کتاب سویه ها

کتاب سویه ها نوشتهٔ تئودور آدورنو و ترجمهٔ محمدمهدی اردبیلی و حسام سلامت و یگانه خویی است. گروه انتشاراتی ققنوس این مطالعه درمورد فلسفهٔ هگل را منتشر کرده است.

درباره کتاب سویه ها

تئودور آدورنو در ۱۴ نوامبر ۱۹۵۶ و به‌مناسبت صدوبیست‌وپنجمین سال‌مرگ هگل در دانشگاه آزاد برلین، سخنرانی کرد. موضوعات و مسائلی که آدورنو مد نظر داشت، گسترده‌تر از آن بود که بتوان همه را در یک سخنرانی پیش کشید. دیگر مسائل و موضوعات، در همان روزها و در قالب درسگفتاری رادیویی ایراد شد. کتاب کتاب سویه ها (مطالعه‌ای در فلسفۀ هگل) در واقع ترجمۀ همین تک‌نگاری است که ذیل همین عنوان و مستقلاً در سال ۱۹۵۷ میلادی از سوی انتشارات «زورکامپ» منتشر شد. آدورنو چند سال بعد، «سویه‌های فلسفۀ هگل» را در کنار دو جستار دیگر که مستقیماً به هگل مربوط می‌شد (یکی «محتوای تجربی فلسفۀ هگل» (۱۹۵۸) که نسخۀ بسط‌یافتۀ سخنرانی‌اش در انجمن آلمانی هگل بود و دیگری، «اسکوتینوس، یا چگونه هگل بخوانیم» (۱۹۶۲ - ۱۹۶۳) در کسوت کتابی مستقل به نام «سه مطالعه در باب هگل»)، در سال ۱۹۶۳ منتشر کرد. هرچند «سویه‌های فلسفۀ هگل» برای نخستین‌بار در قالب کتابی مستقل به زبان آلمانی منتشر شد، به‌عنوان نخستین مقاله از کتاب «سه مطالعه در باب هگل» شهرت یافته است. مترجمان عنوان کتاب حاضر را با ترکیب عنوان اصلی کتاب و عنوان مقالۀ اول «سویه‌ها: مطالعه‌ای در فلسفۀ هگل» گذاشته‌اند تا هم نسبت آن با نسخۀ منفرد اول روشن باشد و هم با مجموعۀ منتشرشدۀ دوم.

خواندن کتاب سویه ها را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران فلسفه پیشنهاد می‌کنیم.

درباره تئودور آدورنو

تئودور آدورنو با نام کامل «تئودور لودویگ ویزنگروند آدورنو» (Theodor Ludwig Wiesengrund Adorno) در ۱۱ سپتامبر ۱۹۰۳ در آلمان متولد شد و در ۶ اوت ۱۹۶۹ میلادی درگذشت. او فیلسوف، جامعه‌شناس، موسیقی‌شناس و آهنگسازی آلمانی بود که به‌عنوان یکی از برجسته‌ترین اعضای «مکتب فرانکفورت» شناخته می‌شود. او به‌خاطر نظریات نقادانه‌اش درمورد جامعهٔ صنعتی، فرهنگ جمعی و ایدئولوژی نئولیبرالیسم شناخته شده است. از جوانی در زمینه‌های موسیقی و فلسفه فعالیت داشت و تحصیلات خود را در دانشگاه‌های فرانکفورت و وین به پایان رساند. در سال‌های بعد به‌عنوان یکی از نظریه‌پردازان اصلی مکتب فرانکفورت به شهرت رسید. با نگاهی نقادانه به فرهنگ مصرفی و رسانه‌های جمعی، به نقد جامعهٔ سرمایه‌داری پرداخت و از این روش‌ها به‌عنوان ابزارهایی برای اعمال کنترل اجتماعی و فردی یاد کرد. در آثار خود از جمله «دیالکتیک روشنگری» که همراه با «ماکس هورکهایمر» نوشت، به بررسی تأثیرات منفی فرهنگ صنعتی بر خودآگاهی و آزادی فردی پرداخت. در زمینهٔ موسیقی، آثار مهمی از جمله «فلسفهٔ موسیقی جدید» را نوشت که در آن به تحلیل و نقد موسیقی دوازده‌تنی و آثار کمپوزیتورهایی مانند آرنولد شوئنبرگ پرداخت؛ همچنین به‌عنوان آهنگساز فعالیت داشت و در آثار خود سعی کرد تا بین موسیقی و فلسفه پل بزند. آدورنو به‌خاطر توانایی خود در تحلیل عمیق و دقیق جامعه و فرهنگ و همچنین برای ارائهٔ نظریاتی که اغلب به چالش‌کشیدن نُرم‌های پذیرفته‌شده بودند، از احترام بالایی برخوردار است. او به‌عنوان یکی از مهم‌ترین فیلسوفان قرن بیست شناخته می‌شود و آثارش همچنان به‌عنوان منابع اصلی در بحث‌های فلسفی، جامعه‌شناسی و مطالعات فرهنگی مورد استفاده قرار می‌گیرد. کتاب‌های «زبان اصالت در ایدئولوژی آلمانی»، «فتیشیسم در موسیقی و واپس‌روی شنیدن»، «یادداشت‌هایی دربارهٔ کافکا»، «علیه ایده‌آلیسم» و «سویه‌ها» (مطالعه‌ای در فلسفهٔ هگل) از آثار مکتوب تئودور آدورنو است.

بخشی از کتاب سویه ها

«آدورنو در این‌جا به این کتاب بندتو کروچه نظر دارد: در فلسفۀ هگل چه چیزی زنده و چه چیزی مرده است؟ این کتاب که نخستین بار در سال ۱۹۰۶ منتشر شد یکی از سرآغازهای احیای هگل‌پژوهی (یا به تعبیر آدورنو, «رنسانس» آن) در اروپاست که سال‌ها بود به واسطۀ غلبۀ سنت نوکانتی به مُحاق رفته بود. کتاب کروچه بار دیگر توجه محافل فلسفی را در سطحی وسیع به آرای هگل جلب کرد و آن را بر سر زبان‌ها انداخت. ترجمۀ کتاب در سال ۱۹۱۵ به زبان انگلیسی نیز آن را فراتر از مرزهای اروپا مطرح کرد. با این همه, چنان‌که از عنوان کتاب نیز به‌روشنی پیداست, به باور کروچه فلسفۀ هگل دیگر در کسوت یک نظام یا دستگاه فلسفی در تمامیتش قابل دفاع نیست و وجوهی از آن آشکارا مُرده است. اما این مُردگی ربطی به «ابطال» دعاوی این فلسفه به اعتبار شرایط تاریخی ندارد, بلکه, بیش از هر چیز, از «خطا» های درونی خود این فلسفه ناشی می‌شود. وی می‌کوشد نشان دهد که منطق دیالکتیکی هگل چگونه از راه خلط تضاد (opposite) با تمایز (distinct) در بسیاری از دقایقش به بیراهه رفته است. با این وصف, آماج فلسفی کروچه در مقام فیلسوفی که به رغم نقدهایش به هگل, هگلی باقی می‌ماند, آن‌قدرها از مواضع آدورنو در مقام یک هگلی انتقادی دور نیست. هرچه باشد, هر دوی آن‌ها کار فلسفی خود را به میانجی نقد «منطق» هگلی به مثابۀ فلسفۀ نظرورز (speculative) یا فلسفۀ این‌همانی (identity) پیش می‌برند.»