کتاب دولت رفاه

کتاب دولت رفاه با همکاری چند متفکر برجسته از جمله کلاوس اوفه و فردریش فن هایک با ترجمهٔ رضا امیدی و زهره سروش‌فر توسط انتشارات شیرازه منتشر شده است. این کتاب با بررسی تاریخچه، تحولات و چالش‌های دولت رفاه، نشان می‌دهد که این مفهوم صرفاً یک مدل واحد نیست، بلکه مجموعه‌ای از دولت‌های رفاه متنوع با پیش‌فرض‌ها، سیاست‌ها و ارزش‌های متفاوت است. نویسندگان در این کتاب، با کنار هم قرار دادن دیدگاه‌های متنوع سیاسی و اجتماعی، از محافظه‌کاری تا مارکسیسم، به فهم عمیق‌تر و چندوجهی از دولت رفاه کمک می‌کنند و خواننده را با چالش‌های نظری و عملی پیش روی دولت رفاه در دنیای معاصر آشنا می‌سازند.

درباره کتاب دولت رفاه

کتاب «دولت رفاه» مجموعه‌ای پژوهشی و تحلیلی است که با همکاری چند متفکر برجسته از حوزه‌های مختلف علوم اجتماعی و سیاست نوشته شده است. این کتاب از دیدگاه‌های نظری متفاوت و گاه متضاد برای بررسی مفهوم «دولت رفاه» بهره می‌برد و تلاش می‌کند نشان دهد که دولت رفاه نه یک مفهوم واحد و ایستا، بلکه مجموعه‌ای پیچیده و متکثر از مدل‌ها و سیاست‌ها است که در بسترهای تاریخی، فرهنگی و سیاسی گوناگون شکل گرفته‌اند و عملکردهای متفاوتی دارند. از خلال مقالات این کتاب، خواننده با سیر تحول تاریخی دولت رفاه از اوایل قرن بیستم تا دوران معاصر آشنا می‌شود و درمی‌یابد که این مفهوم چگونه از پرچم مبارزه نیروهای چپ به ابزاری در دست سیاستمداران محافظه‌کار تبدیل شده است. همچنین، کتاب به بررسی تضادها، تناقضات و چالش‌های جاری دولت‌های رفاه مدرن می‌پردازد و نقدهایی را از منظر مارکسیسم، لیبرالیسم، و دیگر گرایش‌های فکری مطرح می‌کند. این اثر با جمع‌آوری دیدگاه‌هایی از جمله نظریه‌پردازانی چون کلاوس اوفه و فردریش فن هایک، به بحث‌هایی درباره عدالت اجتماعی، بحران‌های مالی دولت‌های رفاه و سیاست‌های مقابله با فقر پرداخته و تبیین می‌کند که دولت رفاه در هر جامعه بر اساس ارزش‌ها، منابع قدرت، و ماهیت سازمان‌های اجتماعی شکل متفاوتی به خود می‌گیرد. کتاب همچنین توجه خواننده را به این نکته جلب می‌کند که دولت رفاه نمی‌تواند صرفاً بر پایه سیاستگذاری‌های تکنوکراتیک و دیوانسالاری کارآمد بنا شود؛ بلکه برای تداوم و تحقق اهداف خود نیازمند حمایت و بسیج نیروهای مردمی و ایجاد سیاست‌هایی است که به تعارضات اجتماعی و اقتصادی پاسخ گوید.

کتاب دولت رفاه را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب برای طیف وسیعی از مخاطبان علاقه‌مند به علوم اجتماعی و سیاسی مناسب است. در درجه اول، دانشجویان و پژوهشگران رشته‌های علوم سیاسی، جامعه‌شناسی، اقتصاد و فلسفه سیاسی که می‌خواهند فهمی عمیق و چندبعدی از دولت رفاه داشته باشند و با دیدگاه‌های نظری متنوع درباره چگونگی شکل‌گیری، عملکرد و چالش‌های آن آشنا شوند، مخاطبان اصلی این کتاب هستند. علاوه بر این، سیاست‌گذاران، مدیران دولتی و فعالان اجتماعی که در حوزهٔ سیاست‌های رفاه اجتماعی فعالیت می‌کنند، می‌توانند از این کتاب برای شناخت بهتر زمینه‌های نظری و عملی دولت رفاه بهره‌مند شوند و در طراحی و اجرای سیاست‌ها دید وسیع‌تری پیدا کنند. همچنین، این کتاب برای کسانی که به تاریخ اندیشه سیاسی و تحولات مهم اجتماعی و اقتصادی قرن بیستم و بیست‌ویکم علاقه دارند، منبعی کاربردی است. از آنجا که دولت رفاه یکی از موضوعات محوری سیاست‌های عمومی و جامعه مدرن است، فهم ابعاد مختلف آن برای هر فرد علاقه‌مند به مسائل روز اجتماعی و سیاسی ضروری به نظر می‌رسد. در نهایت، این کتاب به هر کسی که می‌خواهد نگاهی نقادانه و متوازن به مفهوم دولت رفاه داشته باشد و با در نظر گرفتن تنوع دیدگاه‌ها و پیچیدگی‌های تاریخی و اجتماعی آن را بررسی کند، پیشنهاد می‌شود.

