کتاب اصفهان نصف جهان

«اصفهان، نصف جهان» سفرنامه صادق هدایت از سفرش به شهر اصفهان است. منتها از هدایت نباید انتظار استناد تاریخی و رجوع به اسناد داشت. او به سبک خودش سفرنامه نوشته است و از توسل به منابع موجود تاریخی برای گرفتن اطلاعات پرهیز کرده است که این خود امتیازی برای این سفرنامه محسوب می‌شود.

علاقه هدایت به سرزمینِ ایران و توصیفِ مناظر طبیعت و جنبه‌های رنگین و نظرگیر زندگیِ اقوامِ ایرانی در بسیاری از داستان‌های او مشهود است؛ ازجمله در بن‌بست و داش آکل و زنی که مردش را گم کرده بود و میهن‌پرست و شب‌های ورامین و دُن ژوان کرج. از میانِ نویسندگانِ نسلِ اوّلِ ما، جمال‌زاده و علوی و چوبک هدایت پیش از دیگران صفحاتِ سرزمینِ ایران و صحنه های زندگیِ مردم را از نزدیک دیده است و از پاره‌های پراکنده مشاهدات و ملاحظاتِ خود گزارشِ ساده و سرراستی از واقعیتِ عینیِ جامعه ایران به دست داده است.

هدایت نخستین نویسنده‌ از نسل اول نویسندگان مدرن ایرانی است که در نگارش سفرنامه، با مشاهده‌نویسی طبع‌آزمایی کرده و آن را می‌توان آغازگاه سفرنامه‌نویسی معاصر دانست.

هدایت در این کتاب کوشیده تا اثری کمابیش حقیقی بنویسد و نشان دهد وضع یک سرزمین و طرح رویدادهای سفری کوتاه را می‌توان با حقیقت بیان کرد؛ آن هم به گونه‌ای که با تخیل برابری کند. درواقع هدایت با قدرتِ زیبایی شناسیِ خود، به‌خوبی موفق شده است تغییری در فهم ما از سفرنامه، چنا‌نکه از گذشته می شناختیم، پدید آورد، و به خوانندگان خود یادآوری کند که «جور دیگری » هم می توان سفرنامه نوشت.

درباره صادق هدایت

صادق هدایت یکی از تاثیرگذارترین و پیشروان داستان‌نویسان ایرانی است. او آثاری جاودانه از خودش بر جا گذاشته که با گذشت دهه‌ها از مرگش همچنان خواندنی هستند و محتوای این آثار آنقدر غنی است که حتی تغییر ذائقه‌ی نسل‌ها در ایران باعث نشده که کتاب‌خوان‌های نسل‌های جدیدتر مخاطب آثار او نباشند.

صادق هدایت در ۲۸ بهمن ۱۲۸۱ (۱۷ فوریه‌ی ۱۹۰۳)‌ در تهران به دنیا آمد. خانواده‌ی او اشرافی، متمول و فرهیخته بودند و البته هر چه صادق هدایت بزرگ‌تر شد، بیشتر با این موضوع سر ناسازگاری پیدا کرد. صادق پس از اتمام تحصیل در مدرسه‌ی دارالفنون (با کمی تاخیر) به قصد ادامه‌ی تحصیل در رشته‌ی دندان‌پزشکی به فرانسه مهاجرت کرد. خیلی زود فهمید که روحیاتش با این رشته هم‌خوانی ندارد، بنابراین از این رشته انصراف داد.

صادق هدایت پس از مدتی مجددا به تحصیل رو آورد و این‌بار برای تحصیل در رشته‌ی مهندسی به بلژیک رفت. ناگفته پیدا است که او در همین سفرها دل به ادبیات اروپا باخت و بیشتر از رشته‌ی تحصیلی خودش به مطالعه‌ی آثار ادبی و فلسفی پرداخت. نویسندگانی که با آثار درخشنده‌شان در این زمان دل و دین از کف صادق هدایت ربوده بودند، عبارت بودند از «ادگار آلن پو»، «گی دو موپوسان»، «رینر ماریا ریلکه»، «فرانتس کافکا»، «آنتوان چخوف» و «فئودور داستایوفسکی».

خواندن این آثار چنان تاثیری بر صادق هدایت گذاشتند که او نمی‌توانست تصور کند مخاطب ایرانی از خواندن چنین آثار ارزشمندی محروم بماند. بنابراین دست به کار شد و به ترجمه‌ی این آثار پرداخت. به لطف زحمت‌های هدایت در سال‌های بین ۱۳۰۲ تا ۱۳۲۹ آثار باارزش و مهمی همچون «دیوار از ژان پل سارتر»، «گورستان زنان خیانتکار» نوشته‌ی «آرتور کریستین سن» و «مسخ» اثر «کافکا» به زبان فارسی ترجمه و در ایران منتشر شدند. به علاوه تعدادی مقاله از هدایت (مثلا «پیامِ کافکا») منتشر شد که در فضای ادبیات و روشنفکری ایران یک قدم موثر و رو به جلو به حساب می‌رفت.

درباره کتاب‌های صادق هدایت بیشتر بخوانید.