کتاب عمه رزا

کتاب عمه رزا (Tante Rosa) نوشته سوگی سویسال و ترجمه عین له غریب در سال ۱۴۰۲ توسط نشر چشمه منتشر شده است. این رمان از ترکیه زندگی زنی به نام عمه رزا را در بستر تحولات اجتماعی و خانوادگی روایت کرده است. نویسنده با نگاهی موشکافانه و طنزی تلخ، فرازونشیب‌های زندگی شخصیت اصلی را از کودکی تا پیری در دل جنگ، مهاجرت، ازدواج، طردشدگی و تلاش برای بقا به تصویر کشیده است. داستان همزمان که به مسائل زنان، سنت‌ها، نقش خانواده و جامعه می‌پردازد، تجربه‌های زیسته‌ی عمه رزا را به‌گونه‌ای ملموس و چندوجهی بازتاب داده است. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب عمه رزا اثر سوگی سویسال

کتاب عمه رزا به قلم سوگی سویسال، داستان زندگی زنی است که در دل تحولات قرن بیستم میلادی با چالش‌های گوناگون فردی و اجتماعی روبه‌رو می‌شود. این رمان از ترکیه، زندگی عمه رزا را از کودکی تا سال‌های پیری دنبال می‌کند. در هر فصل از این اثر، بخشی از تجربه‌های شخصیت یادشده در زمینه‌هایی همچون خانواده، مدرسه، جنگ، ازدواج، کار و مهاجرت به تصویر کشیده شده است. سوگی سویسال با نگاهی انتقادی و طنزآمیز، به نقش‌های سنتی زنان، فشارهای اجتماعی، مناسبات خانوادگی و تأثیر رویدادهای تاریخی بر سرنوشت فردی پرداخته است. داستان گاه با ارجاع به متون و نشریات عامه‌پسند، گاه با بازآفرینی خاطرات و گاه با تأملات درونی شخصیت اصلی، تصویری چندلایه از زیست زنانه در جامعه‌ای در حال تغییر ارائه داده است. عمه رزا شخصیتی است که در برابر محدودیت‌ها و شکست‌ها همواره راهی برای ادامه‌دادن و بازتعریف خود می‌یابد. این رمان ضمن پرداختن به مسائل زنان و نقد سنت‌ها، تصویری از مقاومت و امید و طنز در دل دشواری‌ها را به نمایش می‌گذارد.

سوگی سویسال با ساختاری چندلایه و سیال که میان واقعیت بیرونی و ذهن شخصیت اصلی در نوسان است، از طریق خاطرات، گفت‌وگوهای درونی و مشاهده‌های روزمره، مفاهیمی چون ازدواج، طلاق، مادری، سیاست، دین، سنت و مدرنیته را واکاوی کرده است. زبان اثر ساده، صریح و عمیق توصیف شده است. نویسنده با بهره‌گیری از طنزی تلخ و ظریف، رنج‌های فردی و اجتماعی را چنان روایت می‌کند که خواننده همزمان دچار همدلی و تأمل شود. رمان عمه رزا بیش از آنکه داستان یک شخصیت باشد، بازتاب تجربه‌ی جمعی زنان در جامعه‌ای مردسالار و در حال گذار به مدرنیته است؛ رمانی که نشان می‌دهد زنان با اندیشه و آگاهی و تخیل، حتی در محدودیت و سکوت، می‌توانند به مقاومت و تغییر دست بزنند. این کتاب را نمونه‌های شاخص رمان مدرن اجتماعی در ادبیات ترکیه به شمار آورده‌اند.

خلاصه داستان عمه رزا

هشدار: این پاراگراف بخش‌هایی از داستان را فاش می‌کند!

