کتاب گوش دادن روانکاوانه

کتاب گوش دادن روانکاوانه (روش‌ها، محدودیت‌ها و ابداعات) با عنوان انگلیسی Psychoanalytic listening: methods, limits, and innovations، نوشته سلمان اختر با ترجمه سوسن حاجی‌ زاده، اثری تخصصی در حوزه‌ی روانکاوی و روان‌درمانی است که در سال ۱۳۹۹ توسط انتشارات آها منتشر شده است. این کتاب به بررسی نقش گوش‌دادن در فرایند درمان روانکاوانه می‌پردازد و با رویکردی تحلیلی، ابعاد مختلف گوش‌دادن را در جلسات درمانی واکاوی می‌کند. نویسنده که از اساتید برجسته‌ی روان‌پزشکی و روانکاوی است، باتکیه‌بر تجربه‌ی بالینی و پژوهش‌های گسترده، تلاش کرده تا ابعاد پیچیده‌ی گوش‌دادن را با زبانی قابل‌فهم برای علاقه‌مندان و متخصصان این حوزه توضیح دهد. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب گوش دادن روانکاوانه اثر سلمان اختر

کتاب گوش‌دادن روانکاوانه اثری است که به بررسی عمیق مفهوم گوش‌دادن در روانکاوی می‌پردازد. سلمان اختر، نویسنده‌ی کتاب، با نگاهی موشکافانه به این موضوع، تلاش کرده است تا اهمیت و ظرافت گوش‌دادن را در فرایند درمان روانکاوانه برجسته کند. برخلاف تصور رایج که روانکاوی را صرفاً درمان با صحبت‌کردن می‌داند، این کتاب نشان می‌دهد که شنیدن و دریافت‌کردن در فرایند درمان، نقشی اساسی‌تر و بنیادی‌تر  دارند.

ساختار کتاب به‌گونه‌ای است که ابتدا به مدل‌های مختلف گوش‌دادن می‌پردازد و سپس ابعاد سکوت، رفتارهای غیرکلامی و حتی موانع و محدودیت‌های شنیدن را بررسی می‌کند. سلمان اختر با ارجاع به نظریات کلاسیک و معاصر و با آوردن مثال‌هایی از تجربه‌های بالینی خود، تصویری چندلایه و پویا از گوش‌دادن روانکاوانه ارائه داده است. کتاب گوش‌دادن روانکاوانه نه‌تنها برای درمانگران و روانکاوان، بلکه برای هر کس که به فرایند ارتباط انسانی و عمق آن علاقه‌مند است، نکات قابل‌توجهی دارد.

خلاصه کتاب گوش دادن روانکاوانه

کتاب گوش‌دادن روانکاوانه با مقدمه‌ای آغاز می‌شود که در آن سلمان اختر اهمیت گوش‌دادن را در روانکاوی و حتی در روابط انسانی فراتر از درمان، برجسته می‌کند. او گوش‌دادن را نه‌تنها دریافت کلمات، بلکه دریافت بینش، آرامش و عمق تجربه‌های درونی می‌داند. نویسنده به این موضوع می‌پردازد که گوش‌دادن روانکاوانه با شنیدن روزمره تفاوت دارد و انواع مختلفی از گوش‌دادن در جلسات درمانی مورد نیاز است. این کتاب چهار مدل اصلی گوش‌دادن تحلیلی را معرفی می‌کند: گوش‌دادن عینی، ذهنی، همدلانه و بیناذهنی. هریک از این مدل‌ها با رویکرد نظری و فنی خاص خود، به ابعاد مختلف تجربه‌ی درمانی می‌پردازند.

در فصل‌های بعدی، سلمان اختر به نقش سکوت در درمان، انواع سکوت و معنای آن‌ها و همچنین به اهمیت رفتارهای غیرکلامی و نشانه‌های بدنی اشاره می‌کند. او توضیح می‌دهد که چگونه روانکاو باید به خود نیز گوش دهد و تجربه‌های ذهنی و احساسی خود را به‌عنوان منبعی برای درک بهتر بیمار به کار گیرد. 

کتاب گوش‌دادن روانکاوانه به موانع و محدودیت‌هایی که می‌توانند شنیدن روانکاوانه را مختل کنند، مانند تفاوت‌های فرهنگی، مقاومت‌های شخصیتی و حتی دوزبانه‌بودن، نیز می‌پردازد. در بخش‌هایی از کتاب، نویسنده به این موضوع می‌پردازد که حتی امتناع از گوش‌دادن می‌تواند بخشی از فرایند درمان باشد، اما باید با دقت و آگاهی انجام شود. در نهایت، کتاب بر ضرورت ایجاد تعادل میان گوش‌دادن تأییدکننده و گوش‌دادن تفسیرگرایانه تأکید می‌کند و نشان می‌دهد که هر دو رویکرد، بسته به شرایط بیمار و مرحله‌ی درمان، اهمیت دارند.

