کتاب تکامل زنان

کتاب تکامل زنان نوشتهٔ اولین رید و ترجمهٔ ثمین شاه حسینی است و انتشارات اندیشه احسان آن را منتشر کرده است. این کتابْ می‌خواهد از نقش و دستاوردهای زنان در جامعهٔ ماقبل از تاریخ پرده‌برداری کند و آن را به نمایش درآورد.

درباره کتاب تکامل زنان

در تاریخ کهن، زنان به‌عنوان نیمی از گونهٔ بشری تا حد زیادی از دیده‌ها پنهان شده‌اند. برای شفاف‌سازی آن، نیاز به تحقیق و بررسی مجدد علم مردم‌شناسی است که در آن نقش و دستاوردهای زنان در جامعهٔ ماقبل از تاریخ نهفته شده است. کتاب تکامل زنان می‌خواهد از آن پیشینهٔ برجسته پرده‌برداری کند و آن را به نمایش درآورد.

خیزش مجدد جنبش آزادی زنان بر بعضی از فرضیه‌های گمان‌برانگیز و پدیده‌های زیر سؤال رفتهٔ گذشتهٔ زنان، نور تازه‌ای افکند. از برجسته‌ترین این موارد می‌توان به پدیدهٔ مادرسالاری اشاره کرد. آیا می‌توان دوره‌ای در تاریخ را یافت که زنان از جایگاهی برجسته و اثرگذار برخوردار بوده باشند؟ اگر چنین است، چگونه جایگاه اجتماعی خود را از دست دادند و به‌گونه‌ای فرمان‌بردار و فرودست در جامعهٔ مردسالار تبدیل شدند؟ آیا آنچنان که برخی می‌گویند، مادرسالاری افسانه‌ای است که اساس تاریخی ندارد؟

مادرسالاری یکی از بحث‌برانگیزترین موضوعات مورد مناقشه در مباحثه‌های صدسالهٔ مدارس مدعی درزمینهٔ مردم‌شناسی بوده است. کتاب تکامل زنان تأیید می‌کند که سیستم قبیله‌ای مادری اولین نوع سازمان اجتماعی بشری بوده و دلیل آن را توضیح می‌دهد. به‌علاوه در این کتاب روند پیشرفت مادرسالاری و علل زوال آن را دنبال می‌کنیم.

همین طرفداری از مادرسالاری برای آنکه این کتاب را مایهٔ گفت‌وگوهای جدال‌برانگیز کند، کافی است؛ اما در این کتاب، علاوه‌بر مادرسالاری، نگرش‌های دیرپای دیگر از دوران ماقبل تاریخ هم زیر سؤال رفته‌اند. 

دو بخش اول این کتاب به دورهٔ مادرسالاری می‌پردازد که شامل بخشی از نگاه مادران و بخشی از نگاه برادران است. بخش سوم کتاب چگونگی تحولات و گذار از مادرسالاری و خانوادهٔ مادری به پدرسالاری و خانوادهٔ پدری را بازگو می‌کند.

این کتاب هیچ بازگشتی به «بهشت گم‌شده» مادرسالاری را پیشنهاد نمی‌کند. سرنوشت طفولیت بشر با همهٔ عظمت و محدودیت‌های آن پشت سر ماست. با این‌حال، بخش اساسی تکامل بشریت باید زنده شود و جایگاهی برجسته در تاریخ امروز ما داشته باشد؛ چراکه با علم به گذشته می‌توانیم به آینده دلگرم شویم و به جلو گام برداریم. این امر هنگامی صادق است که نقش برجستهٔ زنان در دوران باستان را در نظر بگیریم. با روشن‌شدن این موضوع که فرمان‌برداری و فرودستی امروز زنان، از سازه‌های زیستی نشئت نگرفته و در تاریخ همیشگی نبوده است؛ چراکه زنان درگذشته سامان‌دهندگان و رهبران زندگی اجتماعی بوده‌اند و آگاهی از آن بر اعتمادبه‌نفس و عزت‌نفس زنان امروز که آرزوی آزادی دارند، خواهد افزود.

فصل‌های این کتاب از این قرار هستند:

فصل اول: آیا کهن‌ترین تابوی جنسی انسان، تابوی آمیزش با خویشاوندان نزدیک یا محرم‌آمیزی بوده است؟

فصل دوم: تابوی ضدآدم‌خواری

فصل سوم: زیست‌شناسی زنان و تابوی دوگانه

فصل چهارم: خاندان مادری و جدایی جنسی

فصل پنجم: تاریخچهٔ تولیدی زنان نخستین

خواندن کتاب تکامل زنان را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به پژوهشگران رشتهٔ مردم‌شناسی پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب تکامل زنان

«حیوانات نیازهای جنسی خود را بدون هیچ‌گونه محدودیتی برآورده می‌کنند. هر نر بالغ می‌تواند با هر ماده‌ای که پذیرای او باشد؛ ازجمله ماده‌ای که او را به دنیا آورده یا ماده‌ای که مانند خودش از یک مادر متولدشده (خواهرش)، آمیزش جنسی داشته باشد و چنین آزادی در مسائل جنسی در میان انسان‌ها رایج نیست. روت بندیکت می‌گوید: «در میان انسان‌ها هنوز قومی شناخته نشده است که نگاهی جنسی به محارم خود داشته باشد». بنابراین مرزبندی‌های جنسی کاملاً فرهنگی و اجتماعی است.

در جوامع شهری امروزی سختگیرانه‌ترین مرزبندی‌ها ممنوعیت آمیزش با خویشاوندان بسیار نزدیک (محارم) است و هیچ مردی اجازه ندارد با مادر یا خواهران خود رابطهٔ جنسی داشته باشد. می‌گویند محرم‌آمیزی و ازدواج درون‌گروهی با خویشاوندان تنی و هم‌خون نه‌تنها غیراخلاقی است، بلکه برای بشر زیان‌آور است. فرزندانی که حاصل این آمیزش‌اند ازنظر جسمی و روانی دچار کاستی‌هایی می‌شوند. این تابوی جنسی مدرن به چیز دیگری وابسته نیست و به‌تنهایی در یک رده قرار می‌گیرد که پر واضح همان تابوی محرم‌آمیزی است.

معمولاً فرض بر این است که هیچ‌گونه ممنوعیت مطلق جنسی به‌جز تابوی آمیزش با خویشاوندان بسیار نزدیک وجود نداشته و این امر به آغاز تاریخ بشر برمی‌گردد. بااین‌حال، بررسی مجدد آن، این سؤال را ایجاد می‌کند که آیا تابوی نخستین علیه آمیزش با محارم بود؟

هنگامی‌که مردم‌شناسان پیشرو در قرن نوزدهم، تحقیقات خود را آغاز کردند، متوجه شدند که تابوی جنسی نخستین از جایگاه محوری برخوردار است؛ بنابراین بیش‌ازاندازه به پژوهش درمورد آن پرداختند. آنها با دریافت اینکه تابوی محرم‌آمیزی شباهت چندانی با تابوی جنسی دوران نخستین نداشت، متعجب شدند؛ زیرا در جامعهٔ امروزی مردان فقط از آمیزش و ازدواج با مادر و خواهران خود منع شده‌اند؛ درحالی‌که در دوران نخستین تعداد زنانی که در این لیست قرار می‌گرفتند بی‌شمار بود.»