بریده‌هایی از کتاب معرفت شناسی؛ کتاب معلم معارف کاربردی (۱)

روشن است که در مسائل اعتقادی نیز، همچون دیگر دانش‌ها، باید به متخصص‌ترین و عالم‌ترین دانشمندان آن فن، مراجعه شود و عقل و شرع مراجعه به غیراعلم را در این باب روا نمی‌دانند.

باید نور عقل و علم به‌وسیلهٔ مجاهده، مراقبه و عبادت در وجود انسان پدید آید و دین شناخته شود وگرنه با صِرف استدلال، معرفتی نصیب انسان نخواهد شد.

با انجام چند مرحله می‌تواند یقین پایدار را از ناپایدار تمیز دهد. شخص ابتدا باید به فطرت خود بازگردد و بررسی کند؛ اگر حاصل بررسی این شود که یقینش پایدار است؛ در مرحلهٔ بعد باید بین آن گزاره و عقلیات، تعارض افکنَد، اگر باز هم یقینش پایدار بود، به این یقین، یقین استوار و پایدار و یا به‌تعبیری «یقین بالمعنی الاخص» گوییم. این یقین می‌تواند مبنای تفکر و زندگی قرار گیرد

انسان‌ها در کارهای خود،‌ جز لذت هیچ هدف دیگری ندارند. انسان عادی همیشه رفتارهایش را بر اساس لذت‌طلبی تنظیم می‌کند و حتی گاهی که از روی محبت کاری انجام می‌دهد، در اعماق این محبت‌ورزیدن نیز، از محبت‌ورزیدن به دیگری و رفع نیاز او، لذت می‌برد.

انسان وقتی نسبت به چیزی، انگیزه و تمایل پیدا می‌کند که واقعاً در مجموع محاسبات خود تصدیق کند که این کار همراه با لذت و کیف است و پس از این تصدیق است که به‌دنبال آن عمل می‌رود. این محاسبه، یک محاسبهٔ کاملاً فطری است و همهٔ انسان‌ها از همین الگو در زندگی استفاده می‌کنند

اگر بتوان حلقه‌های اتصال بین یک فعل اختیاری و لذت انسان را وصل کرد، خودبه‌خود در افراد انگیزه ایجاد می‌شود.

لذت اعم از لذت حسی و لذت عقلی (غیرحسی) است. در متون اسلامی نیز واژهٔ لذت معنایی کاملاً عام دارد و به همین جهت در روایات ما صحبت از لذت عبادت، لذت محبت خداوند و لذت معرفت شده است

انسان‌ها در کارهای خود،‌ جز لذت هیچ هدف دیگری ندارند. انسان عادی همیشه رفتارهایش را بر اساس لذت‌طلبی تنظیم می‌کند و حتی گاهی که از روی محبت کاری انجام می‌دهد، در اعماق این محبت‌ورزیدن نیز، از محبت‌ورزیدن به دیگری و رفع نیاز او، لذت می‌برد.

مچنین بر اساس همین لذت‌طلبی، اسلام حکم می‌کند که ایثار در امور آخرتی جایز نیست. مثلاً جایز نیست که شخصی در مجلس گناهی شرکت کند تا برادر دینی خودش را نجات دهد، زیرا برآیند ایثار در امور آخرتی ضرر و رنج است و در نتیجه، کاری غیرعاقلانه بوده و اسلام کار غیرعاقلانه را تأیید نمی‌کند. چراکه انسان در قبال کاری که انجام می‌دهد به لذت برتر نمی‌رسد؛ بلکه در قبال این ایثار، آخرت خود را هم از دست خواهد داد