کتاب معرفت شناسی؛ کتاب معلم معارف کاربردی (۱)

معرفت شناسی؛ کتاب معلم معارف کاربردی (۱) اثر حجت الاسلام والمسلمین حاج شیخ محمد حسن وکیلی در موسسه خدمات مشاوره‌ای و پژوهش‌های اجتماعی آستان قدس رضوی به چاپ رسیده است.

درباره کتاب معرفت شناسی؛ کتاب معلم معارف کاربردی (۱)

مجموعه کتاب‌های معارف کاربردی، بر اساس نظام فکری‌توحیدی اسلام و امتداد تربیتی و آموزشیِ آن شکل گرفته است. این مجموعه تلاش می‌کند تا فراگیران، تصویری صادق، جامع و دقیق از واقعیت‌ها به دست آورند و بتوانند با تقویت توان عقلانی و استدلالی، زمینهٔ تمایلات و کُنش‌های خود را تنظیم کنند. هدف دیگر این مباحث، ایمن‌سازی جوانان و نوجوانان مسلمان در برابر هجوم شبهات معاصر است. هرچند شبهات معاصر، ریشه در شبهات پیشین دارد؛ اما طرز پاسخ‌گویی به آن، شیوهٔ بیان جدیدی را می‌طلبد و صرفاً مطالعهٔ کتاب‌های اعتقادی حوزه و حتی کتب فلسفی چون بدایة الحکمه و نهایة الحکمه توان پاسخ‌گویی به این شبهات را فراهم نمی‌کند؛ پس به اقتضای ضرورت، کتاب‌های جدیدی تدوین و تولید شده است.

در نگارش کتاب آموزشی دورهٔ معارف کاربردی، تلاش شده است که شروط کتاب آموزشی رعایت شود؛ مطالب به‌صورت درس‌به‌درس با ترتیب منطقی و زبان سادهٔ آموزشی تدوین گردیده و برای فهم یک مطلب، به مطالب بعدی کتاب یا توضیحات کتاب دیگری نیاز نیست. سطح جلدهای کتاب نیز متفاوت تنظیم شده است. جلدهای اول آسان‌تر و به‌ترتیب جلدهای بعدی سخت‌تر خواهد شد.

جلد اول این دورۀ آموزشی، بر اساس چند هدف مهم و بنیادین، تنظیم شده است:

تعریف و ضرورت اصول عقاید

در این درس، تلاش شده است تا فراگیر، ابتدا با تعریف اصول عقاید آشنا شود، و سپس در درون خود دغدغه و اهتمامی نسبت به این مباحث احساس کند.

آشنایی با اصطلاحاتی در زمینۀ معرفت و شناخت

آشنایی با اصطلاحاتی چون علم حضوری، علم حصولی، تصوّر، تصدیق و... شاید به‌تنها‌یی چندان ضرورتی نداشته باشد ولی برای فهم مباحث جلدهای بعدی لازم است. این مباحث (درس دوم و قسمت‌‌ها‌یی از درس سوم) غالباً خسته‌کننده بوده و ثمرات عملی آن برای دانش‌آموزان، چندان روشن نیست؛ به همین دلیل فراگیران برای یادگیری آن علاقۀ چندانی نشان نمی‌دهند. از این رو توصیه می‌شود که استاد اولاً سریع‌تر از این مباحث عبور کند و ثانیاً با روش‌‌های مختلف کلاس را جذاب نگه ‌دارد.

پاسخ به شبهات شکّاکیت و حس‌گرایان

در این قسمت با توضیح مبادی فکر و اندیشه و تبیین روش‌‌های آن، اثبات می‌شود که می‌توان تا حدودی واقعیت را شناخت و به آن یقین پیدا کرد. نکتۀ دیگر اینکه شکّاکیت مطلق، پایه‌ای ندارد. همچنین اثبات می‌شود که شبهات ماده‌گرایان بی‌اساس است و می‌توان ماورای حس را شناخت. این بخش مهمترین بخش کتاب است که درس سوم تا پنجم به آن اختصاص پیدا کرده است.

آشنایی با مغالطات

در درس ششم تا هشتم، فراگیر با انواع مهمی از مغالطه و راه‌‌های فرار آن آشنا می‌شود. این سه درس، آسان‌تر بوده و از اولویت کمتری برخوردار است. استاد محترم می‌تواند در صورت کمبود وقت، مطالعۀ این دروس را به خود دانش‌آموز واگذار کرده و فقط از آن آزمون به عمل آورد.

در مجموع، برای اینکه دانش‌آموز در شروع مباحث، احساس خستگی نکند، درس‌‌های این جلد کوتاه‌تر و آسان‌‌‌‌تر از جلدهای بعدی تنظیم شده است. در شرایط مناسب، زمان‌بندی هر درس در روش تدریس یک‌سویه چهل و پنج دقیقه، و در روش کارگاهی، هفتاد و پنج دقیقه در نظر گرفته شده است.

مباحث جانبی کتاب معرفت‌شناسی

پس هدف کلی دو جلد اول این دوره، رساندن مخاطب به پذیرش عالم غیب و آشنایی وی با مجردات است. چند غرض جانبی هم در کنار اهداف کلی دنبال می‌شود:

در بین این مباحث چند اصطلاح ساده مانند تصور و تصدیق، علم حضوری و علم حصولی و حدس و تجربه را توضیح می‌دهیم؛ اگرچه در نگاه اول به نظر می‌رسد که این مباحث کاربردی نیست ولی در ادامه روشن خواهد شد که بدون اطلاع از این مبادی، طرح مباحث آینده، امکان‌پذیر نیست و این مبادی و اصطلاحات، در مباحث بعدی کاربرد خود را نشان خواهند داد.

در کتاب بخشی به مبحث مغالطه اختصاص یافته است زیرا مهارت تفکر انتقادی برای اینکه نوجوان بتواند مفاهیم واردشده به ذهن خود را جرح و تعدیل کند؛ ضروری است.

در بین مطالب، مباحثی مثل سواد رسانه و مسائلی از این دست، که نیاز نوجوان امروزی است مطرح شده است.

خواندن کتاب معرفت شناسی؛ کتاب معلم معارف کاربردی (۱) را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

 مربیان و معلمان معارف اسلامی مخاطبان این کتاب‌اند.