کتاب جنون بزرگ

کتاب جنون بزرگ با عنوان اصلی "The Great Derangement: Climate Change and the Unthinkable" نوشتهٔ آمیتاو گوش و ترجمهٔ امید رستمیان مقدم است. این کتاب توسط نشر نی منتشر شده است. کتاب در زمینه تغییرات اقلیمی و بحران‌های زیست‌محیطی نگاشته شده و به طور عمیق به چالش‌های فکری و فرهنگی مرتبط با درک بشر از این پدیده می‌پردازد. گوش در این اثر با نگاهی میان‌رشته‌ای از دریچه ادبیات، تاریخ و سیاست به بررسی چگونگی درک و پرداختن به مسئله تغییرات اقلیمی در جوامع انسانی می‌پردازد. این کتاب مفهوم جنون بزرگ را به عنوان توصیفی از ناتوانی جمعی ما در پرداختن به تغییرات اقلیمی در هنر، ادبیات و سیاست معرفی می‌کند.

درباره کتاب جنون بزرگ

کتاب جنون بزرگ در دسته‌بندی آثار ناداستان قرار می‌گیرد و به بررسی مسئله تغییرات اقلیمی از منظری متفاوت می‌پردازد. کتاب جنون بزرگ در سال ۲۰۱۶ منتشر شد و نتیجه سخنرانی‌های آمیتاو گوش در دانشگاه شیکاگو است. این اثر به سه بخش اصلی تقسیم می‌شود: داستان، تاریخ و سیاست. هر بخش به روش متفاوتی به مسئله تغییرات اقلیمی می‌پردازد و نشان می‌دهد چگونه در هر یک از این حوزه‌ها، نوعی جنون یا نابسامانی فکری در مواجهه با تغییرات اقلیمی وجود دارد. گوش که خود رمان‌نویسی شناخته‌شده است، به طور خاص به این مسئله توجه می‌کند که چرا ادبیات معاصر در پرداختن به تغییرات اقلیمی ناتوان بوده است. او استدلال می‌کند که ساختارهای روایی مدرن به گونه‌ای شکل گرفته‌اند که قادر به درک و بازنمایی حوادث نامحتمل و غیرعادی مانند پدیده‌های اقلیمی شدید نیستند.

جنون بزرگ در میان آثار آمیتاو گوش جایگاه ویژه‌ای دارد. گوش که بیشتر به عنوان رمان‌نویس شناخته می‌شود، در این کتاب از تجربه و دانش خود در زمینه ادبیات داستانی برای تحلیل نقش روایت در درک تغییرات اقلیمی استفاده می‌کند. بسیاری از مضامینی که در رمان‌های گوش، به ویژه در سه‌گانه ایبیس، مطرح شده‌اند - مانند استعمار، مهاجرت، نابرابری و روابط انسان با طبیعت - در جنون بزرگ نیز به شکلی انتقادی و تحلیلی بررسی می‌شوند. این کتاب را می‌توان به نوعی تداوم دغدغه‌های گوش در قالبی غیرداستانی دانست.

خلاصه کتاب جنون بزرگ

در بخش اول با عنوان داستان، گوش به بررسی این مسئله می‌پردازد که چرا رمان مدرن در پرداختن به تغییرات اقلیمی ناکام مانده است. او استدلال می‌کند که ادبیات داستانی معاصر بر اساس احتمالات و تداوم‌های منطقی شکل گرفته و به همین دلیل در بازنمایی وقایع غیرمنتظره و فاجعه‌بار اقلیمی ناتوان است. گوش تجربه شخصی خود را از یک گردباد در دهلی در سال ۱۹۷۸ بازگو می‌کند و نشان می‌دهد که چگونه این تجربه غیرقابل بیان در قالب‌های متعارف داستانی است.

در بخش دوم با عنوان تاریخ، نویسنده استدلال می‌کند که تفکر مدرن، فرهنگ و تاریخ غربی بر اساس جدایی انسان از طبیعت بنا شده‌اند. او نشان می‌دهد که این جدایی باعث شده است تا جامعه مدرن از درک ارتباط متقابل میان فعالیت‌های انسانی و تغییرات طبیعت ناتوان باشد. گوش به بررسی استعمار و توسعه صنعتی می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه این پدیده‌ها در شکل‌گیری بحران اقلیمی امروز نقش داشته‌اند.

