کتاب در گذار روزگار

«در گذار روزگار» دربردارنده هشت داستان از ابراهیم گلستان(-۱۳۰۱)، نویسنده ایرانی معاصر است. داستان‌های آمده در این کتاب از دو مجموعه‌ی جوی و دیوار و تشنه و شکار سایه برگزیده شده‌اند. در بخشی از داستان ماهی و جفتش از این مجموعه می‌خوانیم: «مرد به ماهی‌ها نگاه می‌کرد. ماهی‌ها پشت شیشه آرام و آویزان بودند. پشت شیشه برایشان از تخته‌سنگ‌ها آبگیری ساخته بودند که بزرگ بود و دیواره‌اش دور می‌شد و دوریش در نیمه‌تاریکی می‌رفت. دیوارۀ روبروی مرد از شیشه بود. در نیمه‌تاریکیِ راهروی غارمانند در هر دو سو از این دیواره‌ها بود که هر کدام آبگیری بودند نمایشگاه ماهی‌های جوربه‌جور و رنگارنگ. هر آبگیر را نوری از بالا روشن می‌کرد. نور دیده نمی‌شد اما اثرش روشنائی آبگیر بود. و مرد اکنون نشسته بود و به ماهی‌ها در روشنائی سرد و ساکت نگاه می‌کرد. ماهی‌ها پشت شیشه آرام و آویزان بودند. انگار پرنده بودند، بی‌پرزدن؛ انگار در هوا بودند. اگر گاهی حبابی بالا نمی‌رفت آب‌بودن فضایشان حس نمی‌شد. حباب، و همچنین حرکت کم و کند پره‌هایشان. مرد در ته دور روبرو دو ماهی را دید که با هم بودند. دو ماهیْ بزرگ نبودند؛ با هم بودند. اکنون سرهایشان کنار هم بود و دم‌هایشان از هم جدا. دور بودند. ناگهان جنبیدند و رو به بالا رفتند و میان راه چرخیدند و دوباره سرازیر شدند و باز کنار هم ماندند. انگار می‌خواستند یکدیگر را ببوسند اما باز باهم از هم جدا شدند و لولیدند و رفتند و آمدند. مرد نشست. اندیشید هرگز این‌همه یک‌دمی ندیده بوده است. هر ماهی برای خویش شنا می‌کند و گشت و گذار سادۀ خود را دارد. در آبگیرهای دیگر، و بیرون از آبگیرها در دنیا، در بیشه، در کوچه ماهی و مرغ و آدم را دیده بود و در آسمان ستاره‌ها را دیده بود که می‌گشتند، می‌رفتند اما هرگز نه این‌همه هماهنگ.»

درباره ابراهیم گلستان

ابراهیم گلستان، چهره‌ای برجسته در ادبیات و سینمای مدرن ایران، به‌عنوان یکی از پیشتازان این عرصه شناخته می‌شود. او با آثارش، به ویژه در حوزه‌ی داستان‌نویسی و سینما، تحولی عمیق در فرهنگ و هنر ایران ایجاد کرد. گلستان در داستان‌نویسی، سبک منحصر به‌فردی را در پیش گرفت که پیوندی میان سنت‌های ادبی و رویکردهای مدرن برقرار می‌کرد. فیلم‌های مستند و داستانی او، تصویری جدید از مسائل اجتماعی ایران ارائه دادند که در آن زمان بی‌سابقه بود. با این‌که او از ایران رفت، آثارش همچنان الهام‌بخش نسل‌های جدید است.

زندگی ابراهیم گلستان در شیراز آغاز شد و در محیطی فرهنگی رشد کرد. او پس از تحصیل در رشته‌ی حقوق در تهران، مسیر هنری خود را آغاز کرد و به حزب توده پیوست، اما به زودی از آن جدا شد و مسیر مستقل خود را یافت. اولین داستانش، «به دزدی رفته‌ها»، تحسین بسیاری را جلب کرد. او در زمینه‌ی سینما نیز با ساخت مستندهایی همچون «یک آتش» و فیلم‌های داستانی مثل «خشت و آینه» تغییرات شگرفی را ایجاد کرد. گلستان از نویسندگان برجسته‌ای مانند همینگوی تأثیر پذیرفت، ولی با سبک منحصر به‌فرد و نگاه فلسفی خود، هویتی مستقل یافت.

آثار ابراهیم گلستان همچنان در ادبیات و سینمای ایران معتبر هستند و او با نبوغ هنری‌اش، الگویی برای نسل‌های آینده باقی مانده است.