کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ نسبی انگاری اخلاقی

کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ نسبی انگاری اخلاقی نوشتهٔ کریس گوانز و ترجمهٔ مهدی اخوان است. گروه انتشاراتی ققنوس این کتاب را منتشر کرده است؛ جلد ۴۹ از مجموعهٔ «دانشنامهٔ فلسفهٔ استنفورد».

درباره کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ نسبی انگاری اخلاقی

کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ نسبی انگاری اخلاقی (Moral Relativism The Stanford Encyclopedia of Philosophy) کتابی است در باب فلسفهٔ اخلاق. به عقیدهٔ برخی از فیلسوفان، انسان بیش‌از آن‌که صریحا خود را قائل به نسبی‌انگاری اخلاقی بداند، آن را به دیگران نسبت می‌دهد، آن هم تقریبا در به‌صورت یک انتقاد. در عین حال، نسبی‌انگاری اخلاقی مبحثی رایج در فرااخلاق است. از جمله فلاسفهٔ معاصری کهاز برخی روایت‌های نسبی‌انگاری اخلاقی دفاع می‌کنند، «گیلبرت هارمن» و «دیوید ب. وُنگ» هستند. فهم‌های گوناگونی از اصطلاح «نسبی‌انگاری اخلاقی» وجود دارد. در بسیاری از اوقات نسبی‌انگاری اخلاقی را ناظر به رأیی تجربی می‌دانند که بنا بر آن، اختلاف نظرهای اخلاقی عمیق و وسیعی وجود دارد و نیز رأیی فرااخلاقی دایر بر این‌که صدق یا توجیه احکام اخلاقی مطلق نیست و در نسبت با گروهی از اشخاص است که معنایی نسبی دارد. اگر می‌خواهید بدانید نسبی‌گرایی اخلاقی از نظر فیلسوفان چه معنایی دارد و با چه سازوکارهایی همراه است، کتاب حاضر را بخوانید.

دانشگاه استنفورد انتشار این دانشنامه را در سال ۱۹۹۵ میلادی آغاز کرد. پس از مدتی متن کامل مقالات را در اینترنت در دسترس علاقه‌مندان قرار داد. کسانی که در تدوین این دانشنامهٔ بزرگ نقش دارند، از استادان و مؤلفان به‌نام در حوزهٔ فلسفه هستند. این دانشنامه به سرپرستی دکتر «ادوارد ن. زالتا» صدها مدخل دارد و یکی از بهترین راه‌ها برای آشنایی مقدماتی با مباحث فلسفی است. «مسعود علیا» در سال ۱۳۹۲ با همکاری انتشارات ققنوس، تصمیم به ترجمهٔ بعضی از مدخل‌های این دانشنامه گرفت. او به‌همراه مترجمانی نام‌آشنا آخرین ویراست مقالات دانشنامهٔ فلسفهٔ استنفورد را با حفظ سبک و زبان به پارسی برگرداند. انتشارات ققنوس این مجموعه را با کسب اجازه از گردانندگان این دانشنامه (به‌ویژه دکتر زالتا) منتشر کرده است. عناوین بعضی از این جلدها عبارت است از «مفهوم شر»، «فلسفهٔ دین»، «عقل به روایت کانت»، «زیبایی‌شناسی فمینیستی»، «ژاک لکان»، «اخلاق ارسطو»، «باروخ اسپینوزا»، «فیشته» و «پدیدارشناسی».

خواندن کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ نسبی انگاری اخلاقی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران حوزه‌های فلسفهٔ اخلاق و فرااخلاق پیشنهاد می‌کنیم.