در بخش سوم با عنوان سیاست، گوش به نقد رویکردهای سیاسی موجود در قبال تغییرات اقلیمی می‌پردازد. او نشان می‌دهد که چگونه ساختارهای سیاسی مدرن، مانند دولت-ملت‌ها، در مواجهه با مسائل جهانی مانند تغییرات اقلیمی ناکارآمد هستند. گوش همچنین به تناقض‌های موجود در مفاهیمی چون آزادی، پیشرفت و توسعه در عصر بحران اقلیمی اشاره می‌کند.

فهرست کتاب جنون بزرگ:

بخش اول: داستان

تخیل

ادبیات جدی

رمان مدرن و علم

ناداستان

داستان‌های دیگر

بخش دوم: تاریخ

انقلاب کربن

نفت و گاز کپسول‌شده

امپراتوری

تاریخ جهانی

کشش و جاذبه

بخش سوم: سیاست

مردم و ملت‌ها

مسئله حقایق مربوط به آینده

گاندی و مخالفت با صنعتی‌سازی

سیاست اقلیمی

نتیجه‌گیری

چرا باید کتاب جنون بزرگ را بخوانیم؟

کتاب جنون بزرگ با رویکردی متفاوت به مسئله تغییرات اقلیمی می‌پردازد. برخلاف بسیاری از کتاب‌های مربوط به تغییرات اقلیمی که بر داده‌ها و علوم طبیعی تمرکز دارند، گوش به ابعاد فرهنگی، ادبی و سیاسی این پدیده توجه می‌کند. او نشان می‌دهد که بحران اقلیمی فقط یک مسئله علمی یا فنی نیست، بلکه بحرانی در تفکر، تخیل و فرهنگ انسانی است. این کتاب با زبانی روشنگرانه، ماهیت پیچیده تغییرات اقلیمی را آشکار می‌سازد و نشان می‌دهد که چگونه ادراک ما از این پدیده تحت تأثیر ساختارهای فرهنگی و سیاسی قرار دارد. گوش با تلفیق دانش گسترده خود در زمینه‌های ادبیات، تاریخ و سیاست، چارچوبی نو برای درک و مواجهه با تغییرات اقلیمی پیشنهاد می‌دهد.

کتاب جنون بزرگ را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب را به علاقه‌مندان به مباحث زیست‌محیطی، دانشجویان و پژوهشگران علوم انسانی، افراد فعال در حوزه‌های اجتماعی و سیاسی، و کسانی که به درک عمیق‌تر معضلات جهان معاصر علاقه‌مند هستند، پیشنهاد می‌کنیم. کتاب جنون بزرگ برای خوانندگانی مناسب است که می‌خواهند از منظری متفاوت به مسئله تغییرات اقلیمی بنگرند و آن را در بستر تاریخی، فرهنگی و سیاسی درک کنند. این اثر برای کسانی که به تأثیر متقابل ادبیات، هنر و علم علاقه‌مند هستند و می‌خواهند بدانند چگونه روایت‌های فرهنگی ما در شکل‌گیری درک ما از محیط زیست نقش دارند، بسیار آموزنده است.

درباره آمیتاو گوش

آمیتاو گوش، نویسنده هندی-آمریکایی، در سال ۱۹۵۶ در کلکته هند متولد شد. او تحصیلات خود را در زمینه انسان‌شناسی اجتماعی در دانشگاه دهلی و سپس در دانشگاه آکسفورد به پایان رساند. گوش علاوه بر نویسندگی، در دانشگاه‌های مختلفی از جمله هاروارد، کلمبیا و پنسیلوانیا به تدریس پرداخته است. آمیتاو گوش بیشتر برای رمان‌های تاریخی خود شناخته می‌شود. مجموعه سه‌گانه «ایبیس» شامل کتاب‌های «دریای خشخاش»، «رود دود» و «آتش‌فشان» از مشهورترین آثار او هستند که به موضوعاتی چون استعمار، مهاجرت و هویت می‌پردازند. رمان‌های گوش اغلب در بستر تاریخی شبه‌قاره هند و روابط آن با دیگر نقاط جهان، به‌ویژه در دوران استعمار، روایت می‌شوند.

در کنار نگارش رمان، گوش مقالات و کتاب‌های غیرداستانی متعددی نیز منتشر کرده است که جنون بزرگ یکی از مهم‌ترین آن‌هاست. این کتاب نشان‌دهنده دغدغه‌های او درباره محیط زیست و تغییرات اقلیمی است. آثار گوش به بیش از ۲۰ زبان ترجمه شده‌اند و او جوایز ادبی متعددی از جمله جایزه آرتور سی. کلارک، جایزه بهترین کتاب از گاردین و نامزدی جایزه من بوکر را دریافت کرده است. گوش در سال ۲۰۱۸ در فهرست ۱۰۰ متفکر جهانی مجله فارن پالیسی قرار گرفت.

