کتاب کورسرخی

کتاب کورسرخی؛ روایت‌هایی از جان‌ و جنگ نوشتهٔ عالیه عطایی است و نشر چشمه آن را منتشر کرده است.

درباره کتاب کورسرخی

کتاب کورسرخی ۹ جستار غم‌انگیز و تراژیک دربارهٔ افغانستان و تجربهٔ زیستهٔ مهاجران افغانستانی است. این جستارها در عین اینکه ذهن خواننده را مشغول می‌کنند و او را به فکر وامی‌دارند، اشک و غصه را هم راهی چشمانش می‌کنند.

این کتاب راوی مشکلات و غصه‌هایی است که هر افغانستانی‌ در این‌ سال‌های سخت با آن‌ها دست و پنجه نرم کرده و قسمتی از آن را بر دوش کشیده است. این تجربه‌ها از این قرار هستند: جنگ، بی‌وطنی، هویت‌های چندگانه، جهاد، خشونت، مهاجرت، مرزنشینی و… .  کتاب اعتقاد دارد حتی اگر مهاجران افغانستانی از جنگ فرار کنند و در بهشت سکنی گزینند، باز هم غصه در دلشان وجود دارد و آرام نمی‌گیرند و به یاد وطن هستند. در این جستارها عطایی می‌خواهد به این پرسش مهم جواب دهد که «ما چه کسی هستیم و چه کاره‌ایم؟»

این ۹ جستار سال‌های ۱۳۶۵ تا ۱۳۹۵ را از لحاظ زمانی شامل می‌شوند. بعضی از این جستارها مربوط به شخص راوی هستند (مثل مهمان شدن در منزل عمو در هرات و زنده شدن یک زخم قدیمی) و بعضی دیگر به خانوادهٔ او (خاله‌ای که پس از سال‌ها زندگی توام با سکوت در غربت تصمیم گرفته به کابل بازگردد) و بعضی دیگر به مهاجربودن و مهاجرت (مستندسازی از نسل دوم مهاجران افغانی در آلمان می‌خواهد برای مستندش از راوی فیلم بگیرد و او را به بازگشت ترغیب کند). عمده‌‌ٔ این روایات پایان‌هایی تکان‌دهنده و دراماتیک دارند.

مزیت عمدهٔ جستارهای عطایی این نکته است که همهٔ انسان‌ها در سرتاسر دنیا می‌توانند با نوشته‌های او همذات‌پنداری کنند و این احساسات مشترک را درک کنند. هر کسی که از محل زندگی‌اش رانده شده باشد و به‌نوعی بی‌وطن باشد، حرف دل عطایی را متوجه می‌شود.

این کتاب در ردهٔ ادبیات غیرداستانی و در شاخهٔ مشاهدات قرار دارد، اما می‌توان روایت داستانی را هم در آن دید. کتاب بین خاطره‌نویسی و حتی بیشتر نزدیک به رمان است. می‌توان کورسرخی را جستاری براساس زندگی واقعی دانست.

خواندن کتاب کورسرخی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران نوشته‌های مربوط به افغانستان و جستارهای مربوط به جنگ پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب کورسرخی

دستور غذای خورش بامیه در ایران و افغانستان مشترک است ولی مزه‌شان فرق دارد. مهمان عمویم در هرات بودم که خورش بامیهٔ افغانستانی را خوردم و با خود گفتم لابد بامیهٔ افغانستان با ایران فرق دارد. سعی کردم طعم آن را که قبلاً خورده بودم به یاد بیاورم اما نمی‌شد. برای کسی که از آشپزی سر درنمی‌آورد، یاد آوردن طعمْ یک جور دریا به قاشق پیمودن است. شاید این ترش‌تر بود یا تندتر یا چه می‌دانم شورتر؛ هر چه بود مزه‌اش مزهٔ ایران نبود.

به زن‌عمویم گفتم: «طعمش فرق می‌کند.»

گفت: «ان‌شاءالله شما در اقامت‌تان یک‌بار برای ما تیار کنی تا حالی‌دان شویم.»

دهان باز کردنِ بی‌موقع همین است، چون اصلاً بلد نیستم آشپزی کنم. در واقع من همیشه مصرف‌کنندهٔ غذا بوده‌ام نه سازنده‌اش و در فرهنگ ما این‌که زنی آشپزی نداند آن‌قدر دور از ذهن است که انگار گفته باشد زن نیستم و به‌جز این، برای زن‌عمویم که زنی سنتی از خاندان بارکزیِ پشتون بود و هیچ‌وقت من را خوش نداشت، دلیل دیگری بر این‌که من به درد پسرش نمی‌خوردم و همه‌چیز بازی کودکانه‌ای بیش نبوده است.