کتاب کتاب احمد

کتاب کتاب احمد نوشتهٔ عبدالرحیم بن ابوطالب طالبوف است. انتشارات علمی و فرهنگی این کتاب را منتشر کرده است؛ کتابی به همراه پندنامه مارکوس و رساله هیئت جدید.

درباره کتاب کتاب احمد

کتاب کتاب احمد یا «سفینهٔ طالبی» در هفت بخش نگاشته شده و اولین کتاب عبدالرحیم بن ابوطالب طالبوف است. همین اثر او را به شهرت رساند. هرچند این اثر از کتاب «امیل» نوشتهٔ «ژان ژاک روسو»،‌ نویسندۀ فرانسوی الهام گرفته است؛ اما به هر حال کتابی است که عمیقاً رنگ ایرانی گرفته و در زمان انتشار در میان تودۀ مردم محبوب بود. عبدالرحیم بن ابوطالب طالبوف اعتقاد راسخی به علم داشت و در تلاش بود تا مردمان سرزمین خود را به فکر کردن و وادارد، آنان را با مسائل تازه آشنا کند تا در راه زندگی نویی گام بردارند. این اثر تنها یک کتاب سادۀ علمی نیست، بلکه یک کتاب اجتماعی و انباشته از اعتقادات اجتماعی و شرح عقب‌ماندگی‌های ایران و تصاویری خیالی از جامعۀ متمدن آینده است. این اثر در دو جلد منتشر شده است، اما می‌توان گفت جلد سومی هم دارد که ۱۳سال پس‌از جلد اول (۱۳۲۴ هجری قمری) چاپ شده و نویسنده نام «مسائل‌الحیات» یا «کتاب احمد» بر آن نهاده است. قهرمان کتاب مسائل الحیات نیز همان احمد، فرزند موهومی نویسنده است. جلد اول کتاب احمد در سال ۱۳۰۷ هجری قمری (۱۸۹۰ میلادی) نوشته شده است، ولی نوشتن حواشی کتاب حداقل تا دو سال بعد نیز ادامه داشته است. عنوان بخش‌های کتاب حاضر عبارت است از «سفینۀ طالبی یا: جلد اول کتاب احمد»، «سفینۀ طالبی یا جلد دوم کتاب احمد»، «مسائل‌الحیات یا جلد سوم کتاب احمد»، «نخبۀ سپهری»، «کتاب فیزیک یا حکمت طبیعیه»، «پندنامۀ مارکوس، قیصر روم، تفکرات مارکواوریل انتانیس» و «رسالۀ هیئت جدیده».

خواندن کتاب کتاب احمد را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران تاریخ ایران و علاقه‌مندان به جامعه‌شناسی پیشنهاد می‌کنیم.

