کتاب سرگذشت حاجی بابای اصفهانی

معرفی کتاب سرگذشت حاجی بابای اصفهانی

کتاب الکترونیکی «سرگذشت حاجی‌بابای اصفهانی» (از حاجی‌بابای جیمز موریه‌ی انگلیسی)، با ترجمهٔ میرزا حبیب اصفهانی و ویرایش جعفر مدرس‌صادقی، توسط نشر مرکز منتشر شده است. این اثر از مهم‌ترین رمان‌های طنزآمیز و انتقادی دربارهٔ جامعهٔ ایران در دورهٔ قاجار است که با نگاهی پیکارسک و روایتی داستانی، زندگی و ماجراهای حاجی‌بابا را روایت می‌کند. نسخه الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب سرگذشت حاجی بابای اصفهانی

«سرگذشت حاجی‌بابای اصفهانی» اثری است که در آغاز قرن نوزدهم میلادی توسط «جیمز موریه» نوشته شد و به‌سرعت جای خود را در میان آثار طنز و انتقادی دربارهٔ ایران باز کرد. این کتاب، که در قالب نامه‌ای از یک سیاح انگلیسی به کشیش سفارت سوئد در استانبول آغاز می‌شود، روایتی است از زندگی پرماجرای حاجی‌بابا، دلاک اصفهانی، که در مسیر زندگی‌اش با انواع طبقات و اقشار جامعهٔ ایران روبه‌رو می‌شود. ترجمهٔ فارسی این اثر، که میرزا حبیب اصفهانی آن را از روی ترجمهٔ فرانسوی بازآفرینی کرده، نه فقط یک ترجمهٔ صرف، بلکه بازآفرینی زبانی و فرهنگی این داستان برای مخاطب ایرانی است. این کتاب در دوره‌ای نوشته و ترجمه شد که ایران درگیر تحولات سیاسی و اجتماعی بود و زبان فارسی نیز در آستانهٔ دگرگونی قرار داشت. «سرگذشت حاجی‌بابا» با نگاهی انتقادی و طنزآمیز، ساختارهای قدرت، فساد، ریاکاری و روابط اجتماعی عصر قاجار را به تصویر می‌کشد و در عین حال، نمونه‌ای از نخستین تجربه‌های رمان‌نویسی به زبان فارسی به شمار می‌رود. این اثر بارها توسط مترجمان و ناشران مختلف منتشر شده و همواره محل بحث و تفسیر دربارهٔ نگاه انتقادی و طنزآمیزش به جامعهٔ ایرانی بوده است.

خلاصه کتاب سرگذشت حاجی بابای اصفهانی

هشدار: این پاراگراف بخش‌هایی از داستان را فاش می‌کند! داستان با نامه‌ای از یک سیاح انگلیسی آغاز می‌شود که در بازگشت از ایران، در شهر توقات با حاجی‌بابا، دلاک اصفهانی، روبه‌رو می‌شود. حاجی‌بابا سرگذشت خود را به او می‌سپارد و این روایت، ماجراهای زندگی او را از کودکی تا دوران پختگی دنبال می‌کند. حاجی‌بابا، فرزند یک دلاک اصفهانی، پس از آموزش‌های ابتدایی و کارآموزی نزد پدر، به همراه یک بازرگان ترک به سفری پرخطر می‌رود و در همان آغاز، اسیر ترکمانان می‌شود. او پس از ماجراهایی، از اسارت می‌گریزد و وارد سلسله‌ای از مشاغل و نقش‌های اجتماعی می‌شود: از دلاک و سقّا و قلیان‌فروش تا درویش و نسقچی و کارمند دولت. در این مسیر، حاجی‌بابا با انواع شخصیت‌ها و طبقات اجتماعی روبه‌رو می‌شود؛ از شاعران و حکیمان و ملاها تا شاهزادگان و درباریان و مردم عادی. او بارها فریب می‌دهد و فریب می‌خورد، به عشق دختری به نام زینب گرفتار می‌شود و درگیر رقابت‌ها و دسیسه‌های دربار و حرمسرا می‌گردد. روایت، با طنزی تلخ و نگاه انتقادی، فساد، ریاکاری، فرصت‌طلبی و بی‌ثباتی اجتماعی را در ایران قاجاری به تصویر می‌کشد. حاجی‌بابا در هر مرحله، با زیرکی و گاه بی‌اخلاقی، خود را با شرایط وفق می‌دهد و از هر بحران، راهی برای پیشرفت یا بقا می‌یابد. داستان تا جایی پیش می‌رود که حاجی‌بابا به مقام و اعتبار می‌رسد، اما همواره سایهٔ بی‌ثباتی و بی‌اعتمادی بر زندگی او باقی است. پایان داستان افشا نمی‌شود، اما مسیر پرپیچ‌وخم حاجی‌بابا، تصویری از جامعه‌ای است که در آن، اخلاق و قانون جای خود را به مصلحت و منفعت داده‌اند.

