کتاب هشت افتتاحیه در قصه گویی

کتاب الکترونیکی هشت افتتاحیه در قصه گویی نوشتهٔ عاطفه قاسمی در انتشارات سوره مهر چاپ شده است. این کتاب در واقع هشت کتاب در زمینهٔ قصّه‌گویی را معرفی کرده و به شرح جزئیات و نوع نگاه هرکدام از این کتاب‌ها پرداخته است. این کتاب مناسب اشخاصی است که با دیدی علمی و انتقادی به سراغ قصه‌ها می‌روند و به مباحث تئوری در این زمینه علاقه دارند.

درباره کتاب هشت افتتاحیه در قصه گویی

هشت افتتاحیهٔ این کتاب و عناوین و توضیح کتاب‌هایی که در هشت افتتاحیه در قصه گویی آمده است به این شکل است:

در افتتاحیهٔ اوّل، که معرّفی کتاب چندنگاشت استفاده از قصّه‌گویی برای کودکان و بزرگ‌سالان دارای نیاز‌های خاص (۲۰۱۳) است، یک مقدّمه به قلم نیکولا گرو و فصلی با عنوان «قصّه‌گویی درمانی برای کودکان نیازمند» اثر ژانت داولینگ آمده است. نیکولا گرو در مقدّمهٔ خود به دو سؤال مهمّ «قصّه‌گویی چیست؟» و «چرا قصّه‌گویی؟» پاسخ می‌دهد و تأکید دارد که شکل خلاقهٔ این هنر کهن در تمام جوامع با هدف سرگرمی، ثبت حوادث و آموزش بوده است.

افتتاحیهٔ دوم معرّفی کتاب قصّه‌گویی برای کودکان (۲۰۱۶) اثر سارا کُن برایانت است که در آغاز، بحث مهمّ چگونگی قصّه‌گویی را مطرح می‌سازد و می‌گوید که شروع درست پاسخ‌گویی، بستگی دارد به فهم صحیح وجه سؤال، که طبیعتاً به بحث مقدّماتی‌تر ماهیت واقعی داستان برمی‌گردد. او ضمن بحث در این باره، گفتن داستان را سهیم شدن در پیام اثر می‌شمارد و معتقد است که قصّه‌گو یک عابر، مفسّر و انتقال‌دهنده است.

افتتاحیهٔ سوم، معرّفی کتاب حیوان قصّه‌گو: چگونه قصّه‌ها از ما انسان می‌سازند (۲۰۱۲)، اثر جوناتان گاتسچل است که در ابتدا به بیان سوابق تاریخی داستان و نفوذش در شؤون زندگی‌های فردی و اجتماعی ما می‌پردازد و می‌گوید که بسیاری از ما انسان‌ها، از ده‌ها هزار سال پیش تا کنون، همچنان افسانه‌های مربوط به منشأ چیز‌ها را می‌تراشیم و انبوهی از داستان‌های حیرت‌انگیز جنایی، جنسی، توطئه‌آمیز، واقعی و جعلی را روی صفحات کاغذ و نمایش می‌آوریم تا دچار هیجان شویم. نوعِ ما معتادِ داستان شده است. حتّی وقتی بدن‌به خواب می‌رود، ذهن‌مان در طول شب بیدار می‌ماند و داستان‌های خودش را می‌گوید.

افتتاحیهٔ چهارم، معرّفی کتاب داستانی برایم بگو: به‌اشتراک‌گذاری داستان‌ها به منظور غنی‌سازی دنیای کودک‌تان (۲۰۱۳)، اثر الین ریس، با این جمله در پیش‌گفتار آغاز می‌شود: «بعضی از اوّلین و بهترین خاطرات من به داستان‌های خانوادگی مربوط می‌شود»؛ و مسألهٔ اصلی خود را این‌گونه مطرح می‌کند: خواندن و گفتن داستان‌های خانوادگی، پیامد‌های زیادی برای رشد زبانی کودکان، رشد عاطفی آن‌ها و بهداشت دوران بلوغ‌شان دارد.

افتتاحیهٔ پنجم، معرّفی کتاب راهنمای قصّه‌گویی خلاق برای خدمت به کودکان (۲۰۰۲)، اثر استیون جیمز، به معرّفی قصّه‌گویی دینی اهتمام دارد. این کتاب در هر فصل شامل کارگاه کاملی است که برای به اشتراک گذاشتن اطّلاعات خود با سایر معلّمان می‌توانید از آن استفاده کنید. هر کارگاه حاوی نکته‌های هدایت‌کنندهٔ مفیدی برای شما، فعّالیت‌ها، موضوعات بحث، و حقّ کپی‌رایتی است که اجازه می‌دهد برای همراهان خود جزواتی از آن فتوکپی کنید! کتاب به خواننده‌اش می‌آموزد که یک قصّه‌گوی برتر، چگونه می‌تواند خطیبی ممتاز و معلّمی برجسته شود.

