کتاب تاریخ مفاهیم بنیادین زیبایی شناسی

کتاب تاریخ مفاهیم بنیادین زیبایی شناسی نوشتهٔ ووادیسواف تاتارکیویچ و ترجمهٔ حمیدرضا بسحاق است و نشر چشمه آن را منتشر کرده است. کتاب حاضر به تاریخ اشخاص، نویسندگان و هنرمندانی که در قرن‌های گذشته دربارهٔ مفاهیم زیبایی، هنر، فرم و خلاقیت سخن گفته‌اند می‌پردازد، اما به طریقی متفاوت از آن‌ها بحث می‌کند، یعنی به عنوان تاریخ پرسش‌ها، مفاهیم و نظریه‌های زیبایی‌شناسی. کتاب حاضر موضوع را تا زمان ما گسترش می‌دهد. از قرن هجدهم تا بیستم اتفاقات فراوانی در عرصهٔ زیبایی‌شناسی افتاده است؛ در این زمان بود که زیبایی‌شناسی در حکم یک علم مستقل به رسمیت شناخته شد، برای خود نام و عنوانی پیدا کرد و نظریاتی مطرح شد که اندیشمندان و هنرمندان پیشین حتی خواب آن‌ها را هم نمی‌دیدند.

درباره کتاب تاریخ مفاهیم بنیادین زیبایی شناسی

کتاب تاریخ مفاهیم بنیادین زیبایی‌شناسی یکی از مهم‌ترین و برجسته‌ترین پژوهش‌های صورت‌گرفته در تاریخ زیبایی‌شناسی است. نام اصلی این کتاب تاریخ شش مفهوم، جستاری در زیبایی‌شناسی است، زیرا موضوع اصلی آن تاریخ شش مفهوم بنیادین زیبایی‌شناسی را در بر می‌گیرد: هنر، زیبایی، فرم، میمسیس، خلاقیت و تجربهٔ زیبایی‌شناختی. همان‌طور که خود نویسنده هم تصریح کرده، کتاب علاوه‌بر این شش مفهوم به بحث از مفاهیم مهم دیگر زیبایی‌شناسی نیز پرداخته و به همین علت نام آن به تاریخ مفاهیم بنیادین زیبایی‌شناسی تغییر داده شد. این کتاب در اصل مجموعه‌ای از مقالات مستقلی است که در نشریات اروپایی منتشر شده و نویسنده، با تغییرات و اضافات، آن‌ها را به هیئت کتابی واحد درآورده است.

کتاب فقط حاوی گزارش‌های تاریخی صرف نیست؛ بلکه به‌عکس، نویسنده با انصاف تمام و بدون غرض به واکاوی دقیق مفاهیم هنری و زیبایی‌شناختی و تحلیل آثار هنری و ادبی پرداخته است. 

تاتارکیویچ فیلسوف و منطق‌دان فاضلی است و در سراسر کتاب اصطلاحات منطقی و فلسفی فراوانی به کار برده است. 

خواندن کتاب تاریخ مفاهیم بنیادین زیبایی شناسی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به پژوهشگران تاریخ هنر و فلسفهٔ هنر پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب تاریخ مفاهیم بنیادین زیبایی شناسی

«کلمهٔ art (هنر) از کلمهٔ لاتین ars گرفته شده و خود ars نیز ترجمهٔ یونانی techne است. با این‌همه، واژه‌های ars و techne با واژهٔ امروزی art کاملاً به یک معنا نبودند. خطی که معنای واژهٔ امروزی هنر را به واژهٔ قدیمی آن پیوند می‌دهد پیوسته است اما مستقیم نیست. معنای این واژه‌ها در طول سال‌ها تغییر کرده است. این تغییراتْ اندک اما مداوم بوده‌اند و هزاران سال است که معنای واژه‌های قدیمی را کاملاً متفاوت کرده‌اند.

واژهٔ یونانی techne (و واژهٔ ars در دورهٔ رومی، قرون وسطی و حتی در آغاز عصر جدید، یعنی در دورهٔ رنسانس) به معنای مهارت بود، مهارت در ساختنِ یک شیء، خانه، مجسمه، کشتی، تخت‌خواب، کوزه و لباس؛ و همچنین مهارت در فرماندهی لشکر، اندازه‌گیری زمین و تأثیر بر شنونده. همهٔ این مهارت‌ها هنر نامیده می‌شدند: هنرِ معمار، مجسمه‌ساز، کوزه‌گر، خیاط، فرمانده لشکر، هندسه‌دان و خطیب. مهارتْ مبتنی بر معرفت به قواعد بود و بنابراین هیچ هنری بدون قواعد نبود: هنرِ معمار دارای قواعدی است که با قواعد مجسمه‌ساز، کوزه‌گر، هندسه‌دان و فرمانده لشکر متفاوت است. از این‌رو مفهومِ قانون وارد مفهوم و تعریف هنر شد. از نظر مردم باستان و اندیشمندان مدرسی، پدید آوردن چیزها از طریق الهام و خیال، بدون اتکا به قواعد و قوانین، هنر نبود بلکه نقطهٔ مقابل هنر بود. در قرون اولیه یونانیان فکر می‌کردند که شعر از الهامِ موزها سرچشمه می‌گیرد و آن را هنر به شمار نمی‌آوردند.»