کتاب خداشناسی؛ کتاب معلم معارف کاربردی (۳)

خداشناسی سومین جلد از مجموعه معلم معارف کاربردی نوشته حجت الاسلام والمسلمین حاج شیخ محمد حسن وکیلی است. این کتاب را موسسه خدمات مشاوره‌ای و پژوهش‌های اجتماعی آستان قدس رضوی منتشر کرده است.

درباره مجموعه کتاب معلم معارف کاربردی

دورهٔ اخیر، اوج هجوم فکری و فرهنگی باطل علیه حق و تقابل ایمان و کفر است. شبهات، مغالطات و آموزه‌های غیرالهی، در حوزهٔ عقاید، فرهنگ، اخلاق و سبک زندگی از هر سو بر ذهن و فکر جوانان و نوجوانان مسلمان فرومی‌ریزد. شرایط موجود و لزوم مقاومت در جبههٔ حق و نبرد فکری و فرهنگی با باطل، ضرورت عرضهٔ نظام فکری صحیحِ الهی و آسان‌سازی آموزش آن را دوچندان کرده است. از این رو نیاز به تولید محتوا و قالب‌های جدید برای انتقال این معارف بیشتر و بیشتر احساس می‌شود.

بر این اساس مؤسسهٔ جوانان آستان قدس رضوی که رسالت خود را خدمت‌گزاری در عرصهٔ تربیت نسل نوجوان و جوان تعریف کرده است، تولید محتوای آموزشی-معارفی برای نوجوانان و جوانان را در دستور کار خود قرار داده و برگزاری دوره‌های آموزشی معارف را در قالب‌های گوناگون آغاز کرد. در این راستا، سلسله کتاب‌هایی با عنوان «برترین آرزو» تولید شد. این سلسله کتاب‌ها، دورهٔ هفت جلدی معارف با رویکرد کاربردی است که به تبیین یک دوره اصول عقاید به زبان ساده و پاسخ به شبهات روز می‌پردازد و دیگر کتاب‌ها، هرکدام به تکمیل و توضیح بخشی از آن مربوط است. مجموعهٔ حاضر نیز با عنوان «کتاب معلم معارف کاربردی» گامی در راستای آموزش بهتر دورهٔ معارف کاربردی است.

مجموعه کتاب‌های معارف کاربردی، بر اساس نظام فکری‌توحیدی اسلام و امتداد تربیتی و آموزشیِ آن شکل گرفته است. این مجموعه تلاش می‌کند تا فراگیران، تصویری صادق، جامع و دقیق از واقعیت‌ها به دست آورند و بتوانند با تقویت توان عقلانی و استدلالی، زمینهٔ تمایلات و کُنش‌های خود را تنظیم کنند.

در نگارش کتاب آموزشی دورهٔ معارف کاربردی، تلاش شده است که شروط کتاب آموزشی رعایت شود؛ مطالب به‌صورت درس‌به‌درس با ترتیب منطقی و زبان سادهٔ آموزشی تدوین گردیده و برای فهم یک مطلب، به مطالب بعدی کتاب یا توضیحات کتاب دیگری نیاز نیست. سطح جلدهای کتاب نیز متفاوت تنظیم شده است. جلدهای اول آسان‌تر و به‌ترتیب جلدهای بعدی سخت‌تر خواهد شد.

جلد سوم مجموعۀ معارف کاربردی در ارتباط با مبحث خداشناسی است. این مبحث از یازده درس تشکیل شده است و حجم درس‌های آن نسبت به جلد اول و دوم مقداری مفصل‌تر است زیرا فرض بر این است که مخاطب، قسمت‌هایی از این مجموعه را آموخته و برای بحث‌های طولانی‌تر آمادگی دارد.

اکثر درس‌ها در رابطه با اثبات وجود خداوند متعال و صفات اوست اما به‌مناسبت برهان نظم، درسی در رابطه با نظریۀ تکامل مطرح شده است. همچنین در بحث علیّت نیز درسی در ارتباط با تشریح کیفیت علیّت و به‌تبع آن، بحث انفجار بزرگ (بیگ‌بنگ) آمده است. یک مبحث فرعی نیز به‌عنوان عدل الهی در بین مباحث صفات واجب قرار داده شده است.

خواندن کتاب خداشناسی؛ کتاب معلم معارف کاربردی (۳) را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

مربیان و معلمان معارف اسلامی مخاطبان این کتاب‌اند.

بخشی از کتاب خداشناسی ؛ کتاب معلم معارف کاربردی (۳)

عوامل بحث از خداشناسی

سؤالی که لازم است پیش از شروع مباحث خداشناسی پاسخ داده شود این است که ما به چه دلیل باید مباحث خداشناسی را پیگیری کنیم؟ دو دلیل برای این موضوع وجود دارد:

عامل اول

در آغاز بحث معرفت‌شناسی دانستیم که برای ایجاد انگیزه در مخاطب، راه‌های مختلفی وجود دارد؛ الگوی سعادت‌طلبی از سایر الگوها، نظیر الگوی دفع ضرر محتمل و شکر منعم، موفق‌تر است. در این مبحث نیز باید منافع و کارکردهای وجود خداوند برای انسان را، به مخاطب توضیح دهیم؛ یعنی برای نوجوان و جوان توضیح داده شود که وجود خداوند و اعتقاد به او، چه منافعی برای انسان دارد. طبیعتاً طبق این الگو مقصود از منافع این نیست که اگر خداوند متعال باشد احتمال عذاب وجود دارد و باید به او معتقد بود تا از عذاب رها شد بلکه باید کارکردها و منافع اعتقاد به خداوند همچون: آرامش همیشگی با تکیه بر رحمت الهی و انس با او، امیدواربودن، معنادارشدن زندگی، بالارفتن مراعات عدالت در جامعه، رشد اخلاق اجتماعی و... را طرح نمود. به این صورت طرف مقابل انگیزه پیدا می‌کند تا این بحث را با جدیت پیگیری نماید.

علاوه بر آنچه گفته شد پیگیری بحث خداشناسی توسط یک عامل فطری در درون انسان‌ها اتفاق می‌افتد و جدا از استدلالات عقلی بر وجود خداوند، انسان‌ها ناخودآگاه احساس ‌می‌کنند گمشده‌ای دارند و باید به‌دنبال آن بگردند. امور فطری اموری است که برخاسته از طبیعت انسان است و محصول عوامل عارضی بیرونی نیست. برای این امور علاماتی ذکر کرده‌اند، مانند بودن آن در کودکان (که هنوز تحت‌تأثیر تربیت قرار نگرفته‌اند) و یا فرازمانی‌ و فرامکانی‌بودن؛ یعنی وجود داشتن در نقاط جغرافیایی مختلف و ادوار گوناگون تاریخ که نشانۀ این است که آن پدیده محصول تربیت و آداب و رسوم یا نیازهای خاص زمان و مکان نیست. فطری‌بودن انگیزۀ خداشناسی را می‌‌توان از گسترۀ جغرافیایی آن به دست آورد. در طول زمان‌های مختلف، از مشرق تا مغرب، حس خداشناسی در انسان‌ها وجود داشته و به هر نقطه از تاریخ و جغرافیا که سفر کنیم اعتقاد به خداوند را به اشکال مختلف می‌‌یابیم و این نشان‌دهندۀ آن است که حس خداجویی حسی فطری است.