کتاب قانون، قانون‌گذاری و آزادی (جلد ۲: سراب عدالت اجتماعی)

«قانون، قانون‌گذاری و آزادی» مجموعه‌ای سه جلدی به قلم فریدریش فون هایک(۱۹۹۲-۱۸۹۹)، اقتصاددان اتریشی انگلیسی برنده جایزه نوبل اقتصاد با تأکید بر موضوع عدالت و اقتصاد سیاسی است. عنوان فرعی این کتاب، گزارشی جدید از اصول آزادیخواهانه عدالت و اقتصاد سیاسی است. جلد دوم این مجموعه «سراب عدالت اجتماعی» نام دارد. این جلد از مجموعه به این موضوع می‌پردازد که نهادهای عمومی که قرار است خدمات فراگیر اجتماعی عرضه کنند مورد سواستفاده گروهی خاص قرار می‌گیرند که هدفشان بهره‌گیری به سود نفع شخصی است. در بریده‌ای از کتاب می‌خوانیم: «یکی از اصول موضوعۀ سنت آزادی این است که مجبورکردن افراد فقط در صورتی مجاز است که این امر در خدمت به رفاه همگانی یا خیر عمومی ضروری باشد. اما ابهام موجود در اصطلاحات مختلف مورد استفاده این امر را امکان‌پذیر ساخته که تقریباً هر نفعی نفع عمومی قلمداد شود و مردمان بسیاری در خدمت اهدافی باشند که کوچک‌ترین نفعی در آن ندارند. رفاه عامه یا خیر عمومی مفهومی است که تاکنون به شدت در مقابل هر تعریف دقیقی مقاومت کرده و در نتیجه تقریباً هر مضمون القا شده به توسط منافع گروه حاکم را پذیرفته است. دلیل این امر این بوده که این فرض طبیعی به نظر می‌رسیده که نفع عمومی، به یک معنا، باید مجموع کل منافع خصوصی باشد در عین حالی که مسئلۀ محاسبۀ مجموع این منافع لاینحل به نظر می‌رسید. با این وصف، واقعیت این است که در یک «جامعۀ بزرگ‌» که در آن افراد باید آزاد باشند دانش خود را برای اهداف خاص خود به کار گیرند، رفاه همگانی که دولت باید در جهت آن حرکت کند نمی‌تواند مجموع رضایت‌های خاص افراد مختلف باشد، به این دلیل ساده که نه دولت و نه کس دیگری قادر به شناخت آن‌ها و همۀ شرایط تعیین‌کنندۀ آن‌ها نیست. حتی در دولت‌های رفاه جوامع مدرن، بیش‌ترین و مهم‌ترین نیازهای روزمرۀ توده‌های عظیم مردم از طریق فرایندهایی برآورده می‌شود که دولت جزئیات آن‌ها را نه می‌شناسد و نه می‌تواند بشناسد.»