کتاب آشنایی با افلاطون

کتاب آشنایی با افلاطون نوشتهٔ پل استراترن و ترجمهٔ مسعود علیا است و نشر مرکز آن را منتشر کرده است. آشنایی با افلاطون از مجموعه‌کتاب‌های «آشنایی با فیلسوفانِ» نشر مرکز است. این کتاب به صورت خلاصه و داستان‌وار زندگی، آثار و افکار افلاطون را معرفی می‌کند.

درباره کتاب آشنایی با افلاطون

آشنایی با فیلسوفان مجموعه‌ای از زندگی‌نامه‌های فیلسوفان مشهور است که برای گشودن باب آشنایی با اندیشه‌ها و دیدگاه‌های آنان مدخل مناسب و مغتنمی به‌نظر می‌رسد. در هر کتاب گذشته از ارائهٔ اطلاعات زندگی‌نامه‌ای، افکار هر فیلسوف در رابطه با تاریخ فلسفه به‌طـور کلی و نیز در رابطه با جریان‌ها و تحولات فکری و اجتماعی و فرهنگی عصـر او بازگو می‌شود و بدون ورود به جزئیات نظریات و عقاید او، مهم‌ترین نکته‌های آن‌ها بـا بیانی ساده و روشن و در عین حال موثق و سنجیده بیان می‌شود. اساس کار در این کتاب‌ها سادگی و اختصار بوده اسـت تـا جوانان و نیز همهٔ خوانندگان علاقه‌مندی که از پیش مطالعات فلسفی زیادی نداشته‌اند بتوانند به آسانـی از آن‌ها بـهره بگیرند و چه‌بسا همین صفحات اندک انگیزه‌ٔ پی‌جویی بیشتر و دنبال‌کردن مطالعه و پژوهش در این زمینه شود.

افلاطون کشتی‌گیری نام‌آور بود و نامی که ما امروز او را به آن می‌شناسیم، لقبی است که در میدان مسابقه به او داده شده بود. واژهٔ افلاطون یعنی پهن یا صاف و احتمالاً در این مورد، معنای اول مورد نظر بود که به شانه‌های پهن افلاطون اشاره داشت. افلاطون به هنگام تولد در سال ۴۲۸ پیش از میلاد، آریستوکلس نام گرفته بود. او در آتن یا در جزیره اگینا دیده به جهان گشود. افلاطون در یکی از خانواده‌های بزرگ اهل سیاستِ آتن، چشم باز کرده بود. پدر او، آریستون، از تبار کدروس، آخرین پادشاه آتن و مادرش از نسل سولون، قانونگذار بزرگ آتنی بود.

مثل همه کسانی که عضوی زرنگ از خانواده‌ای اهل سیاست هستند، اولین جاه‌طلبی‌ها و بلندپروازی‌های افلاطون، در زمینه‌های دیگری به جز سیاست جلوه‌گر شد. او دوبار در «بازی‌های تنگه»، جایزه کشتی را از آن خود کرد اما از قرار معلوم، هرگز در بازی‌های المپیک در المپیا، جایزه‌ای به دست نیاورد. در عوض، افلاطون دست به کار شد تا یک شاعر بزرگ تراژدی‌نویس شود؛ ولی نتوانست در هیچ یک از مسابقات مهم، نظر داوران را به خود جلب کند. پس از ناکامی در به‌دست‌آوردن نشان طلای مسابقات المپیک، یا کسب جایزه‌ای که در یونان باستان، همسنگ جایزهٔ نوبل (در دنیای امروز) بود، کم‌و‌بیش رضایت داد که صرفاً یک دولتمرد شود. سپس به عنوان آخرین عیاشی دورهٔ جوانی، تصمیم گرفت که شانس خود را در فلسفه امتحان کند و به راه افتاد تا به کلام سقراط گوش بسپارد.

افلاطون در همان نگاه اول، دلبستهٔ سقراط شد. او از آن زمان به مدت نه سال، پای صحبت استادِ خویش نشست و تا آنجا که در توان‌ داشت، اندیشه‌های سقراط را به ذهن می‌سپرد. روش‌های تعلیمی سقراط شاگردش را وادار ساخت تا سراپای استعداد عقلی خود را دریابد و در عین حال، دیدگان او را به روی فلسفه باز کرد. و اینگونه زندگی باعظمت افلاطون آغاز شد.