چرا باید کتاب گوش دادن روانکاوانه را بخوانیم؟

این کتاب با تمرکز بر یکی از بنیادی‌ترین مهارت‌های درمانی، یعنی گوش‌دادن، فرصتی برای بازنگری در شیوه‌های ارتباطی و درمانی فراهم می‌کند. سلمان اختر با دسته‌بندی مدل‌های مختلف گوش‌دادن و تحلیل کاربرد آن‌ها در موقعیت‌های گوناگون، به درمانگران کمک می‌کند تا درک عمیق‌تری از فرایند گوش‌دادن و تأثیر آن بر رابطه‌ی درمانی به دست آورند. همچنین پرداختن به موانع و محدودیت‌های گوش‌دادن و بررسی نقش سکوت و رفتارهای غیرکلامی، این کتاب را به منبعی ارزشمند برای توسعه‌ی مهارت‌های حرفه‌ای و شخصی تبدیل کرده است. خواندن این اثر می‌تواند نگاه تازه‌ای به اهمیت گوش‌دادن در روابط انسانی و درمانی ایجاد کند و به رشد حرفه‌ای و فردی کمک کند.

خواندن کتاب گوش دادن روانکاوانه را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب به روانکاوان، روان‌درمانگران، مشاوران، دانشجویان رشته‌های روان‌شناسی و روان‌پزشکی و همچنین کسانی که به بهبود مهارت‌های ارتباطی و شنیداری خود علاقه‌مند هستند، پیشنهاد می‌شود. به‌ویژه کسانی که دغدغه‌ی تعمیق رابطه‌ی درمانی یا فهم بهتر فرایندهای ارتباطی را دارند، می‌توانند از مطالب این کتاب بهره‌مند شوند.

درباره سلمان اختر

سلمان اختر، زاده‌ی ۳۱ ژوئیه‌ی ۱۹۴۶ میلادی، روان‌پزشک، روان‌کاو و نویسنده‌ای هندی‌ـ‌آمریکایی است که در ایالات متحده فعالیت کرده و استاد روان‌پزشکی و رفتار انسانی در کالج پزشکی جفرسون در فیلادلفیا بوده است. او در هیئت‌تحریریه‌ی ژورنال بین‌المللی روان‌کاوی و مجله‌ی انجمن روان‌کاوی آمریکا نیز فعالیت داشته است. اختر در خانواده‌ای مسلمان در خیرآبادِ ایالت اوتار پرادش به دنیا آمد. پدرش جان‌نثار اختر، شاعر نامدار اردو، مادرش صفیه اختر، خواننده و نویسنده، و برادرش جاوید اختر، شاعر برجسته‌ی اردو، است.

اختر در آثار خود به طیف گسترده‌ای از موضوعات ازجمله اختلالات شخصیت، روان‌درمانی، روان‌پزشکی فرهنگی و پیوند میان روان‌پزشکی و مذهب پرداخته و بیش از ۴۰۰ اثر شامل کتاب و مقاله منتشر کرده است. او همچنین به‌عنوان شاعر، چندین جلد کتاب به زبان‌های انگلیسی و اردو منتشر کرده است.

از مهم‌ترین آثار علمی او می‌توان به کتاب موضوع‌های میل: بررسی ارتباطات صمیمی ما با مسائل اطرافمان، اشاره کرد که در آن به تأثیر اشیا و پدیده‌های روزمره بر شکل‌گیری شخصیت و تجربه‌ی انسانی می‌پردازد. اختر در زمینه‌ی اختلالات شخصیت خودشیفته و روان‌درمانی تروما پژوهش‌هایی پیش‌گامانه انجام داده و سهم مهمی در گسترش دانش بالینی و نظری این حوزه‌ها داشته است.

از میان کتاب‌های تألیفی او می‌توان به سازه‌های شکسته (۱۹۹۲)، در جست‌وجوی پاسخ‌ها (۱۹۹۵)، شکنجه‌ی درونی (۱۹۹۹)، مهاجرت و هویت (۱۹۹۹)، قلمروهای بالینی جدید (۲۰۰۳)، ابژه‌های اشتیاق ما (۲۰۰۵)، درباره‌ی دیگران (۲۰۰۷)، نقاط عطف در روان‌درمانی پویا (۲۰۰۹)، هسته‌ی آسیب‌دیده (۲۰۰۹)، واژه‌نامه‌ی جامع روان‌کاوی (۲۰۰۹)، مهاجرت و فرهنگ‌پذیری (۲۰۱۱)، هویت (۲۰۰۹)، موضوع زندگی و مرگ (۲۰۱۱) و کتاب احساسات (۲۰۱۲) اشاره کرد.

