کتاب تاریخ ایران پس از انقلاب اسلامی (جلد پنجم)

کتاب تاریخ ایران پس از انقلاب اسلامی (جلد پنجم) نوشتهٔ غلامرضا بهداروند یانی است. انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی این کتاب را منتشر کرده است. نویسنده در این اثر عملکرد دولت مکتبی را شرح داده است.

درباره کتاب تاریخ ایران پس از انقلاب اسلامی (جلد پنجم)

غلامرضا بهداروند یانی در کتاب تاریخ ایران پس از انقلاب اسلامی (جلد پنجم) عملکرد دولت مکتبی را بررسی کرده است. در جلدهای پیشین مجموعهٔ تاریخ ایران پس از انقلاب اسلامی، تحولات داخلی و مسائل سیاست خارجی کشور تا نخستین روزهای تابستان ۱۳۶۰، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. بروز فاجعهٔ هفتم تیر، هشداری غم‌انگیز از نفوذ نیروهای ضدانقلاب به درون مهم‌ترین نهادها و ساختارهای انقلابی به‌شمار می‌آمد. پس از این واقعهٔ تروریستی، لزوم تحوّل و تحرّک بیشتر در نهادهای حاکمیتی، بازسازی ادارات و پاکسازی نیروهای انسانی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار شد. این تغییرات، عمدتاً مربوط به تابستان سال ۱۳۶۰ می‌باشد که در این جلد به آنها پرداخته می‌شود.

در تابستان ۱۳۶۰، رسانه‌های خبری مطرح جهان، با استناد به شهادت آیت‌الله دکتر بهشتی و تعدادی از شخصیت‌های انقلابی و شکل‌گیری جریان ائتلاف بنی‌صدر با چندین گروه ضدانقلاب از جمله سازمان مجاهدین خلق، از سقوط زودهنگام جمهوری اسلامی خبر می‌دادند. اما وجود رهبری برجسته، بی‌نظیر و مرجعی همچون امام‌خمینی (ره)، با ایراد سخنرانی‌های دلنشین و اعجازگونه و دارابودن قدرتی معنوی و روح‌بخش، توانست با عنایت ویژهٔ الهی، نظام نوپای اسلامی را از تمامی بحران‌های سترگ عبور دهد و به‌سوی تحقق اهداف انقلاب اسلامی رهنمون شود. نویسنده در این اثر کوشیده‌ با ارائهٔ گزارشی از وقایع آن برهه خواننده را با خود همراه کند تا تصویری جامع از تحولات به دست آورد و منطق نهفته در پس آن‌ها را کشف کند. در کتاب حاضر روند وقایع و تحولات به صورت مستند تحلیل و تبیین شده است. هرچند وقایع و اتفاقات فراوانی در این مقطع زمانی وجود داشته، اما سعی شده است که به تمامی آنها به تناسب میزان اهمیت و تأثیرگذاری پرداخته شود. به علاوه دیدگاه‌های برخی از افرادی که هم‌نظر با مواضع سیاسی نویسنده نبودند، به اختصار، مورد تأمل و بررسی قرار گرفته‌اند.

خواندن کتاب تاریخ ایران پس از انقلاب اسلامی (جلد پنجم) را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران تاریخ معاصر ایران، به‌ویژه تاریخ پس‌از انقلاب ۱۳۵۷ پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب تاریخ ایران پس از انقلاب اسلامی (جلد پنجم)

«در ۱۰ تیر ۱/۱۳۵۵ ژوئیهٔ ۱۹۷۶، دو قرارداد با شرکت آلمانی «کرافت ورک یونیون» امضاء شد: یکی برای طراحی، ساخت، نصب و راه‌اندازی دو واحد نیروگاهی ۱۳۰۰ مگاواتی «آب سبک» در بوشهر و دیگری، برای تأمین سوخت هسته‌ای این نیروگاه‌ها. این شرکت آلمانی برمبنای قراردادهای دوگانه متعهد شد، علاوه بر ساخت نیروگاه‌های بوشهر، تحویل سوخت اولیه و سوخت‌گذاری‌های مجدد را برای ۳۰ سال تضمین کند. همچنین، قرارداد اولیهٔ ساخت دو واحد نیروگاهی هر یک به قدرت ۱۲۹۰ مگاوات در اصفهان و دو واحد نیروگاهی دیگر هر یک به قدرت ۱۲۹۰ مگاوات در ساوه نیز با این شرکت آلمانی امضاء گردید. در زمینهٔ آموزش هسته‌ای نیز قرارداد همکاری آموزشی با مرکز تحقیقات اتمی «کارلسروهه» آلمان۱۱۶۹ در فروردین ۱۳۵۶، منعقد گردید. در چارچوب این قرارداد، تعدادی کارآموز از طرف سازمان انرژی اتمی برای گذراندن دوره‌های یک تا دوساله به این مرکز اعزام شدند. در سال ۱۳۵۵، نیز با شرکت آلمانی «پراکلا»، قراردادی برای اکتشاف اورانیوم منعقد گردید. در ۱۰ اسفند ۱/۱۳۵۶ مارس ۱۹۷۸، قراردادی با شرکت آلمانی «یوران گزلشافت» برای اکتشاف اورانیوم و پرداخت ۲۰ درصد بودجهٔ اکتشافی آن توسط ایران منعقد گردید.

