کتاب مراحل اساسی سیر اندیشه در جامعه شناسی

کتاب مراحل اساسی سیر اندیشه در جامعه شناسی با عنوان اصلی Main currents in sociological thought نوشتهٔ رمون آرون و ترجمهٔ باقر پرهام توسط انتشارات علمی و فرهنگی منتشر شده است. نویسنده در این اثر به بررسی و تحلیل اندیشه‌های هفت تن از مهم‌ترین متفکران کلاسیک جامعه‌شناسی می‌پردازد و خطوط اصلی تحول این علم و پاسخ‌های اندیشمندان به چالش‌های جامعهٔ مدرن را ترسیم می‌کند. این اثر، منبعی بنیادین برای درک ریشه‌های نظری جامعه‌شناسی و تأثیر اندیشه‌های کلاسیک بر مباحث معاصر است. این نسخه دربردارندهٔ متن کامل و بازبینی‌شده شده است. نسخهٔ الکترونیکی این کتاب را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب مراحل اساسی سیر اندیشه در جامعه شناسی

شارل-لوئی دو سکوندا، بارون دو مونتسکیو، به‌عنوان پیشگام جامعه‌شناسی سیاسی و نظریه‌پرداز نظریهٔ تفکیک قوا معرفی شده است. او به بررسی انواع حکومت‌ها و تأثیر عوامل اجتماعی و جغرافیایی بر ساختار سیاسی جوامع پرداخت. اوگوست کنت، بنیان‌گذار جامعه‌شناسی و مکتب اثبات‌گرایی، به دنبال ایجاد علمی برای مطالعهٔ جامعه بر اساس اصول علمی بود. او قانون سه مرحله‌ای را برای تبیین تکامل جوامع ارائه داد و بر نظم اجتماعی و پیشرفت تأکید داشت. کارل مارکس، فیلسوف و اقتصاددان، به تحلیل سرمایه‌داری، طبقات اجتماعی و مبارزهٔ طبقاتی پرداخت. او نظریهٔ ماتریالیسم تاریخی را مطرح کرد و بر نقش عوامل اقتصادی در شکل‌گیری تاریخ تأکید داشت. آلکسی دو توکویل، نویسنده و سیاست‌مدار فرانسوی، به بررسی دموکراسی، آزادی و برابری در جوامع پرداخت. او به‌ویژه به تحلیل جامعهٔ آمریکا و مقایسهٔ آن با جوامع اروپایی مشهور است. امیل دورکیم، از بنیان‌گذاران جامعه‌شناسی مدرن، به مطالعهٔ واقعیت‌های اجتماعی، همبستگی اجتماعی و انسجام در جوامع پرداخت. او روش‌های علمی را در مطالعهٔ جامعه به کار گرفت و به تحلیل پدیده‌هایی مانند خودکشی و دین پرداخت. ویلفردو پارتو، جامعه‌شناس و اقتصاددان ایتالیایی، به تحلیل رفتار اجتماعی، توزیع ثروت و قدرت، و نقش نخبگان در جوامع پرداخت. او مفاهیمی مانند باقی‌مانده‌ها و مشتقات را برای تبیین رفتار غیرمنطقی انسان‌ها مطرح کرد. ماکس وبر، جامعه‌شناس و اقتصاددان آلمانی، به مطالعهٔ عقلانیت، بوروکراسی، دین و تأثیر آن بر توسعهٔ سرمایه‌داری پرداخت. او مفاهیمی مانند کنش اجتماعی، تیپ ایده‌آل و اقتدار را در تحلیل جوامع به کار گرفت.

چرا باید کتاب مراحل اساسی سیر اندیشه در جامعه شناسی را بخوانیم؟

کتاب مراحل اساسی سیر اندیشه در جامعه‌شناسی به معرفی اندیشه‌های بنیان‌گذاران این علم می‌پردازد و با تحلیل و مقایسهٔ دیدگاه‌های آن‌ها، زمینه‌های شکل‌گیری مباحث و نظریه‌های بعدی در جامعه‌شناسی را روشن می‌سازد و به خواننده کمک می‌کند تا درک عمیق‌تری از تحولات فکری این رشته و چالش‌های اساسی جامعهٔ مدرن پیدا کند. آرون با نگاهی نقادانه و روشمند، نقاط قوت و ضعف هر یک از این متفکران را مورد بررسی قرار داده و اهمیت و تأثیر آن‌ها را بر جامعه‌شناسی معاصر تبیین می‌کند.

