کتاب ایرانی تر

کتاب ایرانی تر نوشتهٔ نهال تجدد است. نشر چشمه خاطرات یک زوج هنرمند و خودزندگی‌نامهٔ یک نویسنده و پژوهشگر معاصر ایرانی را منتشر کرده است.

درباره کتاب ایرانی تر

کتاب ایرانی تر، یک کتاب اتوبیوگرافیک (خودزندگی‌نامه) به قلم نهال تجدد است. نویسنده در این کتاب به شرح زندگی و خاطرات خود از ایران و خانواده‌اش و مشاهیری ایرانی که با آن‌ها آشنایی و دیدار داشته و دوران زندگی‌اش با «ژان‌کلود کری‌یر»، فیلم‌نامه‌نویس مشهور فرانسوی و کسانی که به‌یاری ژان‌کلود شناخته، پرداخته است. او از گذشتۀ خانوادگی خود، زندگی‌اش در ایران و آشنایی‌اش با فرهنگ شرق نوشته است. کتاب «ایرانی‌تر» را شرح یک عمر زیست فرهنگی دانسته‌اند؛ زیستی توأم با تب‌وتابِ دانستن و مکاشفه و پرسه در قلمرو دو فرهنگ متفاوت. نهال تجدد کتاب «ایرانی‌تر» را در دوران همه‌گیری کرونا و ایام قرنطینه، در دورانی که ژان‌کلود کری‌یر هنوز زنده بود و کمی پیش از درگذشت او نوشت. نهال تجدد با روایت آنچه او به‌واسطۀ شرقی‌بودنش، باب آشنایی‌ با آن را برای ژان‌کلود کری‌یر گشوده و نیز درهایی از فرهنگ غرب که کری‌یر به روی او باز کرد، کیفیت یک هم‌زیستیِ فرهنگیِ مُرکّب از دو فرهنگ متفاوت را به نمایش گذاشته است. گفته شده است که ژان‌کلود کری‌یر و نهال تجدد نه‌فقط به‌عنوان زوج، که به‌لحاظ فرهنگی نیز مکمل یکدیگر بودند. نهال تجدد توضیح داده است که کتاب «ایرانی‌تر» به فوریت و ضرورت نوشته شد. او می‌خواست که این کتاب دربرگیرندهٔ زندگی باشد؛ نه بیماری و چیزهایی از این دست، اما ازآنجاکه مدت مدیدی درگیر عارضه‌های همسرش بود و از محتویات این اوراق جز خاطره‌ای برایش نماند، به خود گفت باید نوشت و باید زود نوشت و باید از «نشاط نو» گفت و باید «رگ جان را از نشاط» انباشت.

در بخش نخست کتاب ایرانی تر، خاطرات نهال تجدد را از ایران و از گذشته‌اش، از مادر و پدرش، فرزندش، از دلبستگی‌اش به مولانا و غزلیات شمس و ترجمۀ این غزلیات به زبان فرانسه با همراهی مادرش و ژان‌کلود کری‌یر، از مکان‌های تاریخی ایران، از آشنایی‌ها و خاطره‌هایش با چهره‌های مشهور و مطرح فرهنگ و هنر ایران (مثل عباس کیارستمی و عزت‌الله انتظامی)، از یکی از سفرهای ژان‌کلود کری‌یر به ایران و از موضوعات دیگر مربوط به سرزمینش نوشته و همچنین از اینکه از دوره‌ای به بعد (یعنی سال‌های پایانی عمر ژان‌کلود کری‌یر)، زندگی او و ژان‌کلود به‌جای رفتن به جشنواره‌ها و برنامه‌های فرهنگی و هنری، به مبارزه با بیماری‌های ژان‌کلود و رفتن به بیمارستان‌ها و آزمایشگاه‌ها و مطب‌ پزشکان گذشته است. بخش دوم کتاب شامل شرح خاطرات غیرایرانی نهال تجدد است؛ خاطرات آشنایی‌های او با چهره‌های شاخص فرهنگی و هنری‌ غرب همچون لوئیس بونوئل و پیتر بروک و دیگرانی که حضور ژان‌کلود کری‌یر مسبب آشنایی نهال تجدد با آن‌ها بود و همچنین خاطرات او از خودِ ژان‌کلود کری‌یر که در سراسر کتاب «ایرانی‌تر» حضوری پررنگ دارد و انگیزۀ نوشتن این کتاب بوده است.

خواندن کتاب ایرانی تر را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران ناداستان معاصر و قالب خودزندگی‌نامه و خاطرات پیشنهاد می‌کنیم.