رمان با کودکی عمه رزا آغاز می‌شود؛ دختری خیال‌پرداز که رؤیای آکروبات‌شدن را در سر دارد، اما با موانع خانوادگی و اجتماعی روبه‌رو می‌شود. تجربه‌های او در مدرسه‌ی راهبه‌ها نخستین مواجهه با قواعد سخت‌گیرانه و سرکوب امیال کودکانه است. خانواده‌ی عمه رزا با شروع جنگ دچار بحران می‌شود و او در میان ویرانی‌ها، حیوانات و طبیعت را پناهگاه خود می‌یابد. ازدواج با هانس که بیشتر برای فرار از رسوایی و فشارهای اجتماعی است تا عشق، او را وارد مرحله‌ای تازه از زندگی می‌کند؛ مرحله‌ای که با تولد فرزندان، تغییر علایق و ازدست‌دادن رؤیاهای گذشته همراه است. عمه رزا پس از جدایی و مهاجرت به شهر با کار در دکه‌ی روزنامه‌فروشی و سپس راه‌اندازی کسب‌وکارهای کوچک می‌کوشد استقلال خود را حفظ کند. او بارها ازدواج می‌کند، با مرگ همسران و مشکلات مالی روبه‌رو می‌شود و هر بار با خلاقیت و سرسختی، راهی برای ادامه‌ی زندگی می‌یابد. رمان لحظات تلخ و شیرین زندگی عمه رزا را در مواجهه با سنت، فقر، عشق، شکست و امید به تصویر می‌کشد. عمه رزا به نمادی از اصرار به استمرار زندگی و انتخاب امید در دل دشواری‌ها بدل می‌شود.

چرا باید کتاب عمه رزا را بخوانیم؟

کتاب عمه رزا با روایتی سرزنده و طنزآمیز، تصویری از زیست زنان در دل تحولات اجتماعی و تاریخی ارائه می‌دهد. این رمان نه‌تنها به مسائل زنان و نقد سنت‌های خانوادگی می‌پردازد، بلکه با پرداختن به تجربه‌های روزمره، شکست‌ها و امیدها، خواننده را با پیچیدگی‌های زندگی و قدرت بازآفرینی فردی آشنا می‌کند. رمان حاضر امکان همذات‌پنداری با شخصیت اصلی را فراهم می‌کند و نگاه تازه‌ای را به موضوعاتی چون استقلال، تاب‌آوری و معنای زندگی در شرایط دشوار پیش می‌کشد. رمان عمه رزا نشان می‌دهد که حتی در اوج بحران و طردشدگی می‌توان راهی برای ادامه‌دادن و بازتعریف خود یافت.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب به کسانی پیشنهاد می‌شود که دغدغه‌ی مسائل زنان، نقد سنت‌های اجتماعی، تجربه‌های مهاجرت، تاب‌آوری در برابر بحران‌ها و جست‌وجوی معنای زندگی را دارند. همچنین این اثر به دوستداران

درباره سوگی سویسال

سوگی سویسال (Sevgi Soysal) در سال ‫۱۹۳۶‏ به دنیا آمد و در ۱۹۷۶ میلادی درگذشت. او نویسنده‌ای اهل ترکیه بود که تحصیلات متوسطه را در دبیرستان نمونه‌ی آنکارا به پایان رساند و سپس در دانشکده‌ی زبان، تاریخ و جغرافیای دانشگاه ملی آنکارا در رشته‌ی باستان‌شناسی تحصیل کرد و بعدها به ادبیات نمایشی روی آورد. مدتی در آلمان زندگی و تحصیل کرد و پس از بازگشت به ترکیه در مرکز فرهنگی آلمان، رادیو آنکارا، تلویزیون ملی ترکیه و عرصه‌ی تئاتر و نقد ادبی فعالیت کرد. از اوایل دهه‌ی ۱۹۶۰ میلادی آثار ادبی خود را منتشر کرد و با نوولاهایی چون «طره‌ی شورانگیز» و «عمه رزا» (Tante Rosa) به‌عنوان نویسنده‌ای حرفه‌ای شناخته شد. او پس از کودتای نظامی به‌دلیل فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی زندانی و تبعید شد. تجربه‌ی زندان و تبعید تأثیر مستقیمی بر آثارش گذاشت. سوگی سویسال نویسنده‌ای فمینیست با دغدغه‌های اجتماعی و مسائل زنان بود که با نثری ساده، صریح و طنزآمیز به آزادی، عدالت و هویت می‌پرداخت. او در سال ۱۹۷۵ به سرطان پستان مبتلا شد. پیش از به پایان رساندن آخرین رمانش با عنوان «خوش آمدی ای مرگ»، در ۲۲ نوامبر ۱۹۷۶ در ۴۰سالگی درگذشت.