نظر افراد و مجله‌های مشهور درباره کتاب یا نویسنده

روزنامه گاردین درباره کتاب جنون بزرگ نوشته است: «گوش با تحلیلی عمیق نشان می‌دهد که چگونه فرهنگ، ادبیات و سیاست مدرن در درک و مواجهه با تغییرات اقلیمی ناکام مانده‌اند.»

مجله نیویورکر کتاب جنون بزرگ را تحلیلی هوشمندانه از ناتوانی تخیل بشری در مواجهه با تغییرات اقلیمی توصیف کرده است.

علاوه بر این، نائومی کلاین، نویسنده و فعال محیط زیست، درباره این کتاب گفته است: «گوش با نگاهی تازه به مسئله تغییرات اقلیمی، افق‌های جدیدی در درک ما از این بحران می‌گشاید.»

میتاو گوش برای آثار متعددش جوایز مختلفی دریافت کرده است. رمان «سایه خطوط» او در سال ۲۰۰۰ برنده جایزه آرتور سی. کلارک شد. کتاب "جزر دریای گرسنه" او در سال ۲۰۰۵ نامزد نهایی جایزه من بوکر شد. سه‌گانه ایبیس او شهرت جهانی دارد و به عنوان یکی از برجسته‌ترین آثار ادبی معاصر در موضوع استعمار و تاریخ آسیا شناخته می‌شود.

کتاب «جنون بزرگ» به طور خاص در سال ۲۰۱۶ توجه بسیاری از منتقدان ادبی و محیط زیستی را به خود جلب کرد و به عنوان یکی از مهم‌ترین آثار غیرداستانی در زمینه تغییرات اقلیمی شناخته شد. این کتاب در فهرست بهترین کتاب‌های سال چندین نشریه معتبر از جمله شیکاگو تریبیون و بوستون گلوب قرار گرفت.

گوش در سال ۲۰۱۸ دکترای افتخاری از دانشگاه کلکته دریافت کرد و در همان سال در فهرست ۱۰۰ متفکر تأثیرگذار جهان از نظر مجله فارن پالیسی قرار گرفت.

نسخه‌های دیگری که از این کتاب منتشر شده است

کتاب جنون بزرگ ابتدا در سال ۲۰۱۶ توسط انتشارات دانشگاه شیکاگو منتشر شد. پس از آن، نسخه‌های مختلفی از این کتاب به زبان‌های گوناگون ترجمه و منتشر شده است. ترجمه فارسی این کتاب توسط امید رستمیان مقدم و از سوی نشر نی منتشر شده است. نسخه صوتی این کتاب به زبان انگلیسی نیز موجود است که توسط انتشارات Audible تولید شده است. همچنین نسخه‌های دیجیتال کتاب به فرمت‌های مختلف از جمله ePub و PDF در دسترس است. نسخه‌های ترجمه‌شده به زبان‌های مختلف از جمله فرانسوی، آلمانی، اسپانیایی، چینی و ژاپنی نیز از این کتاب منتشر شده است.

جمع‌بندی:

یکی از مفاهیم اصلی کتاب جنون بزرگ، مفهوم «غیرقابل تصور» است. گوش استدلال می‌کند که تغییرات اقلیمی چنان گسترده و عمیق هستند که برای اکثر مردم و حتی نویسندگان و هنرمندان، تصور و بازنمایی آن‌ها دشوار است. او این ناتوانی در تصور و بازنمایی را جنون بزرگ می‌نامد - وضعیتی که در آن، انسان در مواجهه با تغییرات واقعی طبیعت، به نوعی انکار ذهنی پناه می‌برد. گوش در این کتاب از مفهوم عاملیت ناانسان‌ها سخن می‌گوید. این مفهوم به این معناست که موجودات غیرانسانی و پدیده‌های طبیعی نیز دارای نوعی عاملیت و تأثیرگذاری هستند که در تفکر مدرن غربی نادیده گرفته شده است. گوش معتقد است که این نادیده‌انگاری بخشی از جنون بزرگ است که باعث شده است انسان مدرن خود را جدا از طبیعت و حاکم بر آن تصور کند. مفهوم دیگری که در این کتاب بررسی می‌شود، نقش استعمار و امپریالیسم در شکل‌گیری بحران اقلیمی است. گوش نشان می‌دهد که چگونه الگوهای توسعه و مصرف که در دوران استعمار شکل گرفتند، به افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای و تشدید تغییرات اقلیمی منجر شده‌اند.

