کتاب اصول تاریخ و نوشتارهای دیگر در فلسفه تاریخ

کتاب اصول تاریخ و نوشتارهای دیگر در فلسفه تاریخ نوشتهٔ رابین جورج کالینگوود و ترجمهٔ عبدالرضا سالاربهزادی است. نشر نی این کتاب در حوزهٔ فلسفهٔ تاریخ را منتشر کرده است.

درباره کتاب اصول تاریخ و نوشتارهای دیگر در فلسفه تاریخ

آنچه در اندیشهٔ رابین جورج کالینگوود دربارهٔ تاریخ، جنبهٔ اصلی و محوری داشت این ایده و اندیشه بود که تحقیق و تفحص تاریخی، «خودسامان» است؛ خودسامانی در تحقیق به این معنا است که روش‌های تحقیقی و چارچوب مفهومی آن باید به‌گونه‌ای معنادار از علوم طبیعی متفاوت باشند. معروف‌ترین اصول نظری کالینگوود برای مورخان عبارت‌اند از «ضرورت مبتنی‌ساختن نتیجه‌گیری‌هایشان بر سند و مدرک، نه بر شهادت و روایت»، «درک و ارج‌گذاشتن به نقش خطیر پرسش نظام‌مند در تحقیقاتشان»، «اِعمال تخیلی منضبط به هنگام تلاش برای بازسازی گذشته»، «قراردادن تبیین اندیشه در مرکز و محور علایقشان» و «پی‌جویی و تلاش برای درک اَعمال با بازسازی عمل اندیشه‌ای که بیان می‌دارند در ذهن خودشان». کالینگوود در کتاب اصول تاریخ و نوشتارهای دیگر در فلسفه تاریخ پافشاری و تأکید می‌کند که فیلسوفان تاریخ باید با آگاهی و دانشی دقیق از چگونگی روند و جریان کار تحقیق تاریخی به فعالیت علمی بپردازند. بسیاری از منتقدان کالینگوود را به‌عنوان نمونهٔ عالی یک مورخ - فیلسوف تاریخ به حساب می‌آورند.

خواندن کتاب اصول تاریخ و نوشتارهای دیگر در فلسفه تاریخ را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران آشنایی با اصول تاریخ‌نویسی و علاقه‌مندان به فلسفهٔ تاریخ پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب اصول تاریخ و نوشتارهای دیگر در فلسفه تاریخ

«اگر تاریخ به معنای تاریخ چسب و قیچی است، تنها نوعی از دلیل و برهان اثبات که مورخ می‌شناسد همین نوع اخیر است. برای مورخِ چسب و قیچی تنها یک نوع مسئله وجود دارد که از قابلیت حل‌شدن با هر نوع بحث و استدلالی برخوردار است. آن مسئله این است که آیا قطعه خاص و مشخصی از شهادت را که به سؤال مورد توجه و علاقه وی مربوط می‌شود بپذیرد یا رد کند. نوع استدلالی که وی به‌وسیله آن مسئله‌ای از این دست را حل می‌کند، البته، انتقاد تاریخی است. اگر انتقاد وی را به یک نتیجه‌گیری سلبی هدایت کند، به عبارت دیگر این‌که آن عبارت یا مؤلف آن غیرقابل اعتماد است، این امر او را از پذیرفتن آن نتیجه‌گیری منع می‌کند، درست همان‌طور که یک نتیجه‌گیری سلبی در یک بحث و استدلال «استقرایی» (به‌عنوان مثال، نتیجه‌ای که نشان می‌دهد رویدادهایی از آن دست که وی به آن‌ها علاقه‌مند است در غیاب آن‌گونه رویدادی اتفاق می‌افتند که وی امیدوار است به‌عنوان علت آن‌ها شناسایی کند) دانشمند استقرایی را از تأیید دیدگاهی که امید داشت بتواند تأیید کند منع می‌کند. اگر انتقاد وی را به یک نتیجه‌گیری ایجابی رهنمون شود، حداکثر چیزی که به وی می‌دهد یک nihil obstat [ فقدان مانع]است. چرا که نتیجه‌گیری ایجابی در عمل به معنای آن است که شخص بیان‌کننده آن عبارت به جهل یا به ایراد سخن واهی معروف نیست، و آن‌که خود آن عبارت هیچ‌گونه نشان قابل شناسایی از عدم صحت ندارد. اما با همه این‌ها می‌تواند عبارتی نادرست باشد: و شخصی که آن را بیان داشته است، هرچند که به‌طور کلی از نام و آوازه خوبی برای مطلع و آگاه بودن و صادق و راستگو بودن برخوردار است، ممکن است در این یک مورد قربانی اطلاعات نادرست درباره واقعیت‌هایش (فاکت‌هایش)، سوءتفاهم در مورد آن‌ها، یا تمایلی به پنهان نگاه داشتن یا تحریف آنچه می‌دانست یا باور داشت که حقیقت است شده باشد.

برای اجتناب از یک سوءتفاهم محتمل، می‌توان در این‌جا افزود که امکان این تصور وجود دارد که برای مورخ چسب و قیچی مسئله‌ای از نوع دیگر، به‌غیر از آن نوع که آیا یک مورد شهادت را بپذیرد یا رد کند، مطرح است و بنابراین باید با روش‌هایی به‌جز روش‌های انتقاد تاریخی حل شود: یعنی این مسئله که از یک مورد شهادت که وی پذیرفته است چه تبعاتی ناشی می‌شود، یا اگر پذیرفته بود ناشی می‌شد. اما این مسئله‌ای خاص تاریخ چسب و قیچی نیست؛ این مسئله‌ای است که در هر نوعی از تاریخ یا شبه‌تاریخ از هر دست، و در واقع در هر نوعی از علم یا شبه‌علم، مطرح می‌شود. این تنها مسئله کلی تبعات است. اما، هنگامی که در تاریخ چسب و قیچی روی می‌دهد وجه خاص و منحصری را مطرح می‌کند. اگر عبارت خاصی که از طریق شهادت به مورخ می‌رسد از تبعات خاصی برخوردار است، و اگر این رابطه تبعاتی رابطه‌ای اجباری است، با این همه اگر استنتاجی که وی را به پذیرفتن آن شهادت دلالت می‌کند تنها روادارانه است همان خصیصه رواداری به حکم و ادعای وی درباره تبعات آن نیز پیوند می‌خورد. اگر وی فقط گاو همسایه را به عاریت گرفته است، و آن گاو گوساله‌ای در مزرعه دارد، وی نمی‌تواند مدعی مالکیت گوساله شود. هر پاسخی به این سؤال که آیا مورخ چسب و قیچی ملزم یا تنها مجاز به پذیرفتن شهادت خاص و مشخصی است پاسخی مطابق و قرینه با آن را به این سؤال که آیا وی ملزم یا تنها مجاز به پذیرفتن تبعات آن شهادت است با خود به همراه دارد.»