این کتاب یا نویسنده چه جوایز و افتخاراتی کسب کرده است؟

رمان پیاده‌روی نوشته‌ی سوگی سویسال در سال ۱۹۷۰ اثر برگزیده‌ی تلویزیون ملی ترکیه شد. همچنین «رمان ظهرگاهی در ینی‌شهیر» که در سال ۱۹۷۳ منتشر شد، در سال ۱۹۷۴ میلادی جایزه‌ی اورهان کمال را دریافت کرد.

نظر افراد یا مجله‌های مشهور درباره این کتاب چیست؟

عین له غریب مترجم رمان حاضر با اشاره به خصلت آیرونیک و فلسفیِ آثار سوگی سویسال توضیح می‌دهد که او مسائلی را که در فضای خاورمیانه معمولاً با اندوه، فریاد و اغراق بیان می‌شود، با نگاه طنزآمیز و هجوآلود مطرح می‌کند. زبان این نویسنده چنان بی‌پیرایه است که اگر بخش‌هایی از کتاب عمه رزا یا دیگر آثارش جدا شود، ممکن است در نگاه نخست شبیه متنی برای کودکان به نظر برسد؛ درحالی‌که همین سادگی در تضاد با مضامین عمیق و دردناک آثار او قرار دارد. سوگی سویسال از رنج‌های اگزیستانسیالیستی زنانه در جامعه‌ای سنتی و عمیقاً مردسالار می‌نویسد؛ جامعه‌ای که در آن شخصیت عمه رزا مدام از سوی مردان خانواده، همسر، پدر و ساختارهای رسمی تحت فشار و آزار قرار می‌گیرد، اما با وجود همه‌ی این‌ها انسانی شوخ‌طبع باقی می‌ماند و با طنز، هجو و زبانی ساده به مواجهه با این رنج‌ها می‌پردازد. به باور این مترجم، این شیوه‌ی بیان می‌تواند الگویی الهام‌بخش برای نویسندگان و روشنفکران ایران نیز باشد.

بخشی از کتاب عمه رزا

«عمه رزا روز آخر جنگ در میان خانه‌های ویران‌شده از بمباران یک لاک‌پشت پیدا کرد ــ حیوانی که در کتاب‌های درسی خانه‌به‌دوش خوانده می‌شد. او دوست داشت خانه‌به‌دوش را نوازش کند، و به خانهٔ خودشان ببرد. خانهٔ خودشان در روزهای آخر جنگ از بمباران آسیب جدی دیده بود و انجمن مردمی امداد به جنگ‌زدگان طی کارزاری موسوم به فرشتگان مملکت دست در دست ملت آن‌ها را هم در یکی از خانه‌های سازمانی پیش‌ساخته اسکان داده بود. عمه رزا خانه‌به‌دوش را نوازش نکرد، و به خانهٔ خودشان نبرد چون خانه‌ای در کار نبود؛ عمه رزا اندیشید که ای کاش انسان‌ها هم خانه‌به‌دوش بودند. عمه رزا گربه‌ها را دوست داشت، و حیوانات وحشی و آزاد جنگل‌های دوردست را. عمه رزا یک روز از خواب بیدار شد، و برای نخستین‌بار فهمید که در درون خود حیواناتی دارد که آن‌ها هم می‌خوابند و بیدار می‌شوند؛ عمه رزا حیوانات درون خود را پسندید. اول نگاه‌ها عوض شد، بعد برنامه‌های شنبه‌شب‌ها. عمه رزا والس و تانگو و سوینگ را دوست داشت، و حرکات موزونی را که شبیه رفتار حیوانات وحشی و آزاد جنگل‌های دوردست بود. عمه رزا رمان‌های عاشقانه‌ای را که به شکل پاورقی در هفته‌نامهٔ خانوادگی چهره‌به‌چهره با شما منتشر می‌شد دوست داشت، و تحت‌تأثیر آن‌ها دیده شدن جای دیدن را.»