یکی از ویژگی‌های برجسته کتاب جنون بزرگ، رویکرد میان‌رشته‌ای آن است. گوش به عنوان نویسنده‌ای که هم در زمینه ادبیات داستانی و هم در حوزه انسان‌شناسی تخصص دارد، توانسته است پیوندهای میان رشته‌های مختلف را در تحلیل خود از تغییرات اقلیمی برقرار کند. کتاب با ترکیب دانش در زمینه‌های ادبیات، تاریخ، انسان‌شناسی، علوم سیاسی و محیط زیست، چارچوبی جامع برای درک تغییرات اقلیمی ارائه می‌دهد. گوش نشان می‌دهد که چگونه هر یک از این حوزه‌ها به شکل‌گیری درک ما از تغییرات اقلیمی کمک می‌کنند و چگونه ناکارآمدی در هر یک از آن‌ها می‌تواند به تشدید بحران منجر شود.

پس از انتشار کتاب جنون بزرگ در سال ۲۰۱۶، این اثر به یکی از منابع مهم در گفتمان انتقادی درباره تغییرات اقلیمی تبدیل شد. تحلیل گوش از نقش ادبیات و فرهنگ در درک و مواجهه با تغییرات اقلیمی، به گسترش افق‌های این بحث کمک کرده است. این کتاب به ویژه در میان دانشگاهیان، نویسندگان و هنرمندانی که به دنبال راه‌های نو برای بازنمایی و درک تغییرات اقلیمی هستند، تأثیرگذار بوده است. تحلیل گوش از نقش استعمار و نابرابری‌های جهانی در شکل‌گیری بحران اقلیمی نیز به گسترش بحث‌های عدالت اقلیمی کمک کرده است.

منتقدان کتاب جنون بزرگ را به دلیل رویکرد نوآورانه آن در بررسی تغییرات اقلیمی ستوده‌اند. زبان روشن و قابل فهم گوش، همراه با تحلیل‌های عمیق او از فرهنگ، ادبیات و سیاست، باعث شده است که این کتاب هم برای مخاطبان تخصصی و هم برای خوانندگان عمومی قابل دسترس باشد. برخی منتقدان نیز به این نکته اشاره کرده‌اند که گوش در این کتاب بیشتر به نقد وضع موجود پرداخته و راهکارهای عملی کمتری برای مواجهه با تغییرات اقلیمی ارائه داده است. با این حال، اکثر منتقدان توافق دارند که ارزش اصلی این کتاب در تغییر نگاه ما به مسئله تغییرات اقلیمی و آشکار کردن محدودیت‌های فرهنگی و ذهنی ما در درک این پدیده است.

بخشی از کتاب جنون بزرگ

«چطور ممکن است کسی فراموش کند لحظه‌ای را که در آن «بی‌جان» ناگهان به‌نحو خطرناکی زنده از کار درمی‌آید؟ به‌طور مثال، لحظه‌ای که مشخص می‌شود نقوش اسلیمی فرش زیر پایتان درواقع دم سگی است که اگر روی آن قدم بگذارید ممکن است مچ پای شما پیچ بخورد؛ یا لحظه‌ای که دست دراز می‌کنیم تا خوشهٔ ظاهراً بی‌آزاری را بچینیم و می‌بینیم که کرم یا مار است؛ یا لحظه‌ای که تکه‌چوبی ساکن ناگهان تکان می‌خورد و به تمساح بدل می‌شود!

من تصور می‌کنم این بُهت و هراس از همان نوعی است که سازندگان فیلم امپراتوری ضربه می‌زند۱ می‌خواستند آن را در صحنه‌ای بازآفرینی کنند که قرار بود هان سولو سفینهٔ میلینیوم فالکون را روی آنچه تصور می‌کرد سیارکی در فضاست فرود آورد اما دریافت وارد گلوی یک هیولای خفتهٔ فضایی شده است.

اما، در حال حاضر، سی و پنج سال پس از ساخت فیلم، با یادآوری آن صحنهٔ به‌یادماندنی، مشخص می‌شود که امکان وقوع چنین چیزی خارج از تصور است. زیرا اگر بتوان در گذشته یا آینده، فردی نظیر هان سولو را سراغ گرفت، مفروضاتش در مورد سیارک‌ها و اجرام بین‌سیاره‌ای بسیار متفاوت از تصوراتی خواهد بود که در زمان ساخت فیلم در کالیفرنیا مطرح بود. انسانِ آینده با مطالعهٔ دانسته‌های گذشتگان خواهد فهمید که تنها در دوره‌ای بسیار کوتاه، و به‌مدت کمتر از سه قرن، بسیاری از پیشینیان برروی زمین معتقد بودند که سیارات اجرامی منفعل هستند.»