درباره نهال تجدد

نهال تجدد در سال ۱۳۳۸ در تهران به دنیا آمد.او نویسنده و پژوهشگر ایرانیِ مقیم فرانسه و فرزند «مهین تجدد» (جهانبگلو) و «رضا تجدد» و نیز همسر «ژان‌کلود کری‌یر» (فیلم‌نامه‌نویس مشهور فرانسوی) بوده است. نهال تجدد، متخصص فرهنگ و ادبیات چین و دارای دکترای زبان و ادبیات چینی از مؤسسۀ ملی زبان‌ها و تمدن‌های شرقی فرانسه است؛ همچنین در شعر و زندگی مولانا و نیز در زندگی شمس تبریزی پژوهش کرده است نتیجهٔ این پژوهش‌ها، کتاب‌های «در جست‌وجوی مولانا»، «عارف جان‌سوخته: داستان شورانگیز زندگی مولانا» و «مَلِک گرسنه: تقویم شمس تبریزی» است. او کتاب «ایرانی‌تر» را به‌عنوان یک اتوبوگرافی یا خودزندگی‌نامه به رشتهٔ تحریر در آورده است.

بخشی از کتاب ایرانی تر

«از کسان و مکان‌های ایران در رابطه با ژان‌کلود و از کسانِ انیران (خارج از ایران، بقیهٔ دنیا) در رابطه با خودم گفتم. اما آموزش دانشگاهی (فوق‌لیسانس، دکترا) مرا بر آن می‌دارد تا تفسیر مکان‌های انیرانی نیز ارائه شود؛ البته نه تمام شهرها یا ساختمان‌ها بلکه جاهای برگزیدهٔ آن تپش استوار، همان که مرا به نوشتن این کتاب برانگیخت.

مکان‌ها همیشه برایم ارزشمند بوده‌اند؛ شاید به اندازهٔ کسان، یا کمی بیش‌تر. بسیار پیش آمده در برابر عکس یک خانهٔ قدیمی خالی‌ازسکنه مکث کنم و خود را چون آب یا مایعی در آن جاری سازم. در مسافرت، یا حتی همین جا در پاریس، به ساختمان‌ها خیره می‌شوم و اگر فرصت درنگی باشد (ترافیک یا ایستگاه متروِ هوایی) از تراس و پنجره «داخل خانه» می‌شوم، بوی غذا را استشمام می‌کنم، رسیدهای انباشتهٔ روی میز را ورق می‌زنم، کیف مدرسه را از دم‌در برمی‌دارم… اما خانه‌های خالی را ترجیح می‌دهم. دوازده سیزده‌ساله بودم عاشق سریال دلیران تنگستان شدم و مادرِ همیشه‌یارم را مجبور کردم به بوشهر و تنگستان سفر کنیم. آن موقع موبایل نبود و می‌بایست واقعاً عکس گرفت. تصویرهای جامانده در قوطیِ آن سفر خانه‌های ویران گچی‌ای را حکایت می‌کند با ارسی‌ها و بازشوهای شکسته. حالا هم که ده‌ها سال از آن روزگار می‌گذرد، همچنان مجذوب خانه‌های فراموش‌شده‌ام.

حال نه از چنین خانه‌ای بلکه از جایی می‌گویم که ما در آن ساکن‌ایم و هر روز یاد و خاطره می‌سازد.

وقتی همراه با سردبیران مجلهٔ پیام یونسکو برای گفت‌وگو با ژان‌کلود دربارهٔ مهابهاراتا وارد این خانه شدم، داخل حیاط یک بنز دیدم ــ که فکر کردم مال اوست ــ و بعد خانهٔ سفید پوشیده از پیچک انگوری. داخل شدم: موکتِ قرمز، پرده‌های زردرنگ و یکی دو گربه این‌ور و آن‌ور لمیده. همیشه از گربه وحشت داشتم، اما به روی خودم نیاوردم. از پله‌ها بالا رفتم و به تماشای اشیا پرداختم. تابلوها و مجسمه‌ها گران‌بها نبودند اما از کنجکاوی فردی گواهی می‌دادند به ستایش دیگری نشسته. بر دیوارها، صورتک‌های مکزیکی، پیکرهای هندی، چهره‌های افریقایی و شمایل‌های ایرانی انگار تصویر خود این شخص بودند، عضوی از او: چشم چشم دو ابرو، دماغ و دهن یه گردو. عکس‌ها چکیدهٔ تاریخ سینما: از بونوئل و وایدا گرفته تا میلوش فورمن، اوشیما و گُدار. یاد سیزده چهارده‌سالگی خودم افتادم و دیدن بی‌اجازه، دزدکی، یواشکیِ زیبای روز، در فستیوال تهران یا کانون فیلم. و حالا بالای پله، عکس پشت صحنهٔ همان فیلم بود و من در چندقدمیِ فیلم‌نامه‌نویس آن.»