کتاب سیاست خارجی آمریکا و انقلاب ایران

کتاب سیاست خارجی آمریکا و انقلاب ایران نوشتهٔ کریستین امری و ترجمهٔ محمد شمس‌الدین عبداللهی‌نژاد است. گروه انتشاراتی ققنوس این کتاب را منتشر کرده است. نویسنده در این اثر از تعامل و تقابل استراتژیک در دورهٔ پهلوی و پس از انقلاب سخن گفته است.

درباره کتاب سیاست خارجی آمریکا و انقلاب ایران

کتاب سیاست خارجی آمریکا و انقلاب ایران یکی از معدود آثار محققانه دربارهٔ خط‌مشی دولت کارتر در قبال انقلاب اسلامی ایران است. کریستین امری ضمن مطالعات گسترده و مصاحبه‌های متعدد، با زیرورو کردن صدها سند دست اول، یادداشت‌ها و گزارش‌های اعضای بلندپایهٔ سیا، وزارت خارجه و شورای امنیت ملی آمریکا تلاش کرده است تا چند گزارهٔ اساسی را بسنجد؛ آیا دولت کارتر انقلاب اسلامی و نظام برآمده از آن را پذیرفته بود؟ مجموعهٔ دستگاه‌ها و نهادهای آمریکایی که به نحوی با مسائل ایران درگیر بوده‌اند، چه درکی از ایران، انقلاب اسلامی و انقلابیون نخستین داشتند؟ همکاری‌های اطلاعاتی و امنیتی آمریکا با دولت موقت چه معنا و هدفی داشت؟ جنگ سرد چه تأثیری در برداشت‌ها و تصمیمات مقامات آمریکایی داشت؟

نویسنده بر این عقیده است که آمریکا انقلاب ایران را به منزلهٔ واقعیتی موجود و پیچیده پذیرفته بود، اما کارتر و مشاورانش برداشتی پراکنده و سطحی از آن داشتند. نویسنده علت این کاستی را در این اثر برشمرده است. اول آن‌که کاخ سفید از ارتباط مستقیم با مخالفان رژیم پهلوی خودداری می‌کرد؛ چون نگران بود که شاه از این ارتباط آگاه شود و واکنش تندی نشان دهد. چنین شد که دولت آمریکا در آن برههٔ حساس تصویر شفافی از انبوه مخالفان حکومت نداشت. دوم و شاید مهم‌تر آن‌که هم‌زمان با رویدادهای انقلابی ایران، شش‌دانگ حواس کارتر، وزارت خارجه و شورای امنیت ملی آمریکا معطوف به دو پروندهٔ بسیار حیاتی بود: فرایند صلح کمپ دیوید و مذاکرات پردامنهٔ سالت. وانگهی، سایهٔ سنگین جنگ سرد بر سیاست خارجی آمریکا مجالی به تصمیم‌گیران این کشور نمی‌داد تا رویداد تازه‌ای چون انقلاب اسلامی را از منظری دیگر بکاوند و بشناسند. از این رو سرتاسر انقلاب و رویدادهای پیش و پس از پیروزی آن در ۲۲ بهمن ۱۳۵۷، پیوسته برای سیاست‌گذاران آمریکایی تازگی داشت. همین غافلگیری و از دست دادن سررشتهٔ امور به تصمیم‌گیری‌های نادرست و مخربی انجامید که در کتاب به‌تفصیل بررسی شده‌اند. نویسنده معتقد است کشمکش‌های بوروکراتیک در دولت آمریکا، در کنار غلبهٔ فضای جنگ سرد و محدودیت‌های بین‌المللی نیز به‌شدت بر تصمیمات واشینگتن و شخص کارتر مؤثر بوده‌اند. با توجه به تلاش اِمری برای ریشه‌یابی جدال تهران‌ - واشینگتن در دوران پس از انقلاب، اثر حاضر می‌تواند گام مهمی در جهت واکاوی «آمریکاستیزی» انقلابیون نخستین به شمار رود.

خواندن کتاب سیاست خارجی آمریکا و انقلاب ایران را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران حوزه‌های علوم سیاسی و روابط بین‌الملل پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب سیاست خارجی آمریکا و انقلاب ایران

«در نخستین روزهای ریاست‌جمهوری کارتر، آسیب‌پذیری واشینگتن در این منطقه به چشم آمده بود. به همین علت بود که در فرمان‌های ریاست‌جمهوری ۱۶ و ۱۸ به این مسئله توجه شده بود؛ این دو فرمان خواستار چرخش استراتژیک آمریکا به سوی منطقه بودند. واکنش ایالات متحده به بحران افغانستان را باید در پرتو دیدگاه برخی مشاوران کارتر ــ به‌ویژه براون و برژینسکی ــ بررسی کنیم. این دو به جاه‌طلبی‌های توسعه‌طلبانهٔ دیرینهٔ شوروی در خلیج فارس حساس بودند. در همان چند ساعت اول بحران، برژینسکی به کارتر گفت: «اگر شوروی در افغانستان موفق شود و پاکستان هم تسلیم شود، رؤیای دیرینهٔ مسکو برای دسترسی مستقیم به اقیانوس هند برآورده خواهد شد.» او هشدار داد که «با توجه به بی‌ثباتی ایران، دیگر هیچ سنگر مستحکمی در جنوب آسیا بر سر راه شوروی به اقیانوس آرام وجود ندارد». مایکل اوکسِن‌بِرگ برآورد شورای امنیت ملی آمریکا را این‌گونه خلاصه کرد: «زمان سرنوشت‌سازی است و تمایل شوروی به استفاده از قدرت نظامی در جهت پیشبرد منافعش پیامدهای گسترده‌ای خواهد داشت.»‌ از نظر فریتس اِرماس، تحلیلگر سیا که در آن زمان در شورای امنیت ملی کار می‌کرد، «به احتمال زیاد در آینده شاهد جنگ داخلی در ایران و دخالت مستقیم شوروی خواهیم بود. او افزود آن‌گاه واشینگتن باید «در مورد زمان دخالت نظامی خود در ایران با توجه به میزان دخالت شوروی» تصمیم بگیرد.‌ جالب این‌جاست که با شدت گرفتن رویارویی ایران و آمریکا، امنیت ایران بیش‌ازپیش ذهن مقامات ایالات متحده را به خود مشغول کرد. برخی از دیپلمات‌های آمریکا، با توجه به آسیب‌پذیری آشکار و تازهٔ ایران در برابر شوروی، بی‌درنگ بر استفاده از اهرم قطعات یدکی حساس تأکید کردند.»