کتاب مکتب مهر

معرفی کتاب مکتب مهر

کتاب الکترونیکی «مکتب مهر (درآمدی بر مکتب تربیتی علامه طباطبایی؛ تاریخچه و ویژگی‌های نظری و عملی)» نوشتهٔ محمد تقی فیاض‌بخش و منتشرشده توسط موسسه خدمات مشاوره‌ای و پژوهش‌های اجتماعی آستان قدس رضوی، به بررسی ریشه‌ها، سیر تاریخی و مبانی مکتب تربیتی و عرفانی علامه طباطبایی می‌پردازد. این اثر با رویکردی تحلیلی، جایگاه این مکتب را در میان مکاتب تربیتی شیعه و نسبت آن با جریان‌های فکری و معنوی معاصر بررسی می‌کند. نسخه الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب مکتب مهر

این کتاب به تبارشناسی و تحلیل مکتب تربیتی «علامه طباطبایی» می‌پردازد و تلاش می‌کند جایگاه این مکتب را در امتداد سنت‌های معرفتی و تربیتی شیعه نشان دهد. نویسنده با مروری بر تاریخ عرفان و اخلاق اسلامی، از مکتب بغداد تا مکتب اصفهان و نجف، به ظهور و تکوین مکتب ملاحسین‌قلی همدانی و سپس شاگردان و ادامه‌دهندگان این مسیر می‌پردازد. کتاب، سیر انتقال معارف و تربیت معنوی را از استاد به شاگرد، با تمرکز بر شخصیت‌هایی چون سیدعلی شوشتری، ملاحسین‌قلی همدانی، میرزا جواد ملکی تبریزی، سید احمد کربلایی، سیدعلی قاضی طباطبایی و در نهایت علامه طباطبایی دنبال می‌کند. اثر حاضر، علاوه بر تاریخچه، به ویژگی‌های نظری و عملی این مکتب، مبانی معرفتی، ساختار سلوک و نسبت آن با تعلیم و تربیت و حتی نسبت آن با انقلاب اسلامی می‌پردازد. نویسنده با استناد به منابع قرآنی و روایی، تلاش دارد نشان دهد که مکتب علامه طباطبایی چگونه توانسته است سلوک فردی و اجتماعی را در چارچوبی منسجم و مبتنی بر توحید و ولایت سامان دهد. این کتاب برای علاقه‌مندان به عرفان اسلامی، اخلاق عملی و تاریخ اندیشه دینی، تصویری جامع از یکی از مهم‌ترین جریان‌های تربیتی معاصر ارائه می‌دهد.

خلاصه کتاب مکتب مهر

در «مکتب مهر»، نویسنده ابتدا با مرور تاریخ مکاتب تربیتی و عرفانی شیعه، زمینه‌های شکل‌گیری مکتب علامه طباطبایی را شرح می‌دهد. کتاب با معرفی اجمالی مشایخ و طبقات مختلف این مکتب آغاز می‌شود و نشان می‌دهد که چگونه سنت تربیتی از استاد به شاگرد منتقل شده و در هر دوره، با توجه به شرایط اجتماعی و فکری، صورت‌بندی تازه‌ای یافته است. سپس، مبانی معرفتی و سلوکی مکتب علامه طباطبایی بررسی می‌شود؛ از جمله تأکید بر معرفت‌النفس، ضرورت سیر و سلوک، مراتب ایمان و اسلام، و نقش تربیت در تحقق توحید عملی. نویسنده به تفصیل به ویژگی‌های مکتب علامه می‌پردازد: تقید به ظاهر شریعت، انطباق با قرآن و روایات، نظم و انسجام دستورات سلوکی و بی‌نیازی نسبی از مکاتب دیگر. در بخش‌های بعد، غایات سلوک (دنیوی، اخروی و توحیدی)، مراتب نظری و عملی سلوک، اهمیت ذکر و مراقبه، جایگاه استاد و نقش تعلیم و تربیت در این مکتب شرح داده می‌شود. کتاب همچنین به نسبت انقلاب اسلامی با سلوک توحیدی و نقش تربیت معنوی در جامعه معاصر می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه این مکتب می‌تواند الگویی برای تربیت فردی و اجتماعی در جهان امروز باشد.

