کتاب والتر بنیامین

کتاب والتر بنیامین (یا به سوی نقدی انقلابی) نوشتهٔ تری ایگلتون و ترجمهٔ مهدی امیرخانلو و محسن ملکی، اثری در حوزهٔ نقد ادبی و فلسفه است که نشر مرکز آن را منتشر کرده است. این کتاب به بررسی اندیشه‌ها و آثار والتر بنیامین، فیلسوف و منتقد فرهنگی آلمانی، می‌پردازد و جایگاه او را در سنت مارکسیستی و نقد ادبی معاصر تحلیل می‌کند. ایگلتون با رویکردی تحلیلی و انتقادی، بنیامین را در بستر منازعات فکری قرن بیستم قرار می‌دهد و به نسبت او با چهره‌هایی چون آدورنو، لوکاچ و برشت می‌پردازد. نسخه‌ٔ الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب والتر بنیامین

والتر بنیامین، فیلسوف و منتقد آلمانی، در سال ۱۸۹۲ در برلین متولد شد. او در رشتهٔ فلسفه تحصیل کرد و رسالهٔ دکترایش دربارهٔ نقد هنری در رمانتیسیسم تحسین شد. در دههٔ ۱۹۲۰ از راه ترجمه و نقد ادبی زندگی می‌گذراند و با روشن‌فکران چپ‌گرایی چون برتولت برشت نزدیک شد. با روی کار آمدن نازی‌ها در ۱۹۳۳، از آلمان گریخت و به همکاری با مؤسسهٔ تحقیقات اجتماعی پرداخت. در این دوره آثاری مهم مانند «اثر هنری در عصر بازتولید مکانیکی» و پروژه‌ٔ «پاساژها» را نوشت. در سال ۱۹۴۰ هنگام فرار از فرانسه، پس از ناکامی در عبور از مرز اسپانیا و در شرایط دشوار جسمی و روانی، خودکشی کرد. او در زمان مرگ ۴۸ساله بود. پس از مرگ، آثارش به همت «آدورنو» و «شولم» منتشر شد و بنیامین به یکی از متفکران اثرگذار قرن بیستم بدل گشت.

کتاب والتر بنیامین نوشته‌ٔ تری ایگلتون روایتی انتقادی و متفاوت از زندگی فکری بنیامین است. ایگلتون، برخلاف بسیاری از خوانش‌های رایج، نمی‌کوشد او را در قالب یک متفکر آکادمیک یا عارف منزوی محدود کند، بلکه بنیامین را متفکری انقلابی و درگیر با بحران‌های نظری، سیاسی و زیبایی‌شناختی عصر خود می‌بیند. 

کتاب والتر بنیامین دو فصل اصلی دارد: فصل اول با عنوان «والتر بنیامین» به مفاهیم بنیادین اندیشهٔ او می‌پردازد، از جمله مفهوم «هاله»، تمثیل باروک و نسبت او با سنت و انقلاب. فصل دوم با عنوان «به‌سوی نقد انقلابی» بنیامین را در تقاطع نظریهٔ مارکسیستی، واسازی، بلاغت، تئاتر برشتی، و فلسفهٔ تاریخ قرار می‌دهد. ایگلتون در این تحلیل، به‌ویژه از نظریات متفکرانی چون دریدا، لاکان، آدورنو، لوکاچ، برشت و باختین بهره می‌گیرد تا از بنیامین تصویری پیچیده، متضاد و زنده ارائه دهد.

آن‌چه کتاب والتر بنیامین را از دیگر آثار متمایز می‌سازد، رویکرد دیالکتیکی آن است. این کتاب نه مقدمه‌ای ساده بر اندیشه‌های بنیامین است، نه تفسیر کلاسیکی از آثارش، بلکه تلاشی است برای قرار دادن او در بستر منازعات فکری زمانه‌اش و بازیابی صدای رادیکالی که اغلب در لایه‌های نظریه، تاریخ و ایدئولوژی پنهان مانده است. ایگلتون بنیامین را چون کاوشگری می‌بیند که به‌جای تکرار روایت‌های یکدست از تاریخ، درون آن را می‌کاود، در لایه‌ها جست‌وجو می‌کند و همواره در حال ساختن روایتی چندپاره است. برای ایگلتون، بنیامین متفکری است که به ما نمی‌گوید چه چیزی حقیقت دارد، بلکه نشان می‌دهد چگونه باید در پی حقیقت رفت؛ حتی اگر این جست‌وجو پرخطا، متناقض و بی‌ثمر به نظر برسد.

کتاب والتر بنیامین کتابی است درباره متفکری که زیستن و نوشتن برایش یکی بود؛ متفکری که مرز میان نظریه و سیاست، میان زبان و تجربه، میان تاریخ و خاطره را همواره جابه‌جا می‌کرد. این اثر، همان‌قدر که دربارهٔ بنیامین است، دربارهٔ ما نیز هست؛ دربارهٔ اینکه چگونه می‌توان در جهانی پرآشوب، راهی برای اندیشیدن، دیدن و بازیافتن حقیقت پیدا کرد. ایگلتون در کتاب والتر بنیامین، با زبانی پرشور، نگاهی عمیق و ساختاری چندلایه، بنیامین را چون آینه‌ای در برابر زمانه ما می‌نشاند؛ آینه‌ای که در آن، شکست‌ها، بحران‌ها و امیدهای اندیشه انسانی بازتاب می‌یابد.

