کتاب زخمی

زخمی رمانی از اَردال اُز، نویسنده اهل ترکیه است که علیرضا سیف‌الدینی آن را به فارسی ترجمه کرده است. 

درباره کتاب زخمی

 داستان کتاب زخمی درباره پایداری است. درباره آدمی که در برابر ضعف بنیه و بیماری‌اش تاب می‌آورد. بر حس حقارتش، بر مورد تنفر واقع شدنش و بر ناخوش احوالی‌اش. 

این رمان داستان یک زندانی سیاسی است که در زیر شکنجه طاقت می‌‌آورد و پایداری می‌کند. اردال شکنجه‌گران را جوری ترسیم می‌کند که واقعیت در برابر آن رنگ می‌بازد. آنها مشابه یکدیگر هستند با این که تفاوت‌های ظاهری دارند اما همه انها مانند چرخ‌دهنده‌هایی مشابه‌اند. خوب، بد یا مهربان و نامهربان ندارند همه ابزارند. ماشین‌هایی که این‌گونه از خود سلب مسئولیت می‌کنند.

در این میان یکی از شکنجه گران سعی می‌کند دستی هرچند کوتاه به یاری شکنجه‌شونده برساند اما او نیز به هر حال یک شکنجه‌گر است. اردال اُز با به نمایش گذاشتن حس مهربانی این فرد، حس نفرت و انزجار خواننده را برمی‌انگیزد. در کنار این، عده‌ای نیز خصوصیات فردی خویش را به رخ می‌کشند، اینان از آن دسته افرادی هستند که شکنجه را با میل و اشتیاق انجام می‌دهند. در واقع، شکل ماشینی خود را ترک می‌کنند و به ماشین شکنجه تبدیل می‌شوند. ماشینی که باوجود نفرت و کینه‌ای که در آن موج می‌زند، تمامآ به حیوانی وحشی می‌ماند. درنگ و تأمل اَردال اُز نیز اساسآ معطوف به همین مسائل است.

 اردال در این رمان شکنجه را وسیله‌ای برای نابود کردن فردیت انسان‌ها نشان داده است. اَردال اُز در رمان خود پیوسته چنین می‌گوید: اینان خوب می‌دانند که تو پس از شکنجه و تحقیرهای فراوان، هرگز به شکل پیشینِ خود باز نخواهی گشت. آنان این را می‌دانند و به همین سبب تورا بی‌وقفه تحقیر می‌کنند. این سخنی درست و بجاست. آدم شکنجه شده، به هیچ‌وجه با آدمی که شکنجه و تحقیر نشده، یکی نیست. امّا کسی که طعم تحقیر را چشیده، به خوبی می‌داند که تحقیر چیست و این رفتار رذالت‌بار چه تأثیری در روح و جسم انسان باقی می‌گذارد. می‌داند که تباه کردن انسانیت چه معنی و مفهومی دارد.

 یاشار کمال نویسنده برجسته کرد اهل ترکیه درباره رمان زخمی چنین گفته است: «پس از مطالعه رمان اَردال اُز، این نکته که یک رمان خوب قادر است بسیار واقعی‌تر از خود زندگی باشد، دیگر بار برای من به اثبات رسید. رمان، هنر، به مراتب قوی‌تر از زندگی است. آنان که در واپسین روزها گرفتار شکنجه شدند، به ترسیم تک تک شکنجه‌های باور نکردنی پرداختند. این شکنجه‌ها، در عصر ما، در سرزمین ما به وقوع می‌پیوست. از این‌رو، گناه آن متوجه همه ما، همه ملت و همه انسان‌هاست. ما، همگی در باتلاق خفت و خواری و حقارت فرو رفته بودیم. توصیفی که ازجانب شکنجه دیده‌ها ارائه می‌شد، محکم و قوی بود؛ قدرت معطوف به خواری و ذلّت. آدمی، از این که همراه شکنجه‌گران شکنجه نمی‌شد، خجالت می‌کشید. شکنجه‌های به تصویر درآمده در رمانِ اَردال اُز برای ما از زندگی و از هر آن‌چه به واسطه زندگی به بیان در می‌آید، بسیار قوی‌تر و تأثیرگذارتر است.

