیوان شیرازی بود، آن‌وقت آنجا بود. می‌گفت: «سه‌هزار تومان پیش فلان شیخ امانت گذاشته‌ام، حاشا کرده است، دین رفت!» خیلی مردم هم قبول داشتند که دین رفت، مگر یک‌نفر که می‌گفت: «چرا پولت را پیش جمشید امانت نگذاشتی که حاشا نکند. دین نرفته، عقل تو با عقل مردم دیگر از سرشماها رفته.»

گفتم: «بگو تو بمیری.» گفت: «تو بمیری.» گفتم: «خودت بمیری.» گفت: «به! تو که باز این شوخیهات را داری.» گفتم: «رفیق عیب ندارد، دنیا دو روز است.»

چندین هزار دفعه بعد از آنکه یک روزنامه‌چی منتظر تبعید یا یک خطیب عاشق حبس، منظره‌های هولناک آتیه اولاد وطن شما را پیش چشم شما مُجِسّم کرده است، شما با یک مثل «دنیا پس مرگ ما چه دریا چه سراب» مرهم بر جراحتهای قلب خودتان گذاشته‌اید؟!

شخصیت علامه علی‌اکبر دهخدا را باید از دو جنبه درنظر گرفت. یکی شخصیت علمی و ادبی اوست که او را پیرمردی آرام و منزوی در گوشه‌ای خلوت تصویر می‌کند که به کارهای علمی و ادبی می‌پردازد و آثاری فراموش‌نشدنی و ماندگاری همچون لغت‌نامه بزرگش و ترجمه‌های زیبایش از آثار مونتسکیو و شرح و تصحیح دیوان شعرای به‌نام ایران و تألیف امثال‌وحکم چهارجلدی به‌یادگار می‌گذارد. شخصیت دوم او شخصیتی مبارز و ستیزه‌گر و ناآرامی است که از روند اجتماعی و سیاسی روزگار خود به‌تنگ آمده و وضعیت آشفته و نابسامان کشور و مردمش او را آزار می‌دهد و به طغیان وامی‌دارد و نه‌تنها در عرصه قلم او بروز می‌کند که خود یکی از مبارزان آزادیخواه مؤثر می‌شود.

عادت، طبیعتِ ثانوی است. همینکه کسی به کاری عادت کرد، دیگر به این آسانیها نمی‌تواند ترک کند. علاج، منحصر به این است که به ترتیبِ مخصوصی به‌مرور زمان کم کند تا وقتی که به‌کلی از سرش بیفتد. حالا من به تمام برادران مسلمان غیور تریاکی خود اعلام می‌کنم که ترک تریاک ممکن است به اینکه: اوّلا در امر ترک، جازِم و مُصَمّم باشند

عادت، طبیعتِ ثانوی است. همینکه کسی به کاری عادت کرد، دیگر به این آسانیها نمی‌تواند ترک کند. علاج، منحصر به این است که به ترتیبِ مخصوصی به‌مرور زمان کم کند تا وقتی که به‌کلی از سرش بیفتد. حالا من به تمام برادران مسلمان غیور تریاکی خود اعلام می‌کنم که ترک تریاک ممکن است به اینکه: اوّلا در امر ترک، جازِم و مُصَمّم باشند

لولِهنگَش خیلی آب می‌گرفت؛ کبّاده مَلِک‌المُلوکی دنیا را می‌کشید.

چرا مثل زالو به تن ما چسبیده و خون ما را به این سمجی می‌مکید؟