درباره مسعود علیا

مسعود علیا در سال ۱۳۵۴ به دنیا آمده است. او مترجم و پژوهشگر ایرانی حوزهٔ فلسفه و نیز استادیار گروه فلسفهٔ هنر در «دانشگاه هنر تهران» بوده است. کتاب «جنبش پدیدارشناسی» با ترجمهٔ او برندهٔ جایزه‌ٔ کتاب سال شد. او دورهٔ کارشناسی زبان و ادبیات فارسی را در دانشگاه تهران و دورهٔ کارشناسی‌ارشد فلسفه را در دانشگاه شهید بهشتی گذراند. از میان موضوعاتی که مسعود علیا برای پژوهش‌های خود به‌سراغ آن‌ها رفته است می‌توان به گستره راز و تقلیل آن به مسئله در فلسفهٔ گابریل مارسل و نیز موضوع اصالت تجربه و دگرگونی در منابع مابعدالطبیعه در فلسفه گابریل مارسل اشاره کرد. او در تیرماه ۱۳۸۷ دورهٔ دکتری فلسفه را با نگارش رساله‌ای تحت‌عنوان «شرط امکان اخلاق در اندیشه‌ٔ لویناس» به راهنمایی عبدالکریم رشیدیان در «مؤسسه حکمت و فلسفه» به پایان برد. بخشی از ترجمه‌های مسعود علیا عبارتند از «هنر به‌منزلهٔ تجربه» نوشتهٔ جان دیویی، «وضع بشر» نوشتهٔ هانا آرنت، «آشنایی با هگل» نوشتهٔ پل استراترن، «الفبای فلسفه» نوشتهٔ نایجل واربرتون، «اگزیستانسیالیسم و اخلاق» نوشتهٔ مری وارنوک، «هرمنوتیک فلسفی و نظریه ادبی» نوشتهٔ جوئل واینسهایمر، «مسیح و اساطیر» نوشتهٔ رودلف کارل بولتمان و «دیباچه‌ای بر فلسفهٔ قرون وسطی» نوشتهٔ فردریک چارلز کاپلستون. بخشی از تألیفات مسعود علیا عبارتند از «فرهنگ توصیفی فلسفهٔ اخلاق»، «کشف دیگری همراه با لویناس»، «عطار»، «سهروردی»، «فرزانگان خاک». او دبیری مجموعهٔ «دانشنامه فلسفه استنفورد» (از گروه انتشاراتی ققنوس) در ایران را بر عهده داشته است.

بخشی از کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ نسبی انگاری اخلاقی

«عینی‌انگاران اخلاقی ممکن است قبول داشته باشند که در موارد خاصی ــ مثلاً، به دلیل ابهام یا عدم‌وضوح مفاهیم ذی‌ربط ــ اختلاف نظرهای اخلاقی را نمی‌توان به نحو عقلانی حل و فصل کرد. مدعای اصلی آن‌ها این است که به طور معمول مبنای عقلانی‌ای برای غلبه بر اختلاف نظرها وجود دارد (نه آن‌که افراد، بالفعل به توافق برسند). به زعم عینی‌انگاران، معمولاً لااقل یک طرفِ اختلاف نظر اخلاقی حکم اخلاقی را به موجب خطایی واقعی یا منطقی می‌پذیرد و آفتابی شدن چنین خطایی کافی است تا اختلاف نظر به نحو عقلانی حل و فصل شود. به نظر آن‌ها، اختلاف نظرهای حقیقی اخلاقی هرچه باشند، معمولاً به این طریق قابل حل و فصل‌اند. به‌علاوه، عینی‌انگاران گاه به تحلیل این‌که چرا افراد چنین خطاهاییمی‌کنند می‌پردازند. مثلاً، ممکن است افراد تحت تأثیر انفعالات و عواطف، پیش‌داوری، ایدئولوژی، منفعت‌طلبی شخصی و نظیر این امور باشند. به طور کلی، به زعم عینی‌انگاران، به میزانی که مردم از تأثیر این عوامل دور باشند و معقول و مطلع باشند، معمولاً مبنایی برای حل و فصل اختلاف‌های اخلاقی‌شان وجود دارد. (آن‌ها شاید این را هم بگویند که دست‌کم پاره‌ای توافقات در باب حقایق اخلاقی این واقعیت را منعکس می‌کند که در خصوص امور مربوط به این حقایق، افراد عموما معقول و مطلع بوده‌»