کتاب انسان آسمان

انسان آسمان از مجموعه در قلمرو اندیشهٔ امام موسی صدر که با ترجمه احمد ناظم به چاپ رسیده است، جستارهایی از امام موسی صدر درباره امیرالمؤمنین (ع) است.

درباره کتاب انسان آسمان

انسان آسمان، ششمین کتاب از مجموعهٔ در قلمرو اندیشهٔ امام موسی صدر است که مجموعه‌ای است از سخنرانی‌ها و نوشته‌های امام موسی صدر دربارهٔ امیرالمؤمنین، علی (ع). امام موسی صدر در این جستارها، همچون دیگر موضوعات، نگاهی ویژه به مسائل مختلفی، همچون زندگی و شهادت امیرالمؤمنین، ویژگی‌های فردی و اخلاقی ایشان، واقعهٔ غدیر، مفهوم ولایت و وظایف و مسئولیت‌های شیعیان دارد.

مطالب این کتاب را می‌توان به سه بخش تقسیم کرد: بخش اول، مجموعه‌گفتارهای امام موسی صدر به مناسبت ولادت امیرالمؤمنین، بخش دوم، سخنان ایشان دربارهٔ واقعهٔ غدیر و ولایت حضرت علی (ع) و بخش سوم، مطالبی است که امام موسی صدر به مناسبت شهادت حضرت بیان کرده است. با توجه به اینکه تاریخ برخی از سخنرانی‌های امام موسی صدر مشخص نبوده است، ترتیب مطالب کتاب بر اساس همین سه بخشِ «ولادت»، «غدیر» و «شهادت» در نظر گرفته شده است.

به جز گفتار «علی موحد بود و بس» که سخنرانی امام موسی صدر به زبان فارسی در تیمچهٔ بازار کاشان است و پیش از این، در کتاب نای و نی منتشر شده است و سخنرانی «شأن امت و سرنوشت آن»، دیگر مطالب این کتاب برای نخستین بار منتشر می‌شود.

کتاب الإمام علی (ع) إنسانیة السماء، از منشورات مرکز مطالعات و تحقیقات امام موسی صدر در لبنان و نیز جلد یکم و یازدهم مجموعهٔ دوازده جلدی مسیرة الامام السید موسی الصدر، منابع این گفتارهای امام موسی صدر بوده است و می‌توان گفت این کتاب، تمامی مباحث کامل و مستقلی را که تا کنون از امام موسی صدر دربارهٔ امیرالمؤمنین به دست ما رسیده است، در بر دارد.

در این کتاب تلاش شده تا حد امکان منابع روایات و احادیثی را که امام موسی صدر در ضمن سخنان خود به آن‌ها اشاره کرده است، ذکر شود. در مواردی که امام موسی صدر روایتی را به صورت کامل به کار برده است، متن روایت به همراه ترجمهٔ آن در متن آمده است و منبع آن در پاورقی ذکر شده است. اما مواردی نیز هست که روایتی نقل به مضمون یا خلاصه شده است که در اغلب این موارد، ترجمهٔ همان‌چه امام موسی صدر گفته است، در متن آمده و در پاورقی اشاره‌ای به اصل حدیث و منبع آن شده است و در برخی موارد نیز خوانندهٔ پژوهشگر تنها به منبع روایت ارجاع داده شده است.

با توجه به اینکه امام موسی صدر در جای جای این کتاب به حدیث غدیر اشاره کرده است، و از سویی خود ایشان در یکی دو بخش از این کتاب، به‌خصوص در مطلب «پیشینهٔ غدیر» به‌تفصیل به ذکر منابع و مآخذ این حدیث شریف پرداخته است، از ذکر منبع برای بخش‌های مختلف این حدیث در پاورقی خودداری شده است.

در پیوست این کتاب، تصاویر دست‌نوشته‌ای از امام موسی صدر دربارهٔ امام علی (ع) آمده است که ترجمهٔ آن با عنوان «علی علیه‌السلام در چند سطر» در ابتدای کتاب منتشر شده است.

همچون دیگر کتاب‌های این مجموعه، ترجمهٔ آیات قرآنی از ترجمهٔ استاد عبدالمحمد آیتی نقل شده است و توضیحات مترجم با علامت «ـ م.» و توضیحات ویراستار کتاب با نشانهٔ «ـ و.» در پاورقی آمده است.

خواندن کتاب انسان آسمان را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

 علاقه‌مندان به شناخت بیشتر امیرالمومنین (ع) مخاطبان این کتاب‌اند.

 بخشی از کتاب انسان آسمان

نوار صوتی موجود در آرشیو مرکز مطالعات و تحقیقات امام موسی صدر

مربوط به تاریخ ۱۹۷۷/۷/۱

بسم الله الرحمن الرحیم

امروز روز میلاد امیر مؤمنان، امام علی بن ابی‌طالب (ع) است. امام علی به‌راستی پیشوای مسلمانان مؤمن و در عین حال، رهبر محرومان به‌پاخاسته‌ای است که تسلیم نمی‌شوند؛ زیرا انسان محروم، یا در برابر محرومیت خود سر فرود می‌آورد و یا اقدام می‌کند. بی‌گمان امام علی بن ابی‌طالب پیشوا و الگوی محرومان پویا و استوار است. ما این روز را به فال نیک می‌گیریم و سیرهٔ امام را در بخش فرهنگی جلسه بررسی می‌کنیم و آن را فصلی تازه از جنبش خود به حساب می‌آوریم.

