کتاب حق و باطل در نهج البلاغه

کتاب حق و باطل در نهج البلاغه اثر نورالله علیدوست خراسانی در انتشارات دانشگاه امام‌صادق به چاپ رسیده است.

 درباره کتاب حق و باطل در نهج البلاغه

از روز نخستین آفرینش صحنه زندگی بشر میدان جولان حق و باطل بوده است و داستان مبارزه این دو با یکدیگر بسیار دامنه‌دار است. آنچه در اینجا لازم است بر آن تکیه شود این است که نه کثرت طرفداران باطل باید انسان را به وحشت بیندازد و نه کمی طرفداران حق او را مأیوس کند، چرا که غالباً در طول تاریخ حامیان باطل فزونی داشته‌اند و بسیار شده که گروه اندک طرفداران حق بر انبوه حامیان باطل پیروز شده‌اند...

به هر حال صحنه این جهان صحنه مبارزه حق و باطل است که قرآن مجید برای مجسّم ساختن ابعاد این مبارزه و نتیجه و سرانجام آن، مثال بسیار جالب و پر معنایی بیان فرموده است: حقّ را به آبی تشبیه می‌کند که از آسمان نازل می‌شود و به صورت سیلاب از دامنه کوه‌ها جاری می‌شود و باطل را به کف‌هایی تشبیه می‌کند که بر اثر آلودگی آب بر آن ظاهر می‌شود، امّا مدّت زیادی طول نمی‌کشد آب وارد جلگه می‌شود آلودگی ته‌نشین می‌شود، کف‌ها از بین می‌رود و آنچه مایه حیات و آبادانی است باقی می‌ماند...

این واژه حق و باطل در موارد متعددی از نهج‌البلاغه امیرمؤمنان (ع) آمده است. نهج‌البلاغه گزیده‌ای از خطبه‌ها، نامه‌ها و حکمت‌های امیرمؤمنان (ع) است که سید شریف رضی آن را گردآوری کرده است گرچه در نسخه‌ها و شرح‌های مختلف نهج‌البلاغه شماره خطبه‌ها اندکی با یکدیگر متفاوت است در بخش حکمت‌ها پس از نقل حکمت ۲۶۰ درس کوتاهی را که ۹ جمله از کلمات قصار امام (ع) است و نیازمند تفسیر و بیان بوده ذکر می‌کند و می‌گوید درسی است که در آن گزیده‌ای از کلام اورا که غریب می‌نماید و نیازمند به تفسیر است می‌آوریم و بعد از آن به ادامه کلمات قصار می‌پردازد و در واقع این بخش به منزله پرانتزی است که در لابه‌لای کلمات قصار برای تبیین بعضی از پیچیدگی‌ها ذکر شده است پس از شماره 261 حکمت‌ها را ادامه داده است.

به هر حال نهج‌البلاغه گنجینه بزرگ معارف اسلام، برادر قرآن کریم در تبلیغ و تعلیم است. نهج‌البلاغه همانند منبع اصلی‌اش قرآن، اثری گرانبها و بی بدیل است، تفاوتش این است که: قرآن را حامل وحی الهی و جبرئیل بر قلب نبی امین (ص) نازل کرد و نهج‌البلاغه را درِ شهرِ علم پیامبر(ص) و حامل وحیش سید موحدین و امام متقین علی امیرالمؤمنین (ع) با عنایت از طرف پروردگار عالمیان انشا کرد. درباره نهج‌البلاغه گفته‌اند راه نشان دادن علم و عمل است، برادرم اگر بخواهی به اوج آرزوهایت برسی راه نهج‌البلاغه را بپیما.

رضی در میان دانشمندان و راویان حدیث مشهور و معروف بوده است حتی بعضی از بزرگان مورخان نوشته‌اند خطبه‌های نهج‌البلاغه که در میان مردم شهرت داشته بیش از آن مقداری است که سید رضی در نهج‌البلاغه آورده است از جمله مورخ معروف «مسعودی» که حدود یک قرن قبل از سید رضی می‌زیسته درباره خطبه‌های امام (ع) می‌نویسد:

«آنچه مردم از خطبه‌های امام (ع) در موارد مختلف حفظ کرده و به یاد سپرده‌اند چهارصد و هشتاد و چند خطبه است که بدون یادداشت قبلی انشاء می‌کرد و مردم هم آن الفاظ را می‌گرفتند و هم در مقام عمل از آن بهره‌مند می‌شدند» (مسعودی، ۱۳۸۴ق، ج ۲: ۴۳۱، ذکر لمع من کلامه...).

ابن جوزی از سید مرتضی نقل کرده که گفته است چهارصد خطبه از خطبه‌های امام (ع) به‌دست من رسیده است (ابن جوزی، ۱۴۰۱ ق: ۱۱۴)، در حالی که خطبه‌های نهج‌البلاغه که اکنون در دست ماست حدود دویست و چهل و یک خطبه است.

و اینک واژه حق و باطل که در موارد متعددی از نهج‌البلاغه امیرمؤمنان (ع) آمده است به ترتیب خطبه‌ها، نامه‌ها و کلمات حکمت‌آمیز آن حضرت مطابق با نهج‌البلاغه تحقیق دکتر صبحی صالح از نظرتان می‌گذرد.

 خواندن کتاب حق و باطل در نهج البلاغه را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

 علاقه‌مندان و پژوهشگران نهج‌البلاغه مخاطبان این کتاب‌اند.