کتاب نقد دیالکتیک دستگاه‌مند

کتاب نقد دیالکتیک دستگاه‌مند نوشته کمال خسروی است. این کتاب به آثار همراه با ترجمه‌ی آثاری از هانس گئورگ بکهاوس، هلموت رایشلت، ولفگانگ فریتزهاوگ، برتل اولمن می‌پردازد و آثاری از این نویسنده‌ها را ترجمه کرده است.

درباره کتاب نقد دیالکتیک دستگاه‌مند

کار نویسنده در این کتاب که به آن نام نقد «دیالکتیک دستگاه‌مند» یا «دیالکتیک نظام‌مند»  را داده است تلاشی است برای فهمیدن، سبک‌وسنگین کردن و نقد گرایش دیدگاه مارکسیستی و چشم‌اندازهای آن برای برپایی جامعه‌ای آزاد و رها از سلطه. این کتاب سعی دارد با ترجمه مقاله‌های مهم از نظریه‌پردازان مطرح جهان و تحلیل نویسنده جهان سیاسی کمونیسم و تأثیرات آن را بررسی می‌کند.

خواندن کتاب نقد دیالکتیک دستگاه‌مند را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به تام علاقه‌مندان به جامعه‌شناسی و علوم سیاسی پیشنهاد می‌کنیم

بخشی از کتاب نقد دیالکتیک دستگاه‌مند

ک محصول، وقتی قرار نباشد با محصول دیگری معاوضه شود و تولیدکننده‌اش آن را فقط برای مصرف خودش تولید کرده است، فقط یک ویژگی دارد: فایده‌اش. قابل‌مصرف بودنش برای تولیدکننده‌اش؛ اما اگر قرار باشد این محصول با محصول دیگری مبادله و معاوضه شود باید یک ویژگی دیگر هم داشته باشد تا طرفین مبادله بر سر آن به توافق برسند. این ویژگی دوم، کماکان می‌تواند همان ویژگی اول باشد، یعنی فایده‌اش. این‌بار نه (فقط) برای دارنده‌اش، بلکه برای طرف مبادله (نیز)؛ یعنی چه مقدار از چه‌چیز که در اختیار یک سر مبادله است با چه مقدار از چه‌چیز که در اختیار سر دیگر است، رضایت آن‌ها را برای معاوضه تأمین می‌کند تا به توافق برسند. این‌جا، به نحوی آشکار شالودهٔ مبادله، تصمیمی اراده‌مندانه و آگاهانه (سوبژکتیو) است. مبادله‌کننده انتظاری از مبادله دارد که برآورده می‌شود. خواهیم دید که همین تصویر نسبتاً ساده و ابتدایی که آشکارا فراتاریخی است و خود را به مبادله در هیچ دورهٔ معیّن یا ساخت‌وبافت معیّنی از روابط اجتماعی محدود نمی‌کند، سنگ بنای «دیالکتیک دستگاه‌مند» است، هم در نقطهٔ عزیمتش و هم در پیشرفته‌ترین و پیچیده‌ترین استدلالاتش: چشم اسفندیاری که برایش سرنوشت‌ساز خواهد بود.

اما از آن‌جا که موضوع بررسی «دیالکتیک سرمایه» جامعهٔ سرمایه‌داری است، آن هم نوع ناب و بری از آلایش‌های ماقبل و مابعد سرمایه‌داری و پلشتی‌های واقعیت تاریخی، می‌توانیم بپذیریم که ما دربارهٔ جامعه‌ای حرف می‌زنیم که اصل حاکم و بلامنازع مبادلهٔ محصولات این است که تولیدکنندهٔ محصول با مصرف‌کنندهٔ آن رابطهٔ مستقیمی ندارد؛ بنابراین توافق‌شان برای مبادلهٔ محصولات با یکدیگر نمی‌تواند فقط سودمندی‌شان از نگاهی سوبژکتیو باشد. از همین‌رو محصول باید دارای خاصیت دیگری هم باشد که از فایده‌اش مستقل است؛ خاصیتی که کمّی است و به طور عینی با همان خاصیت در همهٔ محصولات دیگر قیاس‌پذیر است.

«دیالکتیک سرمایهٔ اونویی ـ سکینی هم از کالا آغاز می‌کند، محصولی که هم ارزش مصرفی دارد و هم همان خاصیتی را داراست که امکان مبادله‌پذیری‌اش را فراهم می‌کند و نامش ارزش یا ارزش مبادله است. از این دیدگاه، دقیقاً در تضاد بین همین ارزش و ارزش مصرفی است که اودیسهٔ دیالکتیک سرمایه، سفر ماجراجویانه‌اش در دریاهای گردش، تولید و توزیع آغاز می‌شود و با گذشتن از گرداب‌های هولناک پول و سرمایه و سود و اجاره نهایتاً به بهره می‌رسد. این قصه‌ای است که ــ به اعتبار سکین ــ سرمایه خود برای ما روایت می‌کند و کار ما فقط گوش فرا دادن به آن است.