کتاب لیلا

کتاب لیلا نوشتهٔ فریدون زعیم اوغلو و ترجمهٔ حسین تهرانی است و نشر مرکز آن را منتشر کرده است. لیلا روایت زندگی زنی در ترکیهٔ دههٔ ۵۰ و ۶۰ میلادی است که به‌سختی زندگی می‌کند.

درباره کتاب لیلا

فریدون زعیم‌اوغلو، متولد ترکیه، در سال ۱۹۶۵، در یک‌سالگی، به همراه والدینش به آلمان مهاجرت کرد. داستان‌ها و نمایشنامه‌های او جوایز ادبی معتبری برایش به ارمغان آورده‌اند. در رمان لیلا به زادگاهش نظر انداخته است؛ شهرستانی در منطقه‌ٔ آناتولی در دهه‌ٔ پنجاه میلادی. رمان روایت بخشی از زندگی لیلا، کوچک‌ترین فرزند خانواده‌ای با پنج فرزند دختر و پسر، از دوران کودکی تا چند سال پس از ازدواج و نهایتاً مهاجرتش به آلمان است. رمان در واقع سرگذشت واقعی مادر نویسنده است. پدر خانواده مظهر پدرسالاری است و مادر در تمام عمر در سکوت و تسلیم فرو می‌رود. رمان کوچ خانواده به استانبول و دل‌سپردن لیلا و ازدواجش را روایت می‌کند ــ لیلایی که دشواری دوران کودکی و بلوغش یک آرزو در دلش نشانده است: می‌خواهد از این جهان بگریزد.

در رمان لیلا، علاوه بر سرگذشت این خانواده، فضای فرهنگی حاکم بر ترکیه‌ٔ دهه‌های پنجاه و شصت میلادی و وضعیت سخت اقتصادی آن دوران نیز روایت شده است؛ وضعیتی که به مهاجرت گسترده‌ٔ اتباع ترکیه به عنوان کارگر ساده به آلمان انجامید.

مطبوعات معتبر آلمان این رمان را ستودند؛ از جمله فرانکفورتر آلگه‌ماینه تسایتونگ این رمان را «کتابی زیبا، یگانه و بزرگ» و زودویچه تسایتونگ نویسنده را «کاشف بزرگ زبان و دنیای زبان» وصف کردند. و تاگِس آنتسایگر خواندن این کتاب را ضرورتی دانسته که نمی‌توان از زیر بار آن شانه خالی کرد.

خواندن کتاب لیلا را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران ادبیات ترکیه پیشنهاد می‌کنیم.

درباره فریدون زعیم‌اوغلو

فریدون زعیم‌اوغلو، نویسنده‌ٔ ترک‌تبار آلمانی، متولد ۴ دسامبر ۱۹۶۴ بُلو ترکیه است. در یک‌سالگی همراه با والدینش به آلمان مهاجرت کرد و تا سال ۱۹۸۵ در برلین و مونیخ به‌سر برد. سپس برای ادامه‌ٔ تحصیل به شهر کیل رفت و در رشته‌های هنر و پزشکی تحصیل کرد. از آن ‌زمان در این شهر اقامت دارد و علاوه بر نویسندگی و نمایش‌نامه‌نویسی، در نشریات معتبری چون تسایت و وِلت مقالات و مطالب ادبی می‌نویسد. زعیم‌اوغلو موفق به دریافت جوایز ادبی زیادی شده که می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:

۲۰۰۲. جایزه‌ٔ ادبی فریدریش هبل

۲۰۰۵. جایزه‌ٔ ادبی هوگو بال

۲۰۰۶. جایزه‌ٔ ادبی گریملزهاوزن

۲۰۱۰. جایزه‌ٔ ادبی یاکوب واسرمن

۲۰۱۰. جایزه‌ٔ ادبی شهر کیل

۲۰۱۲. جایزه‌ٔ ادبی انجمن «خانه‌های ادبیات» که متشکل است از هفت خانه‌ٔ ادبیات در آلمان؛ برلین، مونیخ، کلن، هامبورگ، لایپزیگ، روستوک و اشتوتگارت، دو خانه‌ٔ ادبیات در اتریش؛ گراتس و سالزبورگ، و دو خانه‌ٔ ادبیات در سوئیس؛ زوریخ و بازل.

بخشی از کتاب لیلا

«آقا معلم جلوی مدرسه ایستاده و دارد با چشم تعقیبم می‌كند. بالاخره موفق می‌شوم رویم را از او پنهان كنم و یقه‌ی سفیدم را به كتم دكمه كنم. دو سر آن را می‌گیرم تا روی زمین نیفتد. می‌دانم به‌زودی خون‌دماغ خواهم شد. مرد آبنبات‌فروش به مغازه‌ی كوچكش برگشته است، آبنبات‌چوبی‌هایی كه دورشان یك دستمال پارچه‌ای پیچیده شده، مثل یك كنده‌ی درخت، پشت ویترین قرار دارد. ترجیح می‌دادم بایستم و آن‌ها را تماشا كنم. بعد آبنبات‌فروش بیرون می‌آمد و به من تكه‌ای آبنبات می‌داد. ولی باید به قولی كه به معلمم دادم پایبند بمانم. وگرنه اخطار سوم را دریافت می‌كنم و یك هفته‌ی تمام عنوان بی‌انضباط‌ترین دختر كلاس را یدك می‌كشم. به رفتن ادامه می‌دهم و دهانم را تا آنجا كه می‌توانم باز نگه می‌دارم‌ و به هوا گاز می‌زنم: نگینِ خوراکیِ كیك میان دندان‌هایم سروصدا به راه می‌اندازد. از آسمان تكه‌های كوچك خمیر می‌بارد و هركه بتواند آن‌ها را بقاپد، یا خوشبخت خواهد شد و یا لقمه در گلویش گیر خواهد كرد.

وقتی سرم را بالا می‌آورم تا لقمه‌ی بزرگ را پیدا كنم و آن را در هوا بقاپم،‌ چشمم به یك توده‌ی خزدار می‌افتد كه كنار پنجره‌ی بالاترین طبقه‌ی ساختمانی قرار دارد، همان طبقه‌ا‌ی كه مدیر مدرسه آنجا زندگی می‌كند. توده قوز می‌كند،‌ به نظر جاندار می‌آید، و ناگهان پرتاب می‌شود و در هوا پرواز می‌كند، كلافی از یك حیوان، یك كاموای پشمی،‌ یك خز كه حالا روی آسفالت جلوی ساختمان افتاده است. فولیا جلوی پنجره‌یِ باز ایستاده است. دخترك دست‌هایش را به هم می‌كوبد.

فریاد می‌كشد:‌ «تماشا كنید، یك چیز خوشمزه دارم! بفرمایید!»

مردی كه او را می‌شناسم، چون برای رفتن به نمازجمعه به‌دنبال شوهرِ مادرم می‌آید، نگاهش را برمی‌گرداند و از خدا می‌خواهد كه این دخترك بی‌تربیت را به سزای عملش برساند. دو بانوی محجبه روسری‌هایشان را با دندان محكم می‌گیرند تا از سرشان سُر نخورد، روی زمین دنبال سنگ‌ریزه می‌گردند و آن را به‌طرف فولیا پرت می‌كنند. ولی چون نشانه‌گیری‌شان درست نیست، نمی‌توانند به هدف بزنند.»