چرا باید کتاب مکتب مهر را خواند؟

این کتاب با رویکردی تحلیلی و مستند، تاریخچه و ساختار یکی از مهم‌ترین مکاتب تربیتی معاصر شیعه را به‌دقت بررسی می‌کند. خواننده با مطالعهٔ آن، با سیر انتقال معارف معنوی، مبانی معرفتی و عملی سلوک اسلامی و نقش تربیت در تحقق توحید آشنا می‌شود. اثر حاضر، علاوه بر ارائهٔ تصویری تاریخی، راهکارهایی برای سلوک فردی و اجتماعی و مواجهه با چالش‌های معنوی روزگار معاصر ارائه می‌دهد و می‌تواند به فهم عمیق‌تر نسبت دین، اخلاق و تربیت کمک کند.

خواندن کتاب مکتب مهر را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای علاقه‌مندان به عرفان اسلامی، اخلاق عملی، تاریخ اندیشه دینی و پژوهشگران حوزه تعلیم و تربیت دینی مناسب است. همچنین برای کسانی که دغدغهٔ سلوک معنوی، خودسازی و تربیت نسل جدید را دارند، مطالعهٔ آن مفید خواهد بود.

فهرست کتاب مکتب مهر

- پیش‌گفتار: مروری بر تاریخ مکتب مرحوم ملاحسین‌قلی همدانی و جایگاه آن در سنت تربیتی شیعه- آشنایی با تاریخ مکتب و معرفی مشایخ و طبقات مختلف (از سیدعلی شوشتری تا علامه طباطبایی)- مروری بر مبانی مکتب تربیتی علامه طباطبایی: اهمیت تزکیه نفس، مراتب ایمان و اسلام، ضرورت سیر و سلوک- ویژگی‌های مکتب اخلاقی علامه طباطبایی: تقید به ظاهر شریعت، انطباق با قرآن و روایات، نظم دستورات سلوکی- غایات سلوک: غایات دنیوی، اخروی و توحیدی- مراتب نظری و عملی سلوک: معرفت‌النفس، باطن دین، ذکر و مراقبه، مراتب مراقبه- دستورات عملی سلوک: دوام وضو، نماز اول وقت، انس با قرآن، نماز شب، زیارت اهل قبور- موجبات ثمربخشی دستورات: توسل، حضور قلب، محاسبه اعمال، اربعینیات، جایگاه استاد- جایگاه تعلیم و تربیت در مکتب تربیتی علامه طباطبایی: اهمیت خودسازی معلم، کرامت نفس، فرهنگ کرامت انسانی- نسبت انقلاب اسلامی با سیر و سلوک توحیدی: نقش سلوک در جامعه و انقلاب اسلامی

بخشی از کتاب مکتب مهر

«قرآن کریم، یکی از اهداف بعثت انبیا علیهم‌السّلام را تزکیهٔ نفس برشمرده است؛ برای نمونه در آیهٔ "لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَی الْمُؤْمِنِینَ إِذْ بَعَثَ فِیهِمْ رَسُولًا مِنْ أَنْفُسِهِمْ یتْلُو عَلَیهِمْ آیاتِهِ وَ یزَکیهِمْ وَ یعَلِّمُهُمُ الْکتَابَ وَ الْحِکمَةَ"، به همین نکته اشاره رفته و حتی تزکیهٔ نفس بر تعلیم کتاب و حکمت مقدم شده است. در کنار این آیات، در روایات هم مسئلهٔ اخلاق و پالایش درونی، مورد اهتمام قرار گرفته و رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله هدف اصلی بعثت خویش را اتمام مکارم اخلاقی معرفی کرده است؛ ازاین‌رو یکی از مهم‌ترین مفاهیمی که انسان در زندگی با آن مواجه است و باید نسبت خود را با این مفهوم مشخص کند، «تزکیهٔ نفس» یا به تعبیر دیگر، معنویت و سیر معنوی به سوی مقام قرب الهی است؛ مسیری پُرفراز و نشیب که سراسر زندگی انسان را در بر می‌گیرد. حال که با التفات به آیات قرآن و روایات، اهمیت تزکیهٔ اخلاقی و سیر معنوی روشن شد، چند پرسش در مقابل انسان قرار می‌گیرد؛ از جمله این‌که اولاً، موقعیت این سیر در مراتب قرب الهی در زندگی انسان چیست و این سیر در کجای زندگی قرار می‌گیرد؟ ثانیاً، قرآن چگونه این سیر را برای انسان ترسیم کرده و انسان‌های برجسته در فرهنگ قرآن به چه نحوی معرفی شده‌اند؟ ثالثاً، آیا چون مذهب تشیع را برگزیده‌ایم و شیعهٔ حضرات معصومین علیهم‌السّلام هستیم، تکلیفمان این است که واجبات را انجام دهیم و از محرمات اجتناب کنیم، یا تکلیفی فراتر از این بر عهدهٔ ما است؟»