و انسان به‌هنگام مطالعه این رمان، از آدم بودن، زندگی، سخن گفتن، دیدن و نفس کشیدنِ خود شرم می‌کند، چنان که پس از خواندن رمان به این باور می‌رسد که چنانچه جنگی در گرفت می‌جنگد، یا چنانچه مرگش فرا رسید، می‌میرد؛ امّا شکنجه!... خداوند هیچ انسانی را تا آن حد که بتواند کسی را شکنجه کند، دچار بیماری نکند؛ همچنین، طعم تحقیر را به او نچشاند. شکنجه دیده را راه و چاره و بازگشتی نیست، چه رسد به شکنجه‌گر. او چگونه می‌تواند از نفرت انسان‌ها، کودکان و ملت خود نجات یابد؟»

 خواندن کتاب زخمی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

علاقه‌مندان به رمان‌های سیاسی و اجتماعی را به خواندن این کتاب دعوت می‌کنیم.

درباره اَردال اُز

اَردال اُز در ۲۶ مارس ۱۹۳۵ به‌دنیا آمد. به‌همراه پدرش، که کارمند دولت بود، به شهرهای مختلف ترکیه سفر کرد. مدرسه راهنمایی را در آنتالیا و دبیرستان را در توکات و تحصیل در رشته حقوق را، که در دانشکده حقوق دانشگاه استانبول آغاز کرده بود، در دانشکده حقوقِ آنکارا به اتمام رساند. پس از آن همراه دوستان دوران تحصیل در دانشگاه استانبول، مجله a را منتشر کرد. نخستین کتاب قصه‌اش «خسته‌ها» (۱۹۶۰) را در مجله a و نخستین رمان خود «در اتاق‌ها» (۱۹۶۰) را در نشریه «وارلیق» به چاپ رساند. همزمان با کودتای ۱۲ مارس، کتابفروشی و نمایشگاه محصولات فرهنگی‌اش در آنکارا تعطیل شد و خودِ او نیز به دلیل عقیده سیاسی‌اش دستگیر و در دادگاه حکومت نظامی به زندان محکوم شد. پس از اتمام دوره توقیف و زندان، دست به نگارش آثاری زد که نشانگر وقایع آن دوره است. زخمی ابتدا در سال ۱۹۷۳ به صورت پاورقی در روزنامه «جمهوریت» و سپس در سال ۱۹۷۴ به‌صورتِ کتاب منتشر شد و طولی نکشید که در کشورهایی نظیر مجارستان، آلمان، هلند، سوریه و مقدونیه ترجمه و چاپ شد و متعاقب آن در سال ۱۹۷۵ جایزه رمان «اورهان کمال»۶ را از آنِ خود کرد. آثار دیگر او عبارتند از: مجموعه قصه «خونی» (۱۹۷۳)، کتاب خاطراتِ «دنیز گزمیش سخن می‌گوید» (۱۹۷۶)، «شبِ پژمردگی گلِ تو» (۱۹۸۶)، که تکمله کتاب پیشین است، مجموعه قصه «صدای برف در هوا»۱۰ (۱۹۸۷)، کتاب مشاهدات سفر یا سفرنامه «دُرنای سرخِ من» (۱۹۷۶)؛ در همین سال، رمان «در اتاق‌ها» برای دومین بار و به صورت کتاب چاپ و منتشر شد. اَردال اُز در خلال سال‌های ۱۹۸۱-۱۹۷۵ سرپرستی انتشار کتاب‌هایی تحت عنوان «کتاب‌های دوست» از سری کتاب‌های ادبیات کودکان را برعهده گرفت و در سال ۱۹۸۱ «انتشاراتِ جان» را تأسیس کرد و دوکتاب نیز برای کودکان به رشته تحریر درآورد: «بادکنک قرمز» (۱۹۹۰) و «همیشه از آن پایین پایین‌ها برف می‌آید» (۱۹۸۲).