خلاصه کتاب والتر بنیامین

کتاب «والتر بنیامین یا به سوی نقدی انقلابی» به واکاوی اندیشه‌ها و آثار والتر بنیامین می‌پردازد و تلاش می‌کند جایگاه او را در سنت مارکسیستی و نقد ادبی معاصر روشن کند. ایگلتون در ابتدا به زندگی و زمینه‌های فکری بنیامین می‌پردازد و نشان می‌دهد چگونه او توانسته است عناصر عرفانی، فلسفی و سیاسی را در آثارش به هم پیوند بزند. یکی از محورهای اصلی کتاب، بررسی مفهوم تمثیل در آثار بنیامین و نسبت آن با زبان، نوشتار و معناست؛ ایگلتون با تحلیل نمایش سوگناک و مفهوم هاله، به پیچیدگی‌های زبان و نشانه‌شناسی در اندیشهٔ بنیامین می‌پردازد و نشان می‌دهد چگونه بنیامین از دل بحران‌های تاریخی و فرهنگی، به نقدی رادیکال و انقلابی می‌رسد. ایگلتون در ادامه، بنیامین را در تقاطع منازعات نظری میان آدورنو، لوکاچ، برشت و دیگر متفکران مارکسیست قرار می‌دهد و به نقدهای متقابل آن‌ها می‌پردازد. او به‌ویژه به دیالکتیک منفی آدورنو و محدودیت‌های آن در مواجهه با بنیامین اشاره می‌کند و نشان می‌دهد چگونه بنیامین با تأکید بر بی‌واسطگی و مداخله در امر واقعی، از چارچوب‌های سنتی نقد مارکسیستی فراتر می‌رود. 

کتاب همچنین به نسبت بنیامین با پساساختارگرایی، لکان و دریدا می‌پردازد و نقاط اشتراک و افتراق آن‌ها را بررسی می‌کند. در بخش دوم، ایگلتون به نقد مارکسیستی، تاریخ بلاغت، واسازی و کارناوال می‌پردازد و نقش بنیامین را در شکل‌گیری نظریه‌های فرهنگی معاصر برجسته می‌کند. او نشان می‌دهد که بنیامین نه‌تنها منتقد فرهنگ و هنر، بلکه متفکری است که سیاست، تاریخ و زیبایی‌شناسی را به‌هم پیوند می‌زند و همواره در جست‌وجوی رستگاری از دل بحران‌ها و شکست‌هاست. پیام اصلی کتاب این است که بنیامین را باید در مقام متفکری رادیکال و انقلابی بازخوانی کرد که آثارش هنوز هم برای نقد فرهنگ و سیاست معاصر الهام‌بخش است.

چرا باید کتاب والتر بنیامین را بخوانیم؟

این کتاب با تمرکز بر اندیشه‌های والتر بنیامین، فرصتی فراهم می‌کند تا خواننده با یکی از چهره‌های تأثیرگذار فلسفه و نقد ادبی قرن بیستم آشنا شود. تری ایگلتون با رویکردی تحلیلی و انتقادی، بنیامین را از قالب‌های رایج و تفسیرهای سطحی بیرون می‌کشد و به پیچیدگی‌های نظری و رادیکالیسم سیاسی او می‌پردازد. مطالعهٔ این اثر به درک بهتر نسبت میان فلسفه، سیاست، هنر و فرهنگ کمک می‌کند و نشان می‌دهد چگونه می‌توان از دل بحران‌های تاریخی و اجتماعی، به نقدی انقلابی و نوآورانه دست یافت. همچنین کتاب برای کسانی که به نظریه‌های مارکسیستی، پساساختارگرایی و نقد فرهنگی علاقه دارند، دریچه‌ای تازه به روی مباحث معاصر می‌گشاید.

خواندن کتاب والتر بنیامین را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای علاقه‌مندان به فلسفه، نقد ادبی، نظریه‌های فرهنگی و مارکسیسم مناسب است. همچنین دانشجویان و پژوهشگرانی که دغدغهٔ فهم نسبت میان سیاست، هنر و فرهنگ را دارند و به دنبال تحلیل‌های عمیق دربارهٔ متفکران مدرن هستند، می‌توانند از این اثر بهره ببرند. برای کسانی که به دنبال درک ریشه‌های نقد انقلابی و رادیکال در اندیشهٔ معاصرند، این کتاب پیشنهاد می‌شود.

