کتاب سرودن نان

کتاب سرودن نان (Bread) نوشته اسکات کاتلر شرشو و ترجمه ملیکا خوش نژاد و ویراسته حبیب بهمنی، اثری است که نشر اطراف آن را در سال ۱۴۰۴ منتشر کرده است. این کتاب که در دسته‌ی آثار غیرداستانی و تأمل‌محور قرار گرفته، به بررسی ابعاد گوناگون نان، از جنبه‌های زیستی و تاریخی تا فرهنگی و فلسفی پرداخته است. نویسنده با نگاهی چندوجهی و با بهره‌گیری از مفاهیم فلسفی، جامعه‌شناسی، اسطوره‌شناسی و ادبی، کوشیده نان را نه صرفاً به‌عنوان یک خوراکی روزمره، بلکه به‌عنوان پدیده‌ای زنده و پیچیده و نمادین واکاوی کند. این کتاب بخشی از مجموعه‌ی «زندگی پنهان چیزهای معمولی» است که به شگفتی‌های نهفته در اشیای روزمره می‌پردازد و تلاش می‌کند لایه‌های پنهان و معانی عمیق پشت ساده‌ترین عناصر زندگی را آشکار کند. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب سرودن نان اثر اسکات کاتلر شرشو

کتاب سرودن نان (تأملی درباره‌ی وجوه پیدا و پنهان نان) اثری است که به‌سراغ یکی از معمولی‌ترین اما بنیادین‌ترین عناصر زندگی بشر رفته است. اسکات کاتلر شرشو در این ناداستان، نان را از زاویه‌های گوناگون بررسی کرده و آن را به نقطه‌ی تلاقی تاریخ، فرهنگ، سیاست، اقتصاد و فلسفه بدل کرده است. نویسنده با الهام از اندیشه‌های فیلسوفانی همچون ژاک دریدا، تلاش کرده است تا نان را از وضعیت آشنای همیشگی آن بیرون بکشد و به‌عنوان ابژه‌ای بیگانه و چندوجهی به آن بنگرد. ساختار کتاب حاضر مبتنی بر شبکه‌ای از مفاهیم است که نان را در بسترهای مختلف، از فرایند تخمیر و همکاری انسان و میکروارگانیسم‌ها تا جایگاه آن در آیین‌ها و اسطوره‌ها بررسی می‌کند. نویسنده به‌جای روایت خطی و تاریخی، باتکیه‌بر تحلیل‌های میان‌رشته‌ای، نان را به‌عنوان نمادی از زندگی و مرگ، فراوانی و کمبود و پیوند فرد و اجتماع معرفی کرده است. این کتاب همچنین به نقش نان در فرهنگ ایرانی و دیگر جوامع، جایگاه آن در ادبیات و ضرب‌المثل‌ها و تأثیرش بر تحولات اجتماعی و سیاسی پرداخته است.

خلاصه کتاب سرودن نان

کتاب با پرسشی ساده اما بنیادین آغاز می‌شود؛ نان چیست؟ اسکات کاتلر شرشو با فاصله‌گرفتن از پاسخ‌های دم‌دستی، نان را به‌عنوان پدیده‌ای زنده و پویا معرفی کرده که در فرایند تخمیر، همکاری انسان و مخمرها و بازی با زمان معنا می‌یابد. او با نگاهی فلسفی و با بهره‌گیری از مفاهیم واسازی و بیگانه‌سازی، نان را نه صرفاً خوراکی آشنا، بلکه ابژه‌ای بیگانه و رازآلود می‌بیند که در نقطه‌ی تلاقی دانش‌های مختلف قرار دارد. کتاب به جهان میکروسکوپی مخمرها و باکتری‌ها وارد می‌شود و نشان می‌دهد که چگونه فرایند تخمیر، هم معجزه‌ای نیک‌خواهانه و هم گونه‌ای آلودگی ترسناک تلقی شده است. نویسنده با پیونددادن تحلیل‌هایش به اسطوره‌شناسی، دین و ادبیات، جایگاه مقدس نان را در آیین‌های کهن و فرهنگ‌های مختلف بررسی کرده و به معانی نمادین آن در آیین‌های باستانی و مذهبی پرداخته است. کتاب به نقش نان در تاریخ و جامعه‌شناسی می‌پردازد و نشان می‌دهد که نان همواره ابژه‌ای سیاسی و اجتماعی بوده؛ از نشانه‌های تمایز طبقاتی در روم باستان و اروپا تا نیروی محرک شورش‌ها و انقلاب‌ها. همچنین به جایگاه نان در فرهنگ ایرانی، آیین‌های زرتشتی و اسلامی و نقش آن در پیمان‌های اجتماعی و سیاست اشاره شده است. نویسنده تجربه‌ی شخصی خود از پخت نان و مواجهه با فرایندهای زیستی و فرهنگی آن را روایت می‌کند و با تحلیل استعاره‌ها و معانی چندلایه‌ی نان، به این نتیجه می‌رسد که نان ذره‌بینی است برای مشاهده‌ی تضادهای هستی انسان؛ از زندگی و مرگ تا ضرورت و آزادی. کتاب با بررسی تاریخچه‌ی نان، جایگاه آن در ادبیات و زبان و تأثیرش بر ساختارهای اجتماعی، تصویری چندبعدی و عمیق از این خوراکی ارائه داده است.