خواندن کتاب آشنایی با افلاطون را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به کسانی که می‌خواهند با آرا و آثار افلاطون آشنا شوند پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب آشنایی با افلاطون

«افلاطون به رغم اینکه پیشه راستین خویش را یافته بود، باز هم وسوسه شد تا در سیری قهقرایی، به گذشته ناکام خویش بازگردد، و به دنیای سیاست قدم بگذارد. خوشبختانه رفتار دولتمردان آتنی، او را از این کار منصرف ساخت. هنگامی که پس از جنگ پلوپونزی، سی تَن جبار، قدرت را در دست گرفتند، دو تن از رهبران آنها (کریتیاس و خارمیدس) از بستگان نزدیک افلاطون بودند. حکومت ارعابی که از پی به قدرت رسیدن آنها پدید آمد، می‌توانست استالین یا ماکیاولی جوانی به بار بیاورد؛ با این حال افلاطون را تحت تأثیر قرار نداد. پس از آنکه دموکرات‌ها به قدرت رسیدند، آموزگار محبوب افلاطون (سقراط)، به اتهام‌های ساختگی بی‌دینی و فاسد کردن جوانان، محاکمه و به مرگ محکوم شد. بعد از این واقعه، دموکراسی در نظر افلاطون به همان نقص‌ها و خطاهایی دچار آمد که در حکومت استبدادی وجود داشت.

رابطه نزدیک افلاطون با سقراط، او را در موقعیتی خطرناک قرار داد و افلاطون، به ناچار، مصلحت خویش را در آن دید که از آتن نقل مکان کند. به این ترتیب، سفرهای افلاطون آغاز شد که دوازده سال به طول انجامید. او پس از اینکه در محضر استادش هر آنچه را که می‌توانست آموخته بود، حال از محضر جهان کسب علم می‌کرد. اما در آن روزگار، جهان آن قدرها وسیع نبود و افلاطون، در دوره اول تبعید خود، همراه با دوستش، اقلیدسِ (مگارایی)، تنها بیست مایل آن طرف‌تر، در مگارا، سرزمین همسایه آتن، به مطالعه و پژوهش مشغول شد. (این اقلیدس، همان اقلیدسِ هندسه‌دان و مشهور نبود، بلکه از شاگردان قدیمی سقراط بود که به برکت دیالکتیک باریک‌بینانه خود، شهرتی به هم رسانیده بود. اقلیدس چندان به سقراط عشق می‌ورزید که با لباس و ظاهر زنانه، به قلمرو آتن ــ که در آن ایام با مگارا دشمنی داشت ــ وارد شده بود تا در مرگ استاد خویش، حضور داشته باشد.)

افلاطون به مدت سه سال، همراه با اقلیدس، در مگارا ماندگار شد و سپس راه سفر به کورنه، واقع در شمال آفریقا، را در پیش‌گرفت تا همراه با تئودوروسِ ریاضی‌دان، به مطالعه و پژوهش بپردازد. بعد از این مدت، به نظر می‌رسد که افلاطون، سفری به مصر کرده باشد. براساس روایتی دیرپا، در این هنگام او تمایل پیدا کرد که با تعدادی از مغان، در نواحی شرق مدیترانه، دیدار کند و سفر خود را به شرق، در جایی دور دست، یعنی در سواحل رودخانه گنگ، به پایان رساند. اما بعید است که این داستان حقیقت داشته باشد.

افلاطون احتمالاً به هنگام اقامت خود در مگارا یا در خلال وقفه‌ای در سفرهایش، نخستین آثاری را که اکنون از وی در دست داریم، به رشته تحریر درآورد. این آثار در قالب مکالمه نوشته شده‌اند و به شدت از شخصیت و اندیشه سقراط متأثرند. با این حال، افلاطون سراپا زیر سایه سقراط قرار نگرفته است. این مکالمات، آفریده مغز متفکری هستند که به اوج قله‌های کمال دست یافته، و گذشته از فلسفه، در گستره ادبیات نیز آثاری سترگ به شمار می‌روند. در بسیاری از این مکالمات، سقراط در مقام شخصیت اصلی ظاهر می‌شود و اندیشه‌های خویش را طرح می‌کند. او به سیمای کسی که (مخاطبانش) را از کوره به در می‌برد، انسانی چیره‌دست ــ اما در نهایت دوست داشتنی ــ و ترکیبی پیچیده از دلقک و قدیس، جلوه‌گر می‌شود و از این رهگذر، تأثیری خاص از خود به جای می‌گذارد.»