از این رو، دوست دارم چند تصمیم تشکیلاتی را به اطلاع برادران برسانم:

اولاً. در ساختار جدید، ما چند کمیتهٔ مرکزی داریم که از هفتهٔ آینده در این مکان تشکیل جلسه می‌دهد و عبارت‌اند از کمیتهٔ مرکزی تبلیغاتی، کمیتهٔ مرکزی مالی، کمیتهٔ خدماتی و... مسئولان کمیته‌های استان‌ها گرد هم جمع می‌شوند و طبیعتاً من نیز خواهم کوشید تا در مورد برخی از مسائل مشترک با برادران دیدار کنم.

ثانیاً. ما تصور می‌کردیم وقتی به برادران فرصت دهیم که روز جمعه با یکدیگر دیدار کنند، در واقع از طبقه‌بندی تشکیلاتی کمیته‌های استان‌ها عبور می‌کنیم، زیرا برادران می‌گفتند کمیته‌های استان‌ها با رهبر و سطوح بالای تشکیلات و کمیته‌های مرکزی دیدار می‌کنند، ولی صدای ما را به آنان نمی‌رسانند و آنچه از آنان می‌شنوند، به گوش ما نمی‌رسانند. بر این اساس، ما گفتیم چند ساعت از روز جمعه را برای مسائل جنبش اختصاص می‌دهیم تا اگر فرد یا مجموعه‌ای از جنبش در کمیته‌های استان‌ها و مناطق و شهرها و شهرک‌ها مایل باشد، بتواند فوراً دربارهٔ مسئله‌ای که معتقد است کمیتهٔ منطقه یا استان در آن کوتاهی کرده است، صحبت کند.

در عمل این دیدارها شخصی شد. از این رو، در جایگاه برادری مسئول نسبت به این موارد، از برادران عضو جنبش خواهش می‌کنم که مسائل و مشکلات شخصی خود را یادداشت کنند و به من بدهند تا فوراً به آن رسیدگی کنم و به آن‌ها اطمینان می‌دهم که هیچ کس جز من این نامه‌ها را نخواهد خواند. منشی من نامه‌ها را نمی‌خواند، به هیچ وجه. همهٔ نامه‌ها را خودم باز می‌کنم و خودم به آن‌ها پاسخ می‌دهم، مگر آن‌هایی که دربارهٔ مسائل عمومی باشد.

مسائل مربوط به جنبش نیز باید به صورت گزارش نوشته شود و اگر نمی‌خواهند آن‌ها را از طریق کمیتهٔ استان و کمیتهٔ منطقه تحویل دهند، می‌توانند مستقیماً آن‌ها را به خود من برسانند.

امیدوارم دیدار ما با اعضای جنبش به سود تشکیلات باشد. هدف ما و راه درمان این مشکلات و مشکلات بزرگ‌تر از آن‌ها، همین تشکیلات است.

ثالثاً. درس‌هایی که تا کنون داده شده است ـ و همهٔ آن‌ها الآن جلو من است ـ از سخنرانی‌های من و منابع دیگر گرفته شده است و ما این مجموعه درس‌ها را «التراث»۵۲ می‌نامیم؛ از کتاب‌های پیشرفتهٔ اسلامی، اندیشه‌های پیشرفتهٔ اسلامی، اندیشه‌های اجتماعی مؤمن پیشرفته و در یک کلمه، اندیشه‌هایی که با اندیشه و منشور جنبش ما هماهنگ است. خدا به جوانان کمیتهٔ فرهنگی و مسئولان فرهنگی پاداش نیک دهد که چهل درس از این منابع استخراج و تنظیم کرده‌اند و در این راه متحمل مرارت شده‌اند. هم‌اکنون برخی از این درس‌ها در هسته‌های تشکیلاتی و در جلسات ارائه می‌شود.

اکنون زمان آن رسیده است که به درس‌های معین و واحد بپردازیم. ان‌شاءالله از هفتهٔ آینده بر اساس آنچه جوانان نوشته و تنظیم کرده‌اند، هر هفته دو درس می‌دهم. لازم است دربارهٔ برخی درس‌ها صحبت شود و دربارهٔ برخی لازم نیست. برای نمونه، درس اول و دوم مربوط به پیدایش جنبش است: چگونه جنبش محرومان شکل گرفت؟ چکیدهٔ تاریخی این بحث در گذشته و حال چیست؟ چگونه به تشکیلات تبدیل شد؟ جنبش‌های مشابه آن در درون لبنان و در کشورهای عربی و در همهٔ جهان کدام‌اند؟ خاستگاه‌های مشابه آن‌ها چیست؟ چه مراحل و تحولاتی را پشت سر گذاشته‌اند؟ مسلماً این چکیدهٔ تاریخی نیازی به بحث ندارد و جوانان با خواندن این درس‌ها می‌توانند بدون هیچ مشکلی آن‌ها را فرا بگیرند و نیازی نیست که من آن‌ها را توضیح دهم. ولی برخی از درس‌ها به دقت و بررسی نیاز دارد، از جمله درس ایمان به مفهوم عملی آن نه به مفهوم نظری و تجریدی، علی‌رغم اینکه تلاش‌های فراوان و درخور ستایشی در این زمینه انجام گرفته است. همچنین درس ضرورت و اهمیت کار تشکیلاتی و درس‌های انقلابی که بسیار ساده به نظر می‌رسد، ولی وقتی می‌خواهیم آن‌ها را هدف قرار دهیم و به آن‌ها ایمان بیاوریم، باید تمرکز و اهتمام بیشتری نسبت به آن‌ها داشته باشیم.