بخشی از کتاب دولت رفاه

«وضعیت سوسیالیستی هم برای رفاه جمعی و هم برای دولت رفاه به یکی از ایده‌های غالب در قرن بیستم تبدیل شد. سوسیالیست‌ها بر نیاز به همبستگی بر پایۀ وابستگیِ متقابل تأکید می‌کنند و بر این باورند که ما تعهد اخلاقی داریم که منابع مشترکِ جوامع باید براساس توافق اجتماعی و بر پایۀ معیارهای انصاف و نیاز توزیع شوند. افراد، منفرد و بی‌تکیه‌گاه نیستند، بلکه برای موجودیت و بقای خود به اجتماعات وابسته‌اند، و به‌عنوان عضو اجتماع وظیفه دارند منابع را برای کمک به افراد کم‌بضاعت‌تر از خودشان به‌کار گیرند. سوسیالیست‌ها همیشه جامعه را بالاتر از فرد قرار داده‌اند. افراد، حقوق و استحقاق‌هایی دارند، اما صرفاً به‌عنوان اعضایی از جامعه. توزیع منابع نیز لزوماً نباید از طریق دولت انجام شود. سوسیالیست‌ها زمانی به‌شدّت به دولت مشکوک بودند، زیرا دولت را به‌عنوان ابزاری در دست طبقهٔ متمکّن می‌دیدند که منافع این طبقه و نه منافع جامعه را تأمین می‌کند. کیبوتص‌ها در سرزمین‌های اشغالی نمونهٔ یک اجتماع سوسیالیستی هستند که بازتوزیع منابع و تأمین رفاه همهٔ اعضای خود را بدون اتکا به بوروکراسی دولتی انجام می‌دهد. وظیفهٔ اخلاقی در قبال اجتماع و مشارکت در تصمیم‌گیری جمعی بر خودتحققی۶ فردی اولویت دارند.

مشکل تجربه‌های سوسیالیستی که به دولت متکی نیستند در آن است که محلی و کوچک‌مقیاس هستند. در مواجهه با چالش رفاه در جوامع شهری مدرن صنعتی، هماهنگی غیردولتی عملی نبود، هرچند مواردی استثنایی نظیر جنبش تعاونی‌ها وجود داشته است. اما در قرن بیستم ایدهٔ سوسیالیستی رفاه تقریباً در همه جا به گونه‌ای از دولت رفاه تبدیل شد. گونه‌های خودمدیریتی، جزیی و محلی بودند و با همگانی‌بودن و جامعیّتی که دولت مدرن باید تأمین کند، تناسبی نداشتند. هنگامی‌که سوسیالیست‌ها متقاعد شدند که دموکراسی، دولت را دگرگون و آن‌را به چیزی تبدیل کرده که می‌توانند از آن برای تحقق اهداف خود استفاده کنند، مزایای عملی دولت روشن شد. هرچند برخی سوسیالیست‌ها همچنان با دولت سازگار نبودند، اما اکثر جنبش‌های چپ، و سوسیال‌دموکرات‌ها همگی با دولت سازگار شدند و به‌مرور آن را ضروری دانستند. سوسیالیست‌ها از منتقدان دولت به قهرمانان آن تبدیل شدند. یکی از دلایل اصلی این تحوّل، توسعهٔ دولت رفاه بود. سوسیالیست‌ها فهمیدند که با استفاده از ظرفیت‌های ارتقایافته و قدرت مالیات‌افزایی که در طول جنگ جهانی در دولت‌های رفاهی محافظه‌کار و لیبرال در راستای برنامه‌های همگانی و گسترده ایجاد شده، می‌توان بنایی را خلق کنند که دربردارندۀ بازتوزیع اساسی (نه‌تنها بین نسل‌ها بلکه بین طبقات)، رفع فقر، سرمایه‌گذاری بر روی شهروندان، و ایجاد یک حوزهٔ عمومی فراتر از بازار باشد.»