کتاب سفر به ولایت عزرائیل

جلال آل احمد در میان سفرهای بی‌شمارش به سرزمین‌های گوناگون، در سال ۱۳۴۱، سفری چهارده روزه، از پانزدهم بهمن تا بیست و هشتم بهمن به فلسطین اشغالی داشت. آل احمد در راه بازگشت از سفر دوم خود به اروپا به این مکان رسید. او در این مدت سفرنامه‌ای در پنج فصل و چند ضمیمه نگاشت که حدود نیمی از ان در سال ۱۳۴۳در یک ماهنامه و در سال ۱۳۴۶ در یک هفته‌نامه منتشر شد. کتاب «سفر به ولایت عزرائیل» متن کامل این سفرنامه است.

در مقدمه می‌خوانید:

در سفر، این‌بار برای من هیچ نوع مفری نیست؛ یعنی این‌بار به فرار از هیچ چیز و هیچ کس- حتی از خودم- به این سفر آمده‌ام. این سفر را یک‌نوع شتل تلقی می‌کنم. شتل این قمار کلانی که در آن خراب‌شده مملکت ما هست و ما اجباراً شاهدهش هستیم. این‌که باشی و بینی و شاهد باشی که چه‌می‌کنند و چه‌می‌برند و چه‌می‌دزدند و فریادت را هم بزنی اما توی چاه- ناچار به‌عنوان شتل تلقی می‌کنی چنین سفری را که می‌خواهند تو نباشی و حتی همان فریاد توی چاه را نزنی و به همان اندازه قلیل مزاحم نباشی و راحت بگذاری دزدها را و اراذل را...

دو هفته پذیرایی اسرائیلی‌ها از ۱۵ تا ۲۸ بهمن سال ۱۳۴۱ انجام می‌شود که مطابق است با ۴ تا ۷ فوریه ۱۹۶۳؛ یعنی پانزده سالی از تأسیس اسرائیل یا کمتر از بیست سال از جنگ جهانی دوم و سقوط هیتلر یهودآزار گذشته.

یهودیان مهاجر هم تا آن زمان سرگرم کار روی زمین‌اند و تجربه اندوزی درحوزه ایجاد واحدهای کشاورزی اشتراکی مثل کیبوتص‌ها و مشاورها و با پشتوانه تجربی واحدهای ناموفق کشاورزی اشتراکی روس‌های پس‌از انقلاب؛ یعنی کلخوزها و سووخوزها.

اسرائیل هنوز مسئله‌ای نشده‌است یا دست‌کم هنوز مسئله‌ای نشده‌است که به‌جز در حصار مرزهای جغرافیای خویش، کش‌وقوس‌هایی را ایجاد کند و دنیا نسبت‌به این برخوردهای موقتی کوچک منطقه‌ای، ساکت است. تا حمله ژوئن سال ۱۹۶۷ اسرائیل به مصر و آن جنگ شش‌روزه، سه‌چهار سالی باید بگذرد.