درباره عبدالرحیم بن ابوطالب طالبوف 

میرزا عبدالرحیم طالبوف تبریزی در سال ۱۲۱۳ هجری شمسی در کوی سرخاب در تبریز به دنیا آمد و در اواخر ۱۲۸۹ یا اوایل ۱۲۹۰ هجری شمسی در تمرخان شوره داغستان درگذشت. او از روشنفکران پیش از مشروطیت بود. گفته‌اند در ۱۶سالگی به تفلیس رفت و به تحصیل زبان روسی پرداخت و مقدمات دانش جدید را فرا گرفت و با جنبش‌های آزادی‌خواهی و آرای نویسندگان سوسیال دموکرات و ادبیات روسی آشنا شد؛ مدتی بعد در تمرخان شوره (بویناکسک کنونی) مقر حکومت داغستان مقیم شد و به مقاطعه‌کاری راه‌های قفقاز پرداخت و سرمایهٔ کافی اندوخت و در آن شهر ازدواج کرد. در دورهٔ تحرک فرهنگی و سیاسی قفقاز پرورش یافت و از دانش و فرهنگ سیاسی جدید تأثیر پذیرفت و از ۵۵سالگی به نوشتن آثار خود پرداخت و اعتبار و احترام بسیار یافت؛ تا آنجا که به‌علت نوشتن مقالاتی در ترویج افکار نوی اجتماعی و سیاسی جدید و تبلیغ آزادی و حکومت قانون و همچنین نشر علوم طبیعی به زبان سادهٔ فارسی در ایران، نزد رجال ترقی‌خواه و روشنفکران زمانه محبوبیت بسیار حاصل کرد و در سال ۱۲۸۵ - ۱۹۰۶ در دورهٔ اول مجلس شورای ملی از تبریز به نمایندگی انتخاب شد،. او با آنکه نمایندگی را پذیرفت به تهران نیامد و در شهر تمرخان شوره ماند تا در ۷۷سالگی درگذشت. میرزا عبدالرحیم طالبوف تبریزی با نگارش کتاب‌هایی مانند «مسالک المحسنین» و «کتاب احمد» و… بر افکار بسیاری از مشروطه‌خواهان تأثیر گذاشت. به همان اندازه که تجددخواهان، از آثار و دیدگاه‌های او جانب‌داری می‌کردند، برخی از عالمان روحانی با او مخالف بودند و این به‌سبب مطالبی بود که او در آثارش آورده بود و ایشان در نگاهشان با اصول دیانت اسلام هم‌خوانی نداشت.

بخشی از کتاب کتاب احمد

«در ایام گذشته سلاطین اسلام، به همچنین سلاطین سایر ملل، مذهب را اسباب پیشرفت خیالات جهان‌گیری خود کرده بودند. این بود که در عهد سلطنت صفویه و آل عثمان در اسلامبول و ایران، با همان منظور که گفتیم، در میان سنی و شیعه آتشی بزرگ، که مدت‌ها خاموش و خاکستر شده بود، مجدداً افروخته شد و عصیبت طرفین از نوشتن بندهای محرک و کتب بی‌معنی خلاف دینی فزونی گرفته، دامن‌زن نار نمرودی گشت، و وجود اتفاق این ملت حنیف را پاک بسوخت. علمای ماوراءالنهر هم، چون حمالهًْ‌الحطب بودند، در آن آتش قسمت بزرگی داشتند. بحمدالله حالا که نور احساس ملی عالم را گرفته و قوۀ کاهربایی معادن جنسیت پیدا شده و معانی قرآن رسول صادق، که حاکی اتفاق و توحید است، بی‌پرده انتشار یافته و سلاطین حالیۀ اسلام به عظم خبط گذشتگان معترف شده‌اند، استحکام این رشتۀ مودت ملت‌دوستی و وطن‌پرستی و تقویت این تألیف و معیت و هم‌دستی، موقوف به غیرت مؤدبین این دو طایفه و رجال کافی دول و انصاف شخصی سلاطین عظام اسلام است، که اختلاف کلمه را از میان بردارند و ضعف خود را از شومی این نفاق که در ۱۳۰۰ سال قبل واقع شده، مبدل به قوت و استعداد دفع نوایب متراکمۀ ملی کنند و وخامت او را مآل‌بینی نمایند و از انهدام این بنای بزرگ بترسند، و ترکیده‌ها که از زلزلۀ وساوس و فساد اشخاص با غرض، به عمارت باشکوه اسلام رسیده مرمت و اصلاح نمایند و آب رفته را به جوی باز آرند. شیشۀ شکسته را اگر پیوندپذیر نیست، از نو آب کنند تا مخلوط شود؛ و بهترین وسایل احیای توحید مدفونی ملت اسلام را در تغییر الفبا دانند. البته دنیای ما در زیر بغل خود هزار نادرشاه پنهان دارد. هرکس این خیال عالی را در هر عصر سبز نماید، فخر دنیا و آخرت را با نام گرامی خود منظم خواهد نمود و در تاریخ اسلام، لقب کبیری برای خود تحصیل خواهد کرد. «زهی سخن که رود بر هزار گونه صور». مطلب از دست رفت، از کجا به کجا شدیم. حقیقت جملۀ معترضه شد، چه کنم؛ «از کوزه همان برون تراود که در او است».»