خواندن کتاب مراحل اساسی سیر اندیشه در جامعه شناسی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب یک منبع کلاسیک و بنیادین برای درک ریشه‌ها و تحولات اندیشه جامعه‌شناسی است. آشنایی با آرای متفکران برجسته معرفی‌شده در این کتاب، برای دانشجویان و پژوهشگران جامعه‌شناسی در فهم نظریه‌های معاصر و انجام پژوهش‌های عمیق‌تر کمک‌کننده خواهد بود. این کتاب برای کسانی که به درک مبانی نظری و فلسفی ساختارهای اجتماعی و تحولات تاریخی علاقه‌مند هستند و افرادی که به تاریخ اندیشه و تحولات فکری علاقه‌مندند، بسیار مفید خواهد بود.

درباره رمون آرون

ریمون آرون (Raymond Aron) متولد ۱۹۰۵، جامعه‌شناس، فیلسوف، مورخ و مفسر سیاسی فرانسوی بود که پس از قبولی در دانش‌سرای عالی پاریس در ۱۹۲۴ و دوستی با سارتر، در ۱۹۲۸ به خدمت نظام وظیفه رفت و سپس در دانشگاه کلن به تدریس پرداخت و با «سوزان گشن» ازدواج کرد. او در سال ۱۹۳۴ به پاریس بازگشت و تا ۱۹۳۹ استاد فلسفهٔ اجتماعی در دانشگاه تولوز بود و در جنگ جهانی دوم به ارتش آزادی‌بخش فرانسه پیوست و پس از بازگشت، در مراکز آموزش عالی مختلف به تدریس مشغول شد و به مدت ۳۰ سال در روزنامهٔ «فیگارو» و سپس «اکسپرس» به نوشتن مقالات پرداخت. آرون که محدودیت‌های خود را می‌شناخت، تصمیم گرفت به جای فلسفه، مطالعات خود را بر دانش تاریخی و سیاسی متمرکز کند و در زندگی شخصی با دو رویداد تلخ در سال ۱۹۵۰ روبه‌رو شد. او در سال‌ ۱۹۸۳ دچار سکته قلبی شد و درگذشت و در گورستان «مون‌پارناس» به خاک سپرده شد. آرون با انتشار آثاری چون «انشعاب بزرگ» و «افیون روشنفکران» به مخالفت با مارکسیسم و روشنفکران چپ پرداخت و در کتاب «تراژدی الجزایر» از استقلال این کشور دفاع کرد؛ همچنین در آثار خود به مسئلهٔ جنگ و صلح و تاریخ جامعه‌شناسی پرداخت و خاطراتش نیز در سال ۱۹۸۳ منتشر شد و در مجموع ۴۴ کتاب به نگارش درآورد.

درباره باقر پرهام

باقر پرهام متولد ۱۳۱۴، مترجم و پژوهشگر جامعه‌شناسی و فلسفه، زادهٔ رودبار گیلان، تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در رشت و تهران گذراند و پس از دریافت مدرک لیسانس فلسفه و علوم تربیتی از دانشسرای عالی، مدتی به تدریس در کاشان پرداخت و سپس به مؤسسهٔ مطالعات و تحقیقات اجتماعی پیوست. او برای ادامه‌تحصیل در رشتهٔ جامعه‌شناسی به فرانسه رفت و پس از دفاع از رسالهٔ دکترای خود در دانشگاه دکارت پاریس با درجهٔ عالی، به ایران بازگشت. پرهام که از اعضای کانون نویسندگان ایران بود، گرچه با حزب توده اختلاف نظر داشت، اما به اتهام مرام اشتراکی مدتی را در زندان قصر سپری کرد و سرانجام در سال ۲۰۰۰ به ساکرامنتو، کالیفرنیا مهاجرت کرد و در همان‌جا در۸۷سالگی درگذشت. او آثار متعددی در زمینهٔ جامعه‌شناسی و فلسفه ترجمه و تألیف کرد که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به ترجمهٔ «گروندریسه» نوشتهٔ کارل مارکس و «مراحل اساسی سیر اندیشه در جامعه‌شناسی» نوشتهٔ رمون آرون و تألیفات «جامعه و دولت» و «با نگاه فردوسی» اشاره کرد.

