کتاب خاک کارخانه

کتاب الکترونیکی «خاک کارخانه» نوشتهٔ شیوا خادمی در نشر اطراف چاپ شده است. این کتاب به بررسی و مستندسازی تاریخچهٔ کارخانهٔ چیت‌سازی بهشهر، یکی از بزرگ‌ترین و موفق‌ترین کارخانه‌های نساجی ایران و سرگذشت آخرین کارگران آن می‌پردازد. در این کتاب، خادمی از طریق مصاحبه‌ با کارگران سابق کارخانه، تصویری انسانی و اجتماعی از دوران اوج و افول این مجموعهٔ صنعتی ارائه می‌دهد.

درباره کتاب خاک کارخانه

این کتاب یک مستندنگاری تاریخی و یک تحلیل اجتماعی از تأثیر کار و محیط کار بر هویت فردی و جمعی است. خاطرات کارگران از کارخانه، تصویر روشنی از دلبستگی و ارزشمندی کار را نشان می‌دهد که در ادبیات مدیریت منابع انسانی نیز مورد توجه است. کتاب خاک کارخانه، با استفاده از مصاحبه‌های متعدد و روش‌های مستندنگاری دقیق، به تفسیر و بازنمایی واقعیت‌های پیچیده‌ای می‌پردازد که از دل خاطرات پراکنده و روایت‌های گوناگون استخراج شده‌اند.  این اثر، با روایت‌هایی انسانی و دقیق، تصویری جامع از دوران طلایی و افول یکی از مهم‌ترین صنایع ایران را به خواننده ارائه می‌دهد که در ادامه جزئیات بیشتری از آن مطرح می‌شود:

تاریخچهٔ کارخانه چیت‌سازی بهشهر: ساخت کارخانهٔ چیت‌سازی بهشهر با همکاری کمپانی «اونویون ماتکس» آلمان در سال ۱۳۱۴ شمسی شروع شد و در سال ۱۳۱۷ به بهره‌برداری رسید. این کارخانه در زمان خود، بزرگ‌ترین کارخانهٔ نساجی خاورمیانه بود و تجهیزات و ماشین‌آلات آن در آلمان ساخته شده بودند.

موقعیت و ساختار کارخانه: این کارخانه در بخش شمالی شهر بهشهر و در خیابان پهلوی (امام خمینی فعلی) قرار داشت. مساحت محوطه کارخانه ۷۵‌هزار متر‌مربع بود و شامل بخش‌های ریسندگی، بافندگی و رنگرزی و همچنین ساختمان‌های تولید برق، انبارها و فضاهای خدماتی متعدد بود.

افول و تعطیلی: در سال ۱۳۷۶، کارخانه به بخش خصوصی واگذار شد که به‌دلیل ناکارآمدی مدیریت جدید و افزایش بدهی‌ها، به‌تدریج دچار رکود شد. این مشکلات نهایتاً به تعطیلی کامل کارخانه در اوایل دههٔ ۱۳۸۰ و بیکار‌شدن هزاران کارگر انجامید.

روایت کارگران: کتاب خاک کارخانه به بازگو‌کردن تجربیات و خاطرات کارگران کارخانه می‌پردازد. این خاطرات شامل داستان‌هایی از زندگی روزمره، دلبستگی به محیط کار و تأثیرات عمیق اجتماعی و اقتصادی کارخانه بر جامعهٔ محلی بهشهر است. خادمی با مهارت و عشق فراوان، توانسته است این خاطرات را به شیوه‌ای جذاب و گیرا مستند کند.

شیوا خادمی، دانش‌آموختهٔ عکاسی و عکاس خبری، با تجربه‌ای غنی در زمینه عکاسی مستند و تدریس عکاسی، به عنوان نویسنده و پژوهشگر این کتاب، توانسته است اثری ارزشمند و مستند از تاریخچهٔ یکی از مهم‌ترین صنایع نساجی ایران ارائه دهد. تلاش‌های خستگی‌ناپذیر او در جمع‌آوری و تحلیل داده‌ها و همکاری با کارشناسان مختلف، به خلق کتابی جامع و تاثیرگذار انجامیده است.

کتاب خاک کارخانه را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

کتاب «خاک کارخانه» خم به عنوان یک مستند تاریخی و هم به عنوان یک تحلیل اجتماعی و فرهنگی از دنیای کارگران و تأثیرات عمیق کارخانه‌ها بر جوامع محلی ارزشمند است. از این رو این کتاب به علاقه‌مندان به تاریخ شفاهی و مستندنگاری، پژوهشگران و دانشجویان حوزه‌های تاریخ، جامعه‌شناسی و اقتصاد و دوستداران آشنایی با تاریخ صنعتی ایران پیشنهاد می‌شود.

بخشی از کتاب خاک کارخانه

«تیر ۱۴۰۰، تهران، محلهٔ ایرانشهر، مجتمع فریهان، طبقهٔ سیزدهم

برای شنیدن خاطره‌ای دور به مجتمع فریهان رفته‌ام، یکی از یادگارهای معماری دههٔ پنجاه تهران که بارزترین نمادش بتن عریان است. دختری روبه‌رویم نشسته و از پدرش که به‌تازگی در اثر کرونا فوت کرده است، می‌گوید. پدرش که قبل از انقلاب، سی سال در کارخانهٔ چیت‌سازی بهشهر کار کرده بود، دو سال آخر عمرش گرفتار آلزایمر شده بود. چون ساکن طبقهٔ سیزدهم ساختمان فریهان بود، چشم‌اندازِ خوبی به بیرون داشت. هر صبحِ زود، وقتی از پنجره پایین را نگاه می‌کرد، معماری و حجم‌های بتنی مجتمع او را یاد چیت‌سازی می‌انداخت. شال و کلاه می‌کرد و از خانه بیرون می‌زد تا برود پایین و راهی کارخانه بشود. جهان ذهنی پیرمرد مثل کلافی سردرگم هنوز بر محور پررنگ کارخانه می‌چرخید. انگار کارخانه بعد از سال‌ها دوباره او را صدا می‌زد. اعضای خانواده هر صبح به او یادآوری می‌کردند که این‌جا تهران است، بهشهر نیست، کارخانه نیست، اما حریفش نمی‌شدند.»