کتاب روان شناسی و توسعه تالیف سعید عبدالملکی شامل هفت مقاله درباره روان‌شناسی و توسعه است که برای خوانندگان و مخاطبان علاقه‌مند منتشر شده است.

درباره کتاب روان شناسی و توسعه

گرایش‌های رفتاری افراد یک جامعه و ویژگی‌های روان‌شناختی آن‌ها نقش مهمی در توسعه پیدا کردن آن جامعه دارد. روان‌شناسان در جوامع توسعه‌نیافته تاکنون عمدتاً کوشش کرده‌اند تا افراد را با محدودیت‌های وضع موجود سازگار کنند و صرفاً آلام آن‌ها را تقلیل دهند. اما کار مهم‌تر آن‌ها باید در جهت ریشه‌یابی عادت‌های رفتاری نادرست افراد باشد تا مسیر توسعه هموار شود. گرایش‌هایی همچون خلاقیت، انگیزه، مثبت‌نگری، اعتمادبه‌نفس، عزت نفس، امید به آینده، خودکارآمدی، سرمایۀ اجتماعی، و سرمایۀ روانی باید با کمک روان‌شناسان یک جامعه تقویت شود. کتاب حاضر مجموعۀ ۷ مقاله در باب رابطۀ روان‌شناسی و توسعه است که اهمیت آن را در توسعۀ جوامع نشان می‌دهند و نقشی که باید روان‌شناسان در جامعه ایفا کنند را روشن می‌کنند.

نویسنده کتاب معتقد است توسعه‌یافتگی و توسعه‌نیافتگی رابطه‌ای مستقیم با روان‌شناسی افراد و جوامع دارد و نقش روان‌شناسی را در این مهم باید جدی گرفت، چراکه مفاهیمی همچون خلاقیت، انگیزه، مثبت‌نگری، اعتمادبه‌نفس، عزت نفس، امید به آینده، خودکارآمدی، سرمایهٔ اجتماعی، سرمایهٔ روانی و امثال آن، که نیروی محرکهٔ افراد و جوامع به‌سمت توسعه‌یافتگی به شمار می‌روند و رابطه‌ای مستقیم با توسعه دارند، مفاهیمی روان‌شناختی هستند.

خواندن کتاب روان شناسی و توسعه را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به تمام روان‌شناسان و جامعه‌شناسان علاقه‌مند به درک بهتر اجتماع پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب روان شناسی و توسعه

در مقالهٔ اول، به جهت‌گیری فعالیت‌های روان‌شناسی و روان‌شناسان پرداخته می‌شود و نویسنده دو نوع جهت‌گیری «سازشی» و «زایشی» را مطرح می‌کند و دربارهٔ آن توضیح می‌دهد. روان‌شناسی سازشی در زمینهٔ حل مشکلات فردی و سازگارکردن فرد با روند جاری فعالیت می‌کند و رابطهٔ مستقیمی با شکل‌گیری تغییرات اجتماعی ندارد. به‌عنوان‌مثال، به تلاش‌ها و اقدامات روان‌شناسان بالینی می‌توان اشاره کرد که افراد را برای سازگاری بهتر و مواجهه با شرایط مختلف زندگی راهنمایی می‌کنند، با اینکه ممکن است ریشهٔ بیماری روانی آن‌ها در بافت اجتماعی نهفته باشد. بنابراین روان‌شناسی سازشی با سازگاری و ثبات اجتماعی سروکار دارد و ازلحاظ موضع‌گیری سیاسی تمایل به حمایت از وضع موجود دارد، حمایتی که، با وجود توزیع ناعادلانهٔ منابع در ساختار حاکمیت فعلی، منجر به حفظ این ساختار می‌شود. اما روان‌شناسی زایشی دغدغهٔ بزرگ‌تری را دنبال می‌کند و آن خلق یک روان‌شناسی بومی ویژهٔ جهان سوم است که سعی دارد از دانش روان‌شناسی برای کمک به پیشرفت همه‌جانبهٔ سیاسی، اجتماعی و اقتصادی بهره‌مند شود. برای مثال، در زمینهٔ مسئلهٔ بیکاری، روان‌شناسی سازشی با مطالعهٔ پیامدهای روان‌شناختی بیکاری و آموزش بیکاران سعی در کمک به این افراد دارد، اما، در مقابل، روان‌شناسی زایشی به فرایندهای روانی‌ای مربوط است که با آن دسته از تغییرات اجتماعی در سطح کلان، که به بیکاری منتهی می‌شوند، ارتباط دارند.

در مقالهٔ دوم، نویسندگان مقاله معتقدند که روان‌شناسان بایستی از تمرکز روی «فرد» دست بردارند و به کلان جامعه نظر بیفکنند. در واقع، نوعی روان‌شناسی کلان‌نگر را معرفی می‌کنند که رسالت آن مطالعهٔ جامعه و دنبال‌کردن تغییرات اجتماعی است. بر اساس این مقاله، جوامع توسعه‌نیافته دچار نوعی درماندگی آموخته‌شدهٔ جمعی هستند. رویکرد درمانی که برای چنین جوامعی پیشنهاد شده این است که ابتدا باید بر اساس دیدگاه فروید یک آسیب‌شناسی روانی صورت گیرد و سپس، براساس مدل شناختی، فرد مبتلا به بیماری شناختی، افسردگی و درماندگی اجتماعی را درمان کرد و بر اساس مدل افزایش خودکارآمدی بندورا۱ به توانمندسازی راد همت گماشت. همچنین باید از طریق درمان شناختی-رفتاری به کنترل جامعه دست زد.

مقالهٔ سوم به دو مفهوم «درک دوگانه» و «رشد موازی» در ارتباط با روان‌شناسی توسعه می‌پردازد. دوگانگی به وجود دو بخش، یکی نو و دیگری سنتی، که در یک جامعهٔ درحال‌توسعه همزیستی دارند، اشاره دارد که هر دو بخش درک‌های بسیار متفاوتی از واقعیت اجتماعی را شکل داده‌اند. مفهوم رشد موازی به توسعهٔ نهادهای مختلف در یک جامعه اشاره می‌کند که یا روابط محدودی با هم دارند، یا هیچ رابطهٔ ملموسی با یکدیگر ندارند ولی به نهادهای خارج از آن جامعه پیوند خورده‌اند و به آن‌ها وابسته هستند. این موازی‌گرایی و دوگانگی روح تفاهم و همکاری را در آن جامعه ناممکن کرده و مانع پیشروی روان‌شناسی کاربردی و بومی در کشورهای درحال‌توسعه می‌شود.