افتتاحیهٔ ششم، معرّفی کتاب قصّه‌گویی با کودکان (۲۰۰۳)، اثر اندرو رایت است. در مقدّمهٔ کتاب از اهمیتِ داستان برای رشد کودکان صحبت می‌شود. همچنین اشاره می‌گردد که فعّالیت‌های شرح‌داده‌شده در این کتاب، طی شش ماه تا سه سال، در انگلستان برای کودکان هفت تا چهارده ساله انجام شده است. کتاب، ویژهٔ معلّمانی است که تا حدّ زیادی به اهمیت داستان‌ها و درس زبان در زندگی روزمرهٔ بچّه‌های خود باور دارند؛ معلّمانی که به منظور کاربرد محوری داستان‌ها در تدریس خود به اشارات و نمونه‌ها گرایش دارند. نویسنده در ادامه توضیح می‌دهد که از داستان‌ها به این دلیل استفاده می‌شود که کاملاً متّکی بر واژه‌ها بوده، منبع اصلی و دائمی تجربهٔ زبانی برای کودکان به شمار می‌آیند. داستان‌ها برانگیزاننده، غنی به حیث تجربهٔ زبانی، و ارزان هستند. مطمئناً داستان‌ها باید بخشی مرکزی از کار تمام معلّمان ابتدایی باشد؛ خواه زبان مادری را تعلیم دهند، یا زبانی بیگانه را.

افتتاحیهٔ هفتم، معرّفی کتاب آشپزی قصّه‌گویی دیجیتالی (۲۰۰۳)، اثر جو لیمبرت است. او کار خود را با نگاهی به سنّت‌های عظیم فرهنگ‌های کهن شروع می‌کند و داستان‌سازی را مترادف با ارزش خود زندگی می‌شمارد و داستان را برابر با یادگیری، سُرور، شفا و یادآوری می‌داند. او در نتیجهٔ همین روی‌کرد است که می‌گوید از نظر این فرهنگ‌ها احترام به رویداد‌های زندگی و آئین‌های داستانی ارزش معنوی عمیق‌تری دارد. کتاب او که حاصل تجربه‌های آموزش کارگاهی اوست، شیوه‌های خلق داستان‌های چندرسانه‌ای را بر اساس اندوخته‌های زندگی فردی و حرفه‌ای تشویق می‌کند.

افتتاحیهٔ هشتم مقاله‌ای است به خامهٔ مؤلّف که از درهم‌کرد دو مطلب با موضوع قصّه‌گویی دینی حاصل شده است. هدف از این مبحث، طرح این دیدگاه است که در شرایط فرهنگی امروز که متأثّر از فناوری ارتباطی دچار انباشتگی صدا‌ها و آرای گوناگون است، بهترین صدا متعلّق است به تجربه‌های دینی خود ما که می‌تواند در قالبی داستانی به مخاطبان ارائه شود. در ادامه کوشش شده راه‌کار‌های لازم برای این منظور توضیح داده شود و در خاتمه روش‌های بازنویسی داستان‌های دینی با خواننده در میان گذاشته شده است. 

کتاب هشت افتتاحیه در قصه گویی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب برای کسانی که در حوزهٔ قصه و قصه‌گویی کار و پژوهش می‌کنند، مفید است. همچنین کسانی که مایل هستند دربارهٔ انواع کتاب‌های داستان و قصه، اطلاعات مفیدی به‌دست آورند، این کتاب را مطالعه کنند.

بخشی از کتاب هشت افتتاحیه در قصه گویی

مثلاً فرض کنیم داستانی که باید گفته شود، افسانهٔ ماندگار جوجه‌اردک زشت۹۸ است. پیش از این‌که لب باز کنید، لازم است تمام تأثّرات برخاسته از مصیبت‌های جوجه‌اردک را به سرعت در ذهن مرور کنید، البتّه نه با جزئیات، بلکه با ترکیبی از خواری نامستحقّ او، گیجی شگفت‌انگیز معصومانه‌اش و طنز نهفته در کنایات حوادث. با چنین روشی احساسات برآمده از وسواس ظریف سبک اندرسون به قصّه‌گویی گره می‌خورد. جوجه‌اردک زشتِ دوست‌داشتنی با تمام جثّهٔ نحیفش اردک‌وار راه می‌رود، شفقت شما را برمی‌انگیزد، وارد خودآگاه‌تان می‌شود و پیش از این‌که کارتان را شروع کنید، با غم‌هایش شما را به دل‌سوزی وادار می‌کند و باعث می‌شود منتظر پیروزی‌اش باشید.

مشخّصهٔ اوّل حالت، این است که وقتی قصّه‌گوی خوبی حکایتی نقل می‌کند، شنونده‌اش بداند که نیمهٔ دیگر ماجرا خود اوست و طعم خوش عجیبی را در کامش احساس کند. این همان آهی است که مادربزرگ با همهٔ وجود از سینه می‌کشد و صورت‌های شما را سِیر می‌کند و آن‌گاه با صدای لطیفش داستان آغاز می‌شود: «خیلی خیلی قبل، دختر کوچولویی زندگی می‌کرد که...». این عنصری است طبیعی و غریزی که با قصّه‌گو زاده می‌شود؛ جوهری لازم برای هر که بخواهد قصّه بگوید. حالت قصّه باید از همان ابتدا نافذ و نیرومند باشد؛ امری متأثّر از حالت گوینده و بدنش که خود رسانه‌ای پاسخ‌گوست.

در آغاز خاموشیم. شما با اطّلاع از داستان و توجّه به شنوندگانی که به درستی آرام گرفته و منتظرند، تمام مدّت قادر به حفظ حالت مناسب هستید، و گفتن را آغاز می‌کنید. بگوییدش، ساده، مستقیم، چشم‌گیر، بامزه.