فهرست کتاب مراحل اساسی سیر اندیشه در جامعه شناسی

بخش اول: بنیادگذاران

نویسنده در این بخش آرای و زندگی‌نامهٔ شارل ــ لوئی دو سگوندا، بارون دو مونتسکیو، اوگوست کنت، کارل مارکس و آلکسی دو توکویل را شرح داده و و در باب جامعه‌شناسان و انقلاب در ۱۸۴۸ سخن گفته است.

بخش دوم: نسل گردش قرن

رمون آرون در این بخش زندگی‌نامه و آرای امیل دورکیم، ویلفردو پارتو و ماکس وبر را شرح داده و آرای هر اندیشمند را مورد نقد قرار داده است.

بخشی از کتاب مراحل اساسی سیر اندیشه در جامعه شناسی

«از اینجا البته نباید نتیجه گرفت که علم چیزی جز بازسازی محض و سادهٔ نمودهایی که ما در خارج مشاهده می‌کنیم نیست. کاملاً بر عکس، علم شامل فعالیتی از ذهن است که خود نوعی بازآفرینی است. ساده کردن خصلت نخستین این بازآفرینی است. جهان بشری یا طبیعی که ما در آن زندگی می‌کنیم بیش از آن غنی و بیش از آن پیچیده است که علم بتواند با یک نگاه کل آن را دریابد. از اینجاست که علم همیشه با ساده کردن شروع می‌کند. علم، بر اثر مشاهده، برخی از جنبه‌های بعضی از نمودها را می‌گیرد، آن‌گاه با مفاهیم دقیقی آن‌ها را نامگذاری می‌کند، سپس نسبت‌هایی مابین نمودهای واقع در زیر پوشش آن مفاهیم برقرار کرده به تدریج می‌کوشد تا با تلفیق برداشت‌های سادهٔ خود به بازسازی واقعیت پیچیده برسد. مثلاً در رسالهٔ جامعه‌شناسی عمومی، تعریف سادهٔ کنش‌های غیرمنطقی نقطهٔ شروعی است برای طبقه‌بندی و تحلیل نمودهایی که مبین آن هستند. بدین سان به نوعی دسته‌بندی انواع علل کنش‌های غیرمنطقی می‌رسیم که نسبت به واقعیت پیچیده الزاماً ساده و نارس است. همچنان که مکانیک عقلانی تبیینی از جهانی انتزاعی است، نظریهٔ اقتصادی محض تعبیری است ساده و کلی از دستگاه‌های اقتصادی، لکن با استفاده از این گونه الگوهای ساده، ما می‌توانیم به تدریج واقعیت [پیچیده و غنی] را بازیابیم. واقعیت را با همهٔ پیچیدگی آن هرگز نمی‌توان بازیافت. علم اساساً ناتمام است و آنان که تصور می‌کنند که علم روزی خواهد توانست چیزی همسنگ مذهب به ما بیاموزد قربانی پندارهای خود هستند. آن دسته از جامعه‌شناسان که مانند دورکیم فکر می‌کنند که جامعه‌شناسی علمی خواهد توانست بنیادهای نوعی اخلاق را بنا کند و آن را جانشین اصول تغییرناپذیر مذهبی سازد، بی‌آنکه خود آگاه باشند، اسیر نوعی شیوهٔ اندیشهٔ غیرمنطقی هستند. اینان برای علم خصایصی می‌پذیرند که علم هیچ گاه دارا نیست، چراکه علم همواره علمی جزئی است و هرگز نمی‌تواند هنجارهای اخلاقی تعیین کند. علم همیشه مجموعه‌ای از قضایای واقعی یا علّی است که از آن‌ها هیچ گاه نمی‌توان برای بایستگی رفتارها نتیجه‌ای معیّن گرفت. اثبات اینکه این یا آن نتیجهٔ منطقی در واقعیت مشاهده می‌شود هیچ گونه فایده‌ای از لحاظ اخلاقی ندارد و از همبستگی‌های آزمونی به هیچ گونه نتیجه‌گیری اخلاقی نمی‌توان رسید. «علم نمی‌تواند نیاز پایان‌ناپذیر انسان را به بیان مراتب شبه‌منطقی ارضا کند. تنها کاری که علم می‌کند این است که یک پدیدهٔ معیّن را با پدیدهٔ دیگر ارتباط دهد، در نتیجه علم همیشه علمی است محدود به یک پدیدهٔ معیّن» (رسالهٔ جامعه‌شناسی عمومی، بند ۹۷۳).»