کتاب رساله پیشکش

کتاب رساله پیشکش نوشتهٔ مارسل موس و ترجمهٔ لیلا اردبیلی است. انتشارات علمی و فرهنگی این کتاب در حوزهٔ علم جامعه‌شناسی را منتشر کرده است.

درباره کتاب رساله پیشکش

کتاب رساله پیشکش حاوی مقاله‌ای است در سال ۱۹۲۵ میلادی و به قلم یک جامعه‌شناس فرانسوی، محقق زبان سانسکریت و تاریخ‌شناس ادیان منتشر شد. این مقاله را پایه و اساس نظریه‌های اجتماعی متقابل به حساب آورده‌اند که بر روشی متمرکز است که می‌گوید مبادلهٔ اشیا بین گروه‌ها، باعث ایجاد روابط بین انسان‌ها می‌شود. مارسل موس در این کتاب، شیوه‌های اقتصادی جوامع باستانی را تحلیل کرده و دریافته است که آن‌ها یک رویهٔ مشترک و همچنین یک رویهٔ اصلی دارند که بر مبادلهٔ متقابل متمرکز است. او در جوامع باستانی و بومی مختلف، شواهدی خلاف پیش‌فرض‌های جوامع مدرن غربی دربارهٔ تاریخ و ماهیت مبادله یافته که ادعا می‌کند این مفهوم و عمل نسبتاً جدیدتری است. مارسل موس که از چهره‌های برجستهٔ انسان‌شناسی فرانسه است، در کتاب «رسالهٔ پیشکش» بیان می‌کند که اصول اخلاقی و اقتصادی جوامع کنونی در برگیرندهٔ موازین اخلافی و اقتصادی جوامع بدوی است. گفته شده است که با مطالعهٔ مبادله به‌عنوان امر اجتماعی تام، می‌توان برخی از «معضلات اخلاقی» در بحران اقتصادی جوامع معاصر را تحلیل کرد. گفته شده است که به‌لحاظ ظاهری، طرح روی جلد کتاب تصویر سنگ‌نگاره‌ای است که فردی را در حال پیشکش چیزی نشان می‌دهد. این تصویر با محتوای اثر کاملاً مرتبط است؛ همچنین کیفیت حروف‌نگاری، صفحه‌آرایی، چاپ، قطع و صحافی این کتاب نیز کاملاً رضایت‌بخش توصیف شده است. کتاب شامل چهار فصل با عناوین «پیشکش‌ها و الزام به جبران آن»، «نحوهٔ توزیع نظام (سخاوت، ایفای تعهد و پول)»، «مطالب بازمانده از آثار پیشینیان» و «نتایج»، به‌علاوه مقدمهٔ نویسنده، مقدمهٔ مترجم، یادداشت مترجم انگلیسی و مقدمهٔ «ایوانز پریچارد» است.

خواندن کتاب رساله پیشکش را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران جامعه‌شناسی پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب رساله پیشکش

«داده‌های فصل‌های قبل برگرفته از حوزۀ قوم‌نگاری‌اند و تمامی‌شان از جوامعِ واقع در حاشیۀ اقیانوس آرام جمع‌آوری شده‌اند. معمولاً جمع‌آوری واقعیت‌هایی از این نوع یا از روی حس کنجکاوی است، یا اینکه از آن‌ها استفاده می‌کنند تا از طریق مقایسه، نشان دهند نهادهای ما تا چه اندازه با نهادهای آن‌ها فاصله دارند یا با آن‌ها متفاوت‌اند. با این حال، این واقعیت‌ها اهمیتی جامعه‌شناختی دارند؛ زیرا به ما در فهم مرحله‌ای از تطور اجتماعی کمک می‌کنند. آن‌ها با تاریخ اجتماعی نیز مرتبط‌اند؛ زیرا نهادهایی از این نوع گامی در مسیر رشد صُوَر اقتصادی ما بوده‌اند و می‌توان به‌منظور تبیین تاریخیِ ویژگی‌هایِ جامعۀ خود، از آن‌ها بهره گرفت. همچنین دریافته‌ایم که در بررسی جوامعی که دقیقاً قبل از ما زندگی می‌کرده‌اند، می‌توان ردپاهایی مهم از اصول اخلاقی و اقتصادی را مشخص کنیم. ما باور داریم که می‌توانیم نشان دهیم نهادهای اقتصادی ما حاصل نهادهایِ معرفی‌شده در فصل‌های قبل هستند. 

ما در جامعه‌ای زندگی می‌کنیم که در آن بین حقوق مربوط به اموال غیرمنقول و حقوق شخصی، یعنی بین حقوق اشیاء و اشخاص، تمایزی مشخص وجود دارد (البته امروزه حقوق‌دانان بر این تمایز انتقاد دارند). این تمایز بنیادین است؛ در جامعهٔ ما این امر شرط واقعی قسمتی از نظام دارایی، انتقال مالکیت، و مبادله محسوب می‌شود. البته سنتی که ما آن را مطالعه می‌کنیم با این موضوع بیگانه است. علاوه بر یونان، در روم و تمدن‌های سامی نیز به‌وضوح بین خراج‌های اجباری و پیشکش‌هایی که با خلوص نیت ارائه می‌شده تمایز وجود داشته است. اما آیا این تمایزها نسبتاً به‌تازگی در رمزگان تمدن‌های بزرگ ظاهر نشده‌اند؟ آیا این تمدن‌ها از مرحلۀ قبلی، که در آن افکار ما به‌نسبت کمتر بی‌روح و حسابگرانه بودند، نگذشته‌اند؟ آیا روزگارانی نبوده است که آن‌ها خود این سنت مبادلۀ پیشکش‌ها را به جا می‌آوردند، سنتی که در آن بین اشخاص و اشیاء تمایزی وجود نداشت؟ تحلیل برخی از جنبه‌های قانون هندواروپایی به‌وضوح نشان می‌دهد که در واقع، این رسم با این ترتیب تغییر کرده است. ما آثاری از این تغییر شکل را در روم یافته‌ایم و می‌بینیم نهادهای ابتدایی‌ای از این دست، در روزگاری نه چندان دور، در هند و آلمان نیز کارکرد داشته‌اند.»