کتاب انقلاب اسلامی در نیشابور

کتاب انقلاب اسلامی در نیشابور نوشتهٔ «حسن شمس‌آبادی» و منتشرشده توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی، به بررسی روند تاریخی و اجتماعی انقلاب اسلامی در شهرستان نیشابور می‌پردازد. این اثر با تکیه بر اسناد آرشیوی و منابع شفاهی، نقش و جایگاه نیشابور را در تحولات سیاسی و مذهبی معاصر ایران واکاوی کرده است. نسخهٔ الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب انقلاب اسلامی در نیشابور

این کتاب به بررسی تاریخ انقلاب ۱۳۵۷ در نیشابور از اواخر قاجار تا پیروزی این انقلاب پرداخته و نخستین پژوهش جامع در این حوزه به شمار می‌آید. نویسنده با جمع‌آوری اسناد تاریخی و مصاحبه‌های شفاهی تلاش کرده است تصویری دقیق از روند تحولات سیاسی، اجتماعی و مذهبی این شهرستان ارائه دهد. اثر حاضر در شش فصل تدوین شده و هر فصل به یکی از مقاطع مهم تاریخی نیشابور اختصاص دارد؛ از پیشینهٔ تاریخی و سیاسی این شهر تا نقش آن در وقایع انقلاب ۱۳۵۷. کتاب حاضر به موضوعاتی همچون وضعیت اقتصادی و فرهنگی نیشابور در دورهٔ پهلوی، محدودیت‌های اعمال‌شده بر روحانیون، کشف حجاب، انتخابات مجلس هفدهم، فعالیت گروه‌های مذهبی و سیاسی و در نهایت شکل‌گیری و استقرار نهادهای انقلابی پرداخته است. استفاده از اسناد آرشیوی و خاطرات شفاهی، روایت کتاب را از سطح گزارش‌های رسمی فراتر برده و به آن عمق و جزئیات بیشتری بخشیده است. این اثر علاوه‌بر پرداختن به کلیات انقلاب ۱۳۵۷، ویژگی‌های بومی و منطقه‌ای نیشابور را برجسته می‌کند و نشان می‌دهد که چگونه تحولات ملی در بستر محلی بازتاب یافته‌اند.

خلاصه کتاب انقلاب اسلامی در نیشابور

این کتاب با رویکردی تاریخی، روند شکل‌گیری و گسترش انقلاب ۱۳۵۷ را در شهرستان نیشابور دنبال می‌کند. نویسنده ابتدا به پیشینهٔ تاریخی و سیاسی نیشابور تا پایان دورهٔ قاجار می‌پردازد و سپس وضعیت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی این شهر را در دوران پهلوی بررسی می‌کند. در ادامه، به نقش روحانیون، مدارس علمیه، مساجد و هیئت‌های مذهبی در آگاهی‌بخشی و بسیج مردم اشاره می‌شود. کتاب به‌طور مفصل به وقایع مهمی چون انتخابات مجلس هفدهم، کشف حجاب، محدودیت‌های اعمال‌شده بر روحانیون و تأثیر گروه‌های مذهبی و سیاسی مانند فدائیان اسلام و حزب توده می‌پردازد؛ همچنین نقش کانون‌های دینی و جلسات خانگی در شکل‌گیری هسته‌های اولیهٔ مبارزه و انتقال پیام‌های انقلابی برجسته شده است. در فصل‌های پایانی، رخدادهای سال ۱۳۵۷، درگیری‌ها، شهادت‌ها و شکل‌گیری نهادهای انقلابی در نیشابور روایت می‌شود. کتاب با تکیه بر اسناد و خاطرات، تصویری از تعامل نیروهای مذهبی، سیاسی و مردمی در مسیر انقلاب ۱۳۵۷ ارائه می‌دهد و نشان می‌دهد که چگونه تحولات محلی با جریان‌های ملی پیوند خورده‌اند.

چرا باید کتاب انقلاب اسلامی در نیشابور را خواند؟

این کتاب با تمرکز بر تاریخ محلی و منطقه‌ای فرصتی فراهم می‌کند تا خواننده با جزئیات کمتردیده‌شدهٔ انقلاب ۱۳۵۷ در یکی از شهرهای مهم خراسان آشنا شود. استفاده از اسناد آرشیوی و روایت‌های شفاهی، لایه‌های پنهان و کمترروایت‌شدهٔ تاریخ معاصر ایران را آشکار می‌کند. مطالعهٔ این اثر به فهم بهتر نقش شهرهای کوچک و نیروهای محلی در تحولات ملی کمک می‌کند و نشان می‌دهد که انقلاب ۱۳۵۷ تنها محدود به مراکز بزرگ نبوده است.

خواندن کتاب انقلاب اسلامی در نیشابور را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای پژوهشگران تاریخ معاصر ایران، علاقه‌مندان به مطالعات انقلاب، دانشجویان رشته‌های تاریخ و علوم سیاسی و کسانی که به تاریخ محلی و نقش شهرهای کوچک در تحولات ملی علاقه دارند، مناسب است؛ همچنین برای کسانی که به‌دنبال شناخت دقیق‌تر از روندهای اجتماعی و سیاسی در شهرستان‌ها هستند، مفید خواهد بود.

بخشی از کتاب انقلاب اسلامی در نیشابور

«پس از پیروزی انقلاب اسلامی، در شهرستان نیشابور دسته‌بندی‌های مختلفی شکل گرفت. این جناح‌بندی‌ها بیشتر تابعی از وضعیت کلّی کشور و مبتنی بر خط فکری جریان‌های سیاسی موجود بود که طرفداران و یا نمایندگان آنان در نیشابور اقدام به فعّالیت می‌کردند. با پیروزی انقلاب، چالش‌های سیاسی مهم و پرتب و تابی میان حاکمیت جدید با گروه‌ها و جریان‌های سیاسی، به‌ویژه سازمان مجاهدین خلق به‌وجود آمد. اغلب روزها بین طرفین درگیری‌های لفظی اتفاق می‌افتاد و تجمعات گسترده‌ای از موافقین و مخالفین در خیابان‌ها به راه می‌افتادند. در نیشابور اولین و مهم‌ترین تشکلّی که به وجود آمد، جنبش مجاهدین بود که توسط برخی از زندانیان سیاسی و ازجمله، فرشید جعفری و رضا درودی تأسیس شد. این دو، هم‌زمان با پیروزی انقلاب آزاد شده بودند و شعبهٔ سازمان را در نیشابور پایه‌ریزی کردند. هرچند تلاش برای شکل‌گیری سازمان در کل کشور از یکی دو ماه مانده به پیروزی انقلاب و در اجتماعات دانشجویی و گفت‌وگوهای انفرادی آغاز شده بود، اما با پیروزی انقلاب، آنها رسماً نام جنبش ملی مجاهدین خلق را بر خود نهادند و به‌سرعت موفق به جذب بسیاری از نیروهای جوان و فعال شهر، و حتی برخی از مذهبیون سنتی شدند. در نیشابور این گروه در ساختمان پیش‌آهنگی سابق مستقر شده و به آموزش و تبلیغ عقاید و مواضع سازمان پرداختند.»