درباره تری ایگلتون

ترنس فرانسیس ایگلتون، نظریه‌پرداز ادبی، منتقد و روشنفکر عمومی بریتانیایی است که در حال حاضر استاد ممتاز ادبیات انگلیسی در دانشگاه لنکستر است. او بیش از ۴۰ کتاب منتشر کرده، اما شهرت اصلی‌اش را مدیون کتاب «درآمدی بر نظریهٔ ادبی» است که از زمان انتشار در سال ۱۹۸۳ بیش از ۷۵۰هزار نسخه فروش داشته است. در این اثر، او به تبیین نظریه‌های نوپدید ادبی پرداخته و استدلال می‌کند که تمامی نظریه‌های ادبی، ذاتاً سیاسی‌اند. او منتقد سرسخت پست‌مدرنیسم نیز هست و در آثاری چون «توهمات پست‌مدرنیسم» و «پس از نظریه» به کاستی‌های اخلاقی و نسبی‌گرایی بی‌پایه آن پرداخته است. جهان‌بینی ایگلتون ترکیبی از مارکسیسم و مسیحیت است و همواره تأکید کرده که نظریه و نقد ادبی بدون توجه به اخلاق و عینیت، بی‌ریشه می‌مانند.

ایگلتون از خانواده‌ای کاتولیک و طبقه کارگر در سالفورد برخاسته و تحصیلات خود را در کالج دلاسل و سپس ترینیتی کالج کمبریج گذراند. او در دوره‌ٔ دانشگاهی، نگاه انتقادی به آموزش آکادمیک پیدا کرد و گرایشات سوسیالیستی‌اش با تأثیر از آموزگارانی چون ریموند ویلیامز شکل گرفت. از همان سال‌ها در مجلات رادیکال کاتولیک مانند «اسلنت» فعالیت داشت. مسیر دانشگاهی او به دانشگاه آکسفورد و سپس منچستر کشیده شد، جایی که در آن به تدریس و نظریه‌پردازی پرداخت. در کتاب‌هایی چون «نقد و ایدئولوژی» و نیز در نوشته‌های بعدی‌اش، تلاش کرد چارچوبی برای نقد ماتریالیستی ادبیات ارائه دهد، که در آن نویسنده و متن در بستر تولید ادبی، اجتماعی و ایدئولوژیک تحلیل می‌شوند.

او به نقد بی‌پروای آتئیسم نو، نمایندگان آن چون «ریچارد داوکینز» و «کریستوفر هیچنز» و حتی فرهنگ عامه مانند فوتبال نیز پرداخته است. در کتاب‌هایی مانند «عقل، ایمان و انقلاب» و سخنرانی‌هایی چون «مناظرهٔ خدا» به این موضوع پرداخته و از منظر دینی و فلسفی به چالش با مدعیات ضد دینی برخاسته است. ایگلتون در نقد ادبی نیز همواره به سیاست و اخلاق وفادار مانده و در آثار پسین خود مانند «چرا مارکس محق بود؟» و «مرگ فرهنگ» کوشیده است نظریهٔ ادبی را به حوزه‌ٔ وسیع‌تری از سیاست، معنا و اخلاق پیوند دهد. در میان آثار متعدد او، کتاب‌هایی چون «خشونت شیرین»، «چگونه باید شعر خواند؟» و «طنز» بازتاب دهنده‌ٔ نگاه انتقادی او به ادبیات، فرهنگ و جامعه هستند.

بخشی از کتاب والتر بنیامین

«این کتاب همان شکل گمشده نیست که اکنون پیدا شده باشد. نه مقدمه‌ای است بر نوشته‌های بنیامین نه تحقیقی علمی؛ و نه به‌واقع (شرحی انتقادی) است. زیرا حتی آن‌جا که به‌نظر می‌رسد مشغول (تشریح) افکار بنیامین هستم عملا به‌ندرت متن‌هایش را خلاصه یا بازنویسی می‌کنم. بیشتر سعی دارم برای رسیدن به اهداف خودم به خدمت آن‌ها پرسم و با انفجار پیوستار تاریخ از دل این پیوستار بیرون‌شان بکشم. آن‌هم به روش‌هایی که خیال می‌کنم اگر خودش بود تأییدشان می‌کرد. نسبت میان سخن بنیامین و سخن خود من از جنس بازتاب یا بازتولید نیست؛ بیشتر از مقوله پیوندزدن دو زبان برای ایجاد زبان سومی است که به‌طور کامل به هیچ‌یک از ما تعلق ندارد. درهرصورت دانستن این که یک «شرح انتقادی» مکفی درباره بنیامین چه شکلی می‌تواند باشد دشوار است. آن‌هم با توجه به خصومت شخص او با شیوهٔ تولید دانشگاهی، و استراتژی‌های پیچیده‌ای که متن‌هایش برای مقاومت در برابر همچو تقلیل‌دادن‌هایی به‌کار می‌گیرند. نفرت تمسخرآمیز بنیامین از روال مرسوم تولید کتاب ارتباط تنگاتنگی دارد با سیاست او و همین‌جا باید بگویم که انگیزهٔ شکل‌دهنده به این کتاب نیز بیشتر سیاسی است تا دانشگاهی. این کتاب را نوشتم چون فکر می‌کردم می‌توانم در آثار بنیامین روش‌هایی بیابم برای نور تاباندن بر بعضی از مسائل اساسی که اکنون پر سر و صدا هستند.»