کتاب گنجینه سخن (جلد دوم)

کتاب الکترونیکی «گنجینه سخن (جلد دوم)» نوشتهٔ ذبیح اللّه صفا در انتشارات فردوس چاپ شده است.

درباره کتاب گنجینه سخن (جلد دوم)

در این‌ کتاب‌ سیر تحوّل‌ و تطوّر سبک‌ شعر و نثر فارسی‌ در دوره‌ٔ هزار‌و‌یکصد‌ساله‌ٔ آن‌ در دسترس‌ علاقه‌مندان‌ قرار می‌گیرد. مقدمه‌ای شامل عناوین زیر در ابتدای کتاب قرار دارد:

۱ - تاریخ نثر پارسی از اوایل عهد اسلامی تا روزگار ما

۲ - شیوه‌های نگارش نثر پارسی

۳ - انواع نثر پارسی و موضوعات آن

در جلد دوم مجموعهٔ گنجینهٔ سخن اطلاعاتی از ناصرخسرو تا منتخب‌الدین جوینی قرار دارد.

کتاب گنجینه سخن (جلد دوم) را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این اثر به علاقه‌مندان به تاریخ ادبیات فارسی و دانشجویان رشتهٔ زبان و ادبیات فارسی پیشنهاد می‌شود.

درباره ذبیح‌ اللّه صفا

ذبیح‌‌اللّه صفا در ۱۶ اردیبهشت ۱۲۹۰ در شهمیرزاد از توابع بلوک سنگسر در استان سمنان متولد شد. پدرش سیدعلی‌اصغر صفای شهمیرزادی در شهر بابل بازرگان بود. دورهٔ ابتدایی را در سال ۱۳۰۴ در بابل به پایان رساند. آنگاه راهی تهران شد و در دبیرستان‌های سیروس و دارالفنون مشغول تحصیل شد و در سال ۱۳۱۲ تحصیلات متوسطه را به پایان رساند. سپس تحصیلات خود را در دانشسرای عالی و دانشکدهٔ ادبیات ادامه داد و در رشته‌های ادبیات و تعلیم‌وتربیت لیسانس گرفت، تا آنکه در سال ۱۳۲۱ با پذیرش رسالهٔ او با عنوان «حماسه‌سرایی در ایران» به درجهٔ دکتری نایل شد.

ذبیح‌‌اللّه صفا خدمات آموزشی خود را با دبیری ادبیات فارسی در کلاس‌های دورهٔ دوم متوسطه در دبیرستان‌های تهران شروع کرد. از سال ۱۳۲۱ به درجهٔ دانشیاری کرسی تاریخ ادبیات دانشگاه تهران ارتقا یافت و در سال ۱۳۲۷ در همان کرسی استاد شد؛ تا این که در سال ۱۳۴۰ به بالاترین رتبهٔ استادی رسید. طی سال‌های ۱۳۴۱ و ۱۳۴۲ با سمت استاد مهمان در دانشگاه هامبورگ به تدریس پرداخت. در بازگشت از آلمان به مدیریت گروه زبان و ادبیات فارسی و سپس ریاست دانشکدهٔ ادبیات دانشگاه تهران انتخاب شد و تا سال ۱۳۴۷ این سمت‌ها را به عهده داشت. در آن سال پس از تغییرات ناگهانی در نظام اداری و آموزشی دانشگاه به درخواست خود بازنشسته شد و تدریس خود را به‌صورت افتخاری ادامه داد. در سال ۱۳۴۷ برای بار دوم به آلمان رفت و یک سال دیگر در دانشگاه هامبورگ به تدریس پرداخت. پس از بازگشت به تهران عنوان استادی ممتاز دانشگاه تهران را یافت و ازآن‌پس در سال‌هایی که در تهران اقامت داشت، به تدریس ادبیات حماسی، غنایی و دراماتیک در دورهٔ دکتری ادبیات فارسی ادامه داد.

بخشی از کتاب گنجینه سخن (جلد دوم)

«نگاه گفته است که ترکیب جرم فلک هم از آن جزوهای هیولی است ولیکن آن ترکیب به خلاف این تراکیب است و دلیل بر درستی این قول آنست که مر فلک را حرکت نه سوی میانه عالمست و نه سوی حاشیت عالم است از بهر آنکه جسم او سخت فراز آمده نیست چون جوهر زمین، تا مر جای تنگ را بجوید چنانکه زمین جسته است و نیز سخت گشاده نیست چون جوهر آتش و جوهر هوا تا از جای تنگ بگریزد کاندر او نگنجد و حرکت مستقیم جز بر این دو جهت نیست و علت این حرکت از این دو است که گفتیم و گفتند که مر جرم طبیعی را از حرکت طبیعی چاره نیست، پس چون فلک را ترکیب جز این دو ترکیب بود چون بجنبد حرکتِ او به استدارت۹ آید و تا این ترکیب با اوست حرکت او همچنین آید از بهر آنکه مر او را جایی از جای دیگر در خوردتر نیست چنانکه مر جرم سخت را جای تنگ در خورد است و مر جرم گشاده را جای گشاده در خورد است.

آنگاه گفته است که چگونگی‌های اجسام از گرانی و سبکی و تاریکی و روشنی و جز آن به سبب اندکی خلاء و بیشتری آنست که با هیولی آمیخته است، تا چیزی سبکست و چیزی گرانست و چیزی روشن است و چیزی تاریک است؛ از بهر آنکه چگونگی عَرَض است و عرض محمول باشد بر جوهر و جوهر هیولی است و هیولی قدیم است و همیشه بوده است ولیکن مرکب نبوده است بلکه گشاده بوده است و دلیل بر درستی این قول آنست که گوید که چون اصل جسم یک چیز است که آن هیولیست و اندر این جسم کلی که عالم است جزوهای هیولی بر یکدیگر اوفتاده است و بعضی از جسم برتر است و بعضی فروتر است، این حال دلیل است بر آنکه هیولی مقهور نبوده است پیش از ترکیب عالم و چون مقهور نبوده است قهرش به ترکیب اوفتاده است و گشاده بوده است پیش از ترکیب و به آخر کار که عالم برخیزد۱۰ هیولی همچنان که بوده است گشاده شود و همیشه گشاده بماند.

و نیز گفته است که اثبات صانع قدیم بر ما بدان واجب است که مصنوع ظاهر است پس دانستیم که صانع او پیش از او بوده است و مصنوع هیولی است مصور، پس چرایی۱۱ صانع پیش از مصنوع به دلالت مصنوع ثابت شد و هیولی پیش از صانع، به دلالت مصنوع که بر هیولی است، ثابت نشد و چون جسم مصنوعست از چیزی به قهر قاهری، همچنان که قاهرِ قدیم ثابت است پیش از قهرِ آنچه آن قهر بر او افتاده است، واجب است که قدیم باشد و ثابت باشد پیش از قهر و آن هیولی باشد. پس هیولی قدیمست. این جمله قول این فیلسوف است اندر قدمت هیولی.»