کتاب نمایش روحوضی

کتاب الکترونیکی «نمایش روحوضی» زمینه، زمانه و عناصر خنده‌ساز نوشتهٔ محمدباقر انصاری در انتشارات سوره مهر به چاپ رسیده است. این کتاب را می‌توانید از طاقچه دریافت کنید. با نگاهی به تاریخچهٔ نمایش در ایران شاید بتوان دو گونهٔ اصلی و متفاوت را برای نمایش‌های ایرانی انتخاب کرد. اولی نمایش‌های سوگواره‌ای یا تعزیه و دیگری نمایش‌های شادی‌آور یا روحوضی است. 

درباره کتاب نمایش روحوضی

لزوم ثبت، حفظ و احیای نمایش روحوضی با توجه به نیاز بشر امروز به خنده، دلیل اصلی نگارش این کتاب است. کتاب به مباحثی همچون «بازشناسی ماهیت خنده»، «کمدی چیست» و «ماهیت و ساختار نمایش های شادی آور ایرانی» پرداخته است. نمایش روحوضی از تکمیل نمایشی ابتدایی به نام تقلید (مضحکه) و با وارد شدن پرسناژی به نام «سیاه» به جود آمده است و بیشتر در جشن های شادی، نظیر عروسی اجرا می شد. نویسنده در کتاب «نمایش روحوضی؛ زمینه، زمانه و عناصر خنده ساز» به تفصیل نمایش های شادی آور ایرانی را بررسی کرده است تا بار دیگر به شکلی ژرف و عمیق، ریشه های این گونه از نمایش بررسی و شناسایی شود. او حتی تلاش می کند تا در مقاطعی از تاریخ، مانند تحولات سیاسی پس از کودتای 28 مرداد 1332، تأثیر مسائل اجتماعی بر روند نمایش های طنز روحوضی را بررسی و معرفی کند.

نویسنده در مقدمه نگاهی به تاریخ نمایش در ایران در انواع مختلف شادی آور و حتی در مقابل تعزیه و نمایش های مذهبی دارد و در فصل های بعدی به تفصیل درباره نمایش های شادی آور ایرانی سخن می گوید و سعی دارد به زمینه هایی که به ساختار و تکامل این نمایش ها کمک کرده، اشاره کند.

فصل نخست به بازشناسی ماهیت خنده اختصاص دارد. همچنین دربارهٔ تأثیرات خنده بر سلامت جسم و روان انسان صحبت شده است.

در فصل دوم به کمدی و ریشه های آن از نظر ارسطو، ریشه های یونانی و آتنی می پردازد و پس از آن انوع کمدی، یعنی کمدی کهن، میانه، نو، احساساتی و... را تشریح می کند.

در فصل‌های بعدی به ماهیت و ساختار نمایش های شادی آور ایرانی و بررسی عناصر خنده ساز در نمایش شادی آور روحوضی می‌پردازد.

کتاب نمایش روحوضی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به کسانی که علاقه‌مند هستند دربارهٔ تاریخچهٔ نمایش در ایران اطلاعات بیشتری کسب کنند پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب نمایش روحوضی

دومين نوع كمدى از حيث دوران، به كمدىاى اطلاق مىشود كه بعد از افول كمدى كهن به وجود آمد. در اين نوع از كمدى «خدايان از مقام الوهيت به مقام بشرى تنزل مىيابند و براى آنها اعمالى انسانى فرض مىشود»؛65 گذشته از آن، دگرگونىهايى كه در اثر انتقال از دورهى كمدى كهن به كمدى ميانه انجام شده بود، سبب شد تا بازتاب اين دگرگونىها به شيوهاى ديگر نمايان شود: تبديل زشتى و بىپردگى بيان به شوخى و بذلهگويىهاى مؤدبانه؛ مضمون همگانى و عمومى به روابط خصوصى، و نمايش رفتار و اطوار عجيب و غريب بىشكل به گونهاى كمدى طرح و شخصيت، از آن جمله است؛66 بنابراين در اين رويكرد، ذهن و انديشهى ّحد اغراقآميزى واقعگرايانهتر از گذشته شده بود و به دليل تغيير و تحولات كمدىپرداز تا سياسى جديد و شكلگيرى حاكميت تازه تا اندازهى محافظهكار و محتاط؛ چه اينكه براى مثال شاهد آنيم كه كمدىپردازان اين دوره اعم از نويسنده و بازيگر، به تعبيرى«خردمندانه» از هجو سياستمداران پرهيز مىكنند و با هدف قرار دادن رويدادهاى هرروزهى مردم، ريشخند و تمسخرشان را متوجه هدفهای بىخطرى چون روسپىها، شكمپرستان، روشنفكران، فيلسوفان و اهل ادب و ساير موضوعاتى مىكنند كه اختصاص به همين طبقه از مردم دارد؛ مضمون كمدىهايى چون «پلوتوس» و«زنان در مجلس شورا» كه هر دو از آخرين كمدىهاى آريستوفان به شمار مىآيند، بيانگر همين مسئله است؛ چه اينكه همچنان كه پيشتر اشاره شد، آريستوفان همان كسى است كه در دورهى گذشته، هرگز براى باراندن تهمت و افترا و توهين بر سر مردان سياست و رهبران حكومتى رحمى به دل راه نمىداد؛ ا با وجود اين با چرخش كامل در ارائهى هدف و مضمون، بيان و زبان تند خود را متوجهى ّ ام طبقهى پايينتر مىكند. از ديگر ويژگىهاى كمدى ميانه مىتوان به: كاهش نقش همسرايان؛ تقليد سخرهآميز از تراژدىها؛ تمسخر موضوعات اساطيرى؛ حضور ّجدى شخصيتهاى قراردادى، همچون 67 طفيلىها، سورچرانها، مدعيان پر لاف و گزاف و چاپلوسها اشاره كرد