چرا باید کتاب سرگذشت حاجی بابای اصفهانی را خواند؟

این کتاب با نگاهی طنزآمیز و انتقادی، ساختارهای اجتماعی و سیاسی ایران عصر قاجار را به تصویر می‌کشد و از خلال روایت ماجراهای حاجی‌بابا، تصویری زنده و چندلایه از جامعه، روابط قدرت، فساد، ریاکاری و زندگی روزمره ارائه می‌دهد. زبان و روایت میرزا حبیب اصفهانی، علاوه بر بازآفرینی داستان، نمونه‌ای از نخستین تجربه‌های رمان‌نویسی به فارسی است و برای علاقه‌مندان به تاریخ اجتماعی، ادبیات داستانی و طنز، اثری خواندنی و قابل تأمل به شمار می‌رود.

خواندن کتاب سرگذشت حاجی بابای اصفهانی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای علاقه‌مندان به ادبیات کلاسیک فارسی، پژوهشگران تاریخ اجتماعی ایران، دوستداران طنز و روایت‌های انتقادی، و کسانی که به شناخت جامعهٔ ایران در دورهٔ قاجار علاقه دارند، مناسب است. همچنین برای دانشجویان رشته‌های ادبیات، تاریخ و علوم اجتماعی منبعی ارزشمند است.

فهرست کتاب سرگذشت حاجی بابای اصفهانی

- مقدمهٔ ویراستار: شرحی بر تاریخچهٔ ترجمه و انتشار کتاب، جایگاه آن در ادبیات فارسی و معرفی میرزا حبیب اصفهانی. - صورت کاغذی که سیاح انگلیسی به کشیش سفارت اسوج در استانبول نوشته است: آغاز روایت و معرفی راوی و نحوهٔ دستیابی به سرگذشت حاجی‌بابا. - آغاز سرگذشت حاجی‌بابا (هشتاد گفتار): هر گفتار به یکی از ماجراهای مهم زندگی حاجی‌بابا اختصاص دارد، از تولد و تربیت او، سفرها و اسارتش، ورود به مشاغل مختلف، آشنایی با شخصیت‌های گوناگون، تجربهٔ عشق و رقابت‌های درباری، تا رسیدن به مقام و اعتبار و مواجهه با فساد و بی‌ثباتی اجتماعی. - واژه‌نامه، نامنامه و اصطلاحات: توضیح واژه‌ها و اصطلاحات خاص متن برای فهم بهتر روایت.

بخشی از کتاب سرگذشت حاجی بابای اصفهانی

«پدرم کربلایی حسن یکی از دلاکان مشهُور شهر اصفهان بود. در هفده سالگی، دختر شخص تمّاعی از همسایگان دکان خود را عقد کرد. اما زناشوبی‌اش مبارک نشد: زنش نازا درآمد و او نیز از صرافتِ وی افتاد. در سایهٔ چبره‌دستی و شهرت خود، چندان مشتری، خاصه از بازرگانان، پیدا کرد که بعد از بیست سال کاسبی، توانست دستگاه خود را وسعتی دهد. یعنی زنی دیگر گرفت. دختر صرّافی توانگر را خواستگاری کرد و به مطلوب خود واصل شد. چه مدت‌ها سر او را به دلخواه او تراشیده بود. او نیز رد تکلیفش نتوانست کرد. پس: به آن خیال که اقلاً چند صباحی از درد سر زن اوّل فارغ شود و در نزد پدرزن تازه که با این که در تریدن کنار درهم و دینار و روایی نقد ناسّره به جای سره مضایقه نمی‌کرد در سُنن شرع و آداب دین دعوی پایداری و تقدسی می‌فروخت، عازم کربلا شد. زن دومش در آن سفر همراه بود و من در آن راه، از تنگنای عدم به فراخنای هستی قدم زدم. پیش از این سفر پدرم «حسن دلاک» تنها بود. اما بعد از این سفر به لقب «کربلایی» هم ملقب گردید. از برای خوشامد مادرم که مرا سخت بد به بار می‌آورد، مرا نیز «حاجی» نامیدند. این نام با این که خصوص حجاج بیت‌الله است، در ام عمر با من بود و هرچه حرمت و آثاری می‌دیدم بر من گرفت که هیچ سزاوار آنها نبودم...»