اختر یکی از چهره‌های بین‌المللی شناخته‌شده در عرصه‌ی آموزش و سخنرانی نیز بوده است و آثارش به زبان‌های گوناگونی ازجمله آلمانی، ترکی و رومانیایی ترجمه شده‌ است. او در سخنرانی‌ها و همایش‌های معتبر جهانی شرکت کرده است؛ از جمله سخنرانی در نخستین کنگره‌ی IPA-Asia در پکن در سال ۲۰۱۰.

علایق او گسترده است و تاکنون در سِمت‌های مختلفی فعالیت کرده است؛ از جمله ویراستار مجله‌ی بین‌المللی روان‌کاوی، ویراستار بخش نقد کتاب در مجله‌ی بین‌المللی مطالعات روان‌کاوی کاربردی و رئیس هیئت‌تحریریه‌ی فصلنامه‌ی روان‌کاوی.

افزون‌بر فعالیت‌های علمی، او تاکنون هفت مجموعه شعر نیز منتشر کرده و به‌عنوان پژوهشگر در شرکت تئاتر اینتراکت در فیلادلفیا همکاری کرده است.

این کتاب یا نویسنده چه جوایز و افتخاراتی کسب کرده است؟

سلمان اختر جوایز و افتخارات متعددی ازجمله جایزه‌ی سیگورنی برای مشارکت برجسته در روان‌کاوی را دریافت کرده و میراثی ماندگار در روان‌پزشکی و روان‌کاوی بر جای گذاشته است. او در طول فعالیت حرفه‌ای خود جوایز دیگری نیز دریافت کرده است؛ از جمله جایزه‌ی بهترین مقاله‌ی انجمن روان‌کاوی آمریکا (۱۹۹۵)، جایزه‌ی ادبی مارگارت ماهلر (۱۹۹۶)، جایزه‌ی زیگموند فروید از انجمن آمریکایی پزشکان روان‌کاوی (۲۰۰۰)، جایزه‌ی لفلین از کالج روان‌کاوی آمریکا (۲۰۰۳)، جایزه‌ی ادیت ساباشین از انجمن آمریکایی روان‌کاوی (۲۰۰۰)، جایزه‌ی رابرت لیبرت دانشگاه کلمبیا برای دستاورد برجسته در روان‌کاوی کاربردی (۲۰۰۴)، جایزه‌ی کون پو سو از انجمن روان‌پزشکی آمریکا (۲۰۰۴)، جایزه‌ی ایرما بلند برای آموزش برتر در روان‌پزشکی (۲۰۰۵) و...

چه نسخه‌های دیگری از این کتاب در ایران منتشر شده است؟

انتشارات ارجمند در سال ۱۴۰۱، با عنوان ‌‫گوش‌دادن تحلیلی (شیوه‌ها، محدودیت‌‌ها و نوع‌آوری‌‌ها)، با ترجمه‌ی فاطمه حسینی‌غفاری، این کتاب را منتشر کرده است.

بخشی از کتاب گوش دادن روانکاوانه

«تمرکز بر عمل سخن گفتن از سوی بیمار و از سوی درمانگر توجه را از چگونگی گوش‌دادن به یکدیگر منحرف کرده است. بنابراین سوالی که در اینجا مطرح میشود مغفول مانده است: آیا گوش‌دادن روانکاوانه با گوش‌دادن عادی و روزمره تفاوت دارد؟ گوش‌دادن روانکاوانه چه پیش نیازهایی دارد؟ آیا فقط یک نوع گوش‌دادن در طول جلسه تحلیلی مورد نیاز است؟ اگر بیش از یک نوع گوش‌دادن مورد نیاز است، چه چیز استفاده از یک نوع به‌خصوص گوش‌دادن در یک لحظه مفروض را تعیین میکند؟ چگونه انواع مختلف گوش‌دادن مداخلات را تحت تاثیر خود قرار می دهند؟ تحلیلگر به چه چیز گوش می کند؟ آیا او به کلمات، به شکاف بین کلمات، یا به موسیقی حرفهایی که در طول جلسه تحلیلی در جریان است گوش می‌سپارد؟ آیا تحلیلگر میتواند به سکوتها، به تصاویر بصری به تغییرات نوع نشستن و دیگر نشانه های غیرکلامی ارتباط گوش کند؟ آیا روانکاو باید به قسمتهای محدودی از آنچه که بیمار می گوید، گوش کند؟ یا می تواند توجه خود را به ذهن و رفتار خویش نیز معطوف سازد؟ و بسیار سوالات دیگر از این دست که میتوان مطرح نمود..»