کتاب ۵۳ سال عصر پهلوی به روایت دربار

کتاب ۵۳ سال عصر پهلوی به روایت دربار نوشتهٔ «ریحانه درودی» و منتشرشده توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی، به بررسی ابعاد مختلف جامعهٔ ایران در دوران حکومت پهلوی می‌پردازد. این اثر بخشی از مجموعهٔ «تاریخ انقلاب اسلامی به زبان ساده» است و با تکیه بر خاطرات و روایت‌های رجال درباری، تصویری از وضعیت اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی ایران در این دوره ارائه می‌دهد. نسخهٔ الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب ۵۳ سال عصر پهلوی به روایت دربار

کتاب «۵۳ سال عصر پهلوی به روایت دربار» با نگاهی مستند و مبتنی بر خاطرات و روایت‌های افراد نزدیک به دربار پهلوی، به تحلیل و بررسی ۵۳ سال حکومت پهلوی اول و دوم می‌پردازد. دورهٔ مورد بحث از آغاز سلطنت رضاشاه تا سقوط محمدرضا پهلوی را در بر می‌گیرد و تلاش دارد تصویری از جامعهٔ ایران در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی ارائه دهد. کتاب در قالب مجموعه‌ای از نقل‌قول‌ها، خاطرات و تحلیل‌ها به‌ویژه از زبان رجال و وابستگان دربار، به‌سراغ واقعیت‌های کمتردیده‌شدهٔ این دوران می‌رود. هدف اصلی، بازنمایی وضعیت واقعی جامعهٔ ایران در این سال‌ها و بررسی ادعاهای رایج دربارهٔ پیشرفت و رفاه در عصر پهلوی است. این اثر بخشی از طرح «دانستنی‌های انقلاب اسلامی برای جوانان» است و با زبانی ساده و مستند، نسل جدید را به کشف حقیقت تاریخ معاصر ایران دعوت می‌کند.

خلاصه کتاب ۵۳ سال عصر پهلوی به روایت دربار

کتاب حاضر با تکیه بر خاطرات و روایت‌های رجال و وابستگان دربار، تصویری از وضعیت ایران در دورهٔ پهلوی ارائه می‌دهد. روایت‌ها نشان می‌دهد که برخلاف تبلیغات رایج دربارهٔ رفاه و پیشرفت، جامعهٔ ایران با مشکلات جدی اقتصادی، فقر گسترده، فساد اداری و ناکارآمدی مدیریتی روبه‌رو بوده است. در بخش اقتصادی، تمرکز ثروت و امکانات در چند شهر بزرگ، رکود کشاورزی، مهاجرت روستاییان به شهرها و تورم ناشی از درآمد نفتی، ازجمله مسائل مطرح‌شده‌اند. اصلاحات ارضی و انقلاب سفید بیشتر جنبهٔ تبلیغاتی داشته و پیامدهای منفی برای کشاورزان و ساختار اجتماعی ایران به همراه آورده است. در حوزهٔ اجتماعی و فرهنگی، اختلاف طبقاتی، فقر، کمبود خدمات عمومی، ضعف نظام آموزشی و فاصلهٔ عمیق میان طبقات مختلف جامعه به چشم می‌خورد. کتاب به نقش پررنگ فرهنگ غربی و فاصلهٔ آن با باورهای مذهبی و سنتی مردم اشاره می‌کند. در بخش سیاسی، استبداد، سرکوب مخالفان، نقش ساواک، دخالت بیگانگان و نبود آزادی‌های سیاسی از ویژگی‌های بارز این دوره معرفی شده است. کتاب نشان می‌دهد که نارضایتی عمومی، فساد و ناکارآمدی ساختار حکومتی، زمینه‌ساز شکل‌گیری انقلاب ۱۳۵۷ و سقوط نظام پهلوی شد.