همکاری هسته‌ای ایران و فرانسه نیز به سال ۱۳۴۷/۱۹۶۹، برمی‌گردد. وزیر اقتصاد ایران و مدیرکل کمیساریای انرژی اتمی فرانسه در ۲۰ اسفند ۱۱/۱۳۴۷ مارس ۱۹۶۹، پروتکل تحقیقات رادیواکتیو را در تهران امضاء کردند.

در نخستین اجلاس کمیسیون مشترک ایران و فرانسه در سطح وزراء برای همکاری اقتصادی که در ۱۹ بهمن ۸/۱۳۵۲ فوریهٔ ۱۹۷۴، در پاریس برگزار شد، پروتکلی فی‌مابین هوشنگ انصاری وزیر اقتصاد ایران و والری ژیسکاردستن، وزیر اقتصاد و دارائی فرانسه منعقد گردید. در این پروتکل، حوزه‌های مختلف همکاری طرفین مشخص شده بود. یکی از این حوزه‌ها، انرژی اتمی بود. در این خصوص در پروتکل آمده بود:

«نظر به علاقهٔ خاص طرفین به ایجاد بنیانی جدید به‌منظور گسترش همکاری صنعتی درازمدت بین دو کشور، طرف ایرانی، آمادگی اصولی خود را برای سفارش ساخت چند نیروگاه اتمی به فرانسه به ظرفیت تولید کل تا سقف ۵ هزار مگاوات، که شرایط آن‌را مؤسسات دارای صلاحیت دو کشور مشترکاً تعیین خواهند کرد، ابراز داشت. طرف فرانسوی از این موضوع استقبال کرد و موافقت نمود در این رابطه، پیشنهادی شامل تدارکات جامع و گسترده برای آموزش پرسنل مربوطهٔ ایرانی تسلیم دارد.»

در ۶ تیر ۱۳۵۳/ ۲۷ ژوئن ۱۹۷۴، موافقتنامهٔ همکاری برای استفادهٔ صلح‌جویانه از نیروی اتمی، بین دولت شاهنشاهی ایران و دولت جمهوری فرانسه منعقد و طبق این موافقت‌نامه، مقرر گردید ایران و فرانسه در زمینهٔ آموزش افراد و ایجاد اساس و شرایط تهیه و تحویل هر نوع تجهیزات و تأسیسات، همکاری فنی به عمل آورند. این همکاری بین ایران و فرانسه، ناظر به هدف‌های ذیل بود:

۱- تأسیس یک مرکز تحقیق و توسعهٔ اتمی در ایران؛

۲- تربیت متخصص ایرانی.

برابر این پروتکل، طرفین همچنین تصمیم گرفتند اقدامات لازم را برای تحویل ظرفیت برق اتمی تا قدرت ۵۰۰۰ مگاوات، از سوی فرانسه به ایران معمول دارند. به‌علاوه مقرر شده بود، صنایع فرانسه تحویل نیروگاه‌های اتمی کامل از نوع «آب‌سبک» را به قدرت ۹۰۰ الی ۱۰۰۰ مگاوات به ایران پیشنهاد خواهد کرد و نخستین واحد از این نوع، باید با توجه به الزامات مربوط به ساختمان، تأسیسات و تولید و انتقال نیروی برق، در ایران در کوتاه‌ترین مهلت ممکن به کار افتد. در مورد کیفیت و ایمنی و اولویت اجرا، دولت فرانسه تضمین‌های لازم را به دولت ایران خواهد داد و بدین‌منظور، سازمان‌های تخصصی خود را ملزم خواهد کرد همان امکاناتی را که برای ایجاد چنین تأسیساتی در فرانسه وجود دارد، در اختیار ایران بگذارد. مؤسسات دولتی فرانسه، هر نوع خدمات مورد نیاز را در اختیار مؤسسات ایرانی مربوطه قرار خواهند داد.»