چرا باید کتاب سرودن نان را بخوانیم؟

سرودن نان اثری است که با رویکردی میان‌رشته‌ای و تحلیلی به یکی از معمولی‌ترین عناصر زندگی نگاهی تازه و عمیق انداخته است. این کتاب نه‌تنها اطلاعاتی درباره‌ی تاریخ، فرهنگ و زیست‌شناسی نان ارائه می‌دهد، بلکه با طرح پرسش‌های فلسفی و اجتماعی، ذهن را به بازاندیشی درباره‌ی مفاهیم آشنا وادار می‌کند. خواندن این کتاب فرصتی است برای درک پیوندهای پنهان میان زندگی روزمره و ساختارهای کلان اجتماعی و فرهنگی. همچنین کتاب سرودن نان با روایت‌های شخصی و مثال‌های متنوع، تجربه‌ای ملموس از مواجهه با نان و معانی چندلایه‌ی آن فراهم آورده است. این کتاب برای کسانی که به‌دنبال فهم عمیق‌تر اشیای روزمره و جایگاه آن‌ها در زندگی انسان هستند، تجربه‌ای متفاوت و مفید خواهد بود.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن کتاب سرودن نان به علاقه‌مندان فلسفه، جامعه‌شناسی، تاریخ، فرهنگ و ادبیات پیشنهاد می‌شود. همچنین این اثر برای کسانی که دغدغه‌ی فهم عمیق‌تر پدیده‌های روزمره یا علاقه به تحلیل‌های میان‌رشته‌ای دارند، مناسب است. پژوهشگران حوزه‌ی غذا، فرهنگ‌پژوهان و افرادی که به‌دنبال بازاندیشی در مفاهیم آشنا هستند نیز می‌توانند از این اثر بهره ببرند.

درباره اسکات کاتلر شرشو

اسکات کاتلر شرشو (Scott Cutler Shershow) زاده‌ی سال ۱۹۵۳‏ میلادی، استاد، پژوهشگر و منتقد ادبی آمریکایی است. او در سال ۱۹۷۵ میلادی از دانشگاه ییل فارغ‌التحصیل شد و تحصیلات تکمیلی خود را در دانشگاه‌های آکسفورد و هاروارد ادامه داد. پس از دریافت مدرک دکترا، به عضویت هیئت‌علمی دانشگاه کالیفرنیا (دیویس) درآمد و سال‌ها در دانشکده‌ی ادبیات انگلیسی این دانشگاه به تدریس پرداخت. او استاد بازنشسته‌ی این دانشگاه بوده و بیشتر وقت خود را صرف نوشتن جستارها و کتاب‌های انتقادی کرده است. حوزه‌های پژوهشی شرشو شامل نظریه‌های انتقادی، مطالعات فرهنگی، تئاتر معاصر، فرهنگ عامه و ادبیات دوره‌ی مدرن آغازین است. آثار او در نشریات معتبر دانشگاهی منتشر شده است. از مهم‌ترین کتاب‌های او می‌توان به سرودن نان (۲۰۱۶) اشاره کرد.

بخشی از کتاب سرودن نان

«در پایان فصل اول کمدی تلویزیونی محبوبِ میچل هرویتز به نام رشد وامانده که نخستین بار در ششم ژوئن ۲۰۰۴ پخش شد، کل خانوادهٔ بلوث «رژیم غذایی اتکینز» می‌گیرند؛ روش کاهش وزنی رایج در آن زمان که مبتنی بود بر پرهیز از کربوهیدرات‌هایی مانند پاستا، سیب‌زمینی و البته هر نوعی نان. تعداد زیادی شوخی و جوک در مورد این ممنوعیت‌های غذاییِ گسترده به طرز ماهرانه‌ای در فیلم‌نامه گنجانده شده‌اند. شخصیت اصلی در جایی با گلایه می‌گوید «دلم همبرگر و سیب‌زمینی سرخ‌کرده می‌خواد، اما نه می‌تونم نون بخورم، نه سیب‌زمینی.» یکی دیگر از شخصیت‌ها می‌پرسد آیا خوردنِ «سالادِ... ماکارونی» هنوز ممنوع است؟ با این حال، در نهایت همهٔ اعضای خانواده رژیم را کنار می‌گذارند و در صحنهٔ کوتاه پایانی، می‌بینیم همگی با ولع مشغول خوردن نان و مربا هستند و مادر خانواده هیجان‌زده می‌گوید «وای خدا، دلم لَک زده بود واسه یه تیکه نون!»

چند صفحه پیش عرض کردم که داستان «هانسل و گرتل» با نهایتِ سادگی صحنه‌ای نمادین از کل تاریخ نان را بازنمایی می‌کند. شاید بتوان ادعای مشابهی در مورد این قسمت از سریال رشد وامانده نیز داشت، با این تفاوت که این‌جا نه داستان ساده است و نه چگونگی بازنمایی‌اش. پیش‌تر با این طعنه یا تناقض مواجه شدیم که طی قرن‌ها انسان‌های برخوردار خود را (یا شاید بهتر است بگوییم دیگران را) وادار کردند تا به منظورِ «سفید» کردن نان، بیشتر مواد مغذی‌اش را از آن حذف کنند؛ همچنین دیدیم که حتی شناختِ علمی از تخمیر میکروبی هم نتوانست سوءظن دیرینه نسبت به تجربهٔ نان را به‌کلی از میان ببرد. و حال باید وضعیت کنایه‌آمیزِ گریزناپذیر دیگری را بررسی کنیم: این‌که چطور پس از هزاران سال تلاش بی‌امانِ انسان‌ها برای دستیابی به نان و اغلب محروم ماندن از آن، در روزگارِ خودمان نیز شمار درخور توجهی از انسان‌ها با وجود دسترسی گسترده و همیشگی به نان، آن را از خود دریغ می‌دارند.»