چرا باید کتاب ۵۳ سال عصر پهلوی به روایت دربار را خواند؟

این کتاب با استفاده از خاطرات و روایت‌های افراد نزدیک به دربار، امکان مشاهدهٔ تاریخ معاصر ایران از زاویه‌ای متفاوت را فراهم می‌کند. خواننده با مطالعهٔ این اثر می‌تواند فراتر از روایت‌های رسمی و تبلیغاتی، با واقعیت‌های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی عصر پهلوی آشنا شود و درک عمیق‌تری از زمینه‌های شکل‌گیری انقلاب ۱۳۵۷ به دست آورد.

خواندن کتاب ۵۳ سال عصر پهلوی به روایت دربار را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای دانش‌آموزان، دانشجویان، پژوهشگران تاریخ معاصر ایران و علاقه‌مندان به شناخت تحولات اجتماعی و سیاسی قرن اخیر ایران مناسب است؛ همچنین مطالعهٔ این اثر به جوانانی که دغدغهٔ فهم ریشه‌های انقلاب ۱۳۵۷ و نقد روایت‌های رسمی از عصر پهلوی را دارند، توصیه می‌شود.

بخشی از کتاب ۵۳ سال عصر پهلوی به روایت دربار

«مینو صمیمی در گوشه‌ای از خاطرات خود دربارهٔ همین موضوع چنین آورده است:

«در اواسط دههٔ ۵۰ شمسی، طی بازدیدی از یک روستا، متوجه شدم مردم فلک‌زدهٔ آن روستا در کلبه‌های بسیار محقر ساخته شده از گل و پوشال به سر می‌بردند و نه تنها از آب آشامیدنی سالم، که حتی از امکانات اولیهٔ بهداشتی نیز محروم بودند. کوچه‌های تنگ و پر پیچ و خم روستا، انباشته از گل و لای بود و تنها مغازهٔ فروش مواد غذایی در آن، محیطی کثیف و پرمگس داشت. لباس‌های ژنده و لوازم زندگی روستاییان؛ از قبیل: حصیر، متکای کهنه، لحاف پاره و... نیز کاملاً گواهی می‌داد که مردم، در وضع اسفباری زندگی می‌کنند. جوانی که به عنوان سپاهی دانش در آن روستا خدمت می‌کرد، در پاسخ سؤال من، راجع به حال و روز مردم روستا، با لحنی تمسخرآمیز گفت: «اینجا نه حمام دارد، نه بهداشت و نه حتی جایی که بتواند، کمک‌های اولیهٔ پزشکی در اختیار روستاییان بگذارد. ولی درعوض همان‌طور که می‌بینید، شعبه‌ای از کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، برایشان دایر کرده‌اند...».

به همین جهت بود که آن جوان «سپاهی دانش»، با اشاره به دفتر کانون پرورش فکری در روستای محل خدمتش، می‌گفت: «در حالی که ما، باید ماه‌ها با رؤسای‌مان، برای تأمین بعضی نیازهای اولیه مثل هزینهٔ سوخت مدرسهٔ روستا، چانه بزنیم؛ آنها میلیون‌ها پول مملکت را برای فعالیت سازمان‌هایی مثل این، هدر می‌دهند... کودکان این روستا احتیاج به پوشاک و غذای بهتر دارند. ابتدا باید فکری به حال بهبود وضع زندگیشان کرد و آنگاه، از نظر پرورش فکری هم روش‌هایی به اجرا درآورد که با شرایط روحی آنها سازگار باشد. ولی شیوهٔ فعالیت کانون پرورش فکری به گونه‌ای است که کودکان روستا، بعد از یکی دوبار مراجعه به شعبه‌اش در این روستا، دیگر هرگز به سراغش نمی‌روند. زیرا تمام کتاب‌ها و وسایل سرگرمی موجود در کانون، برایشان حالت بیگانه دارد و اصولاً هم کودکان روستایی، چون ناچارند بعد از کار مدرسه، برای کمک به والدین خود، عازم مزرعه شوند، لذا، وقت آزاد چندانی، برای حضور در شعبهٔ کانون پرورش فکری ندارند.»»