کتاب تازیانه خورده خویش

کتاب تازیانه خورده خویش نوشته عبدالرحمان مجاهدنقی، شرح دو زندگی؛ سروان محقق‌زاده دوانی و عباسعلی شهریاری است. این کتاب به زندگی، فعالیت‌ها و مسئولیت‌های آنان می‌پردازد و تاریخ معاصر را مروری می‌کند.

درباره کتاب تازیانه خورده خویش

عبدالرحمن مجاهدنقی، در کتاب تازیانه خورده خویش، به شرح زندگی دو تن از دوانی‌های مهاجر پرداخته است؛ سروان محقق زاده دوانی و عباسعلی شهریاری. 

هرچند از این دو شخصیت در تاریخ معاصر ایران، جز نامی باقی نمانده است، اما زندگی پرفراز و نشیب آنان می‌توان بخش‌هایی از تاریخ را برای ما روشن کند. هر دو در ابتدای امر، در یک جبهه سیاسی بودند. اما پس از گذشت مدتی، مخالفت‌ها آغاز شد و هر کدام انجام فعالیت‌هایی متفاوت از دیگری را بر عهده گرفتند.  شاید تنها وجه شبهی میان این دو نفر، همین باشد که هر دو به دست حریفان خود کشته شدند. 

به هر حال این کتاب شرحی بر زندگی یکی از دبیران اصلی و مهم حزب توده و یکی از اعضای مهم و برجسته ساواک ایران است.

کتاب تازیانه خورده خویش را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم 

علاقه‌مندان به مطالعات تاریخی را به خواندن کتاب تازیانه خورده خویش دعوت می‌کنیم.

بخشی از کتاب تازیانه خورده خویش

کتاب حاضر در دو بخش تنظیم شده است؛ بخش‌هایی که به زندگی دو تن از دوانی‌های مهاجر پرداخته که در تاریخ سیاسی معاصر ایران نام آنان باقی مانده است. دو تن که هر دو در بدو امر در یک جبهه‌ سیاسی قرار داشتند و پس از مدتی در دو سوی کاملاً مخالف و مختلف به فعالیت پرداختند و تنها مشابهتی که میان آن دو می‌توانست وجود داشته باشد، مرگ به دست حریف بود؛ کاری که در نهایت هم انجام شد. اگرچه درباره‌ی‌ هر دو شخصیت مورد نظر روایات شفاهی بسیار زیادی از معمرین ‌دوانی و افراد هم‌دوره‌ی این دو شخصیت به‌دست‌ آورده و ثبت کرده‌ام‌، ‌اما بیش از هر چیز مبنای کار را بر اساس فاکت‌ها و ارزشیابی و سنجش آثار منتشرشده قرار دادم و حتی‌المقدور‌ سعی کردم از نقل موارد شفاهیِ حاصل مصاحبه‌ها حذر کنم. برخی از دلایل این پرهیز عبارتند از:

• تعصب‌های کاملاً آشکار با سمت‌گیری سیاسی و اجتماعی.

• تأکید راوی بر روایات مغشوش و روایاتی که فاقد ترتیب توالی منطقی و تاریخی‌اند. این آشفتگی‌ها، کل روایت را از نگاه پژوهشگر به ملغمه‌ای تبدیل می‌کند که هیچ هم‌خوانی‌ زمانـی ـ مکانـی در آن رعایت نشده و به همین دلیل می‌تواند در زمره‌ی روایت‌های اسطوره‌ای گنجانده شود.

• کهولت سن و غلبه‌ی نسیان.

• ترکیب چند خاطره‌ی کاملاً مجزا با هم و ساخت روایتی تازه و کاملاً مغایر با واقعیت‌های تاریخی ثبت‌شده.

• نقل روایات غلطی که از بس بارها توسط راوی در طول سال‌ها تکرار شده، نزد او به یک‌ باور حقیقی مبدل گردیده است و...

از دیگر سو، با تمام شور و شوقی که برای دسترسی به منابع دست اول داشتم، در این مسیر بود که فقر منابع و مآخذ را دریافتم. این فقر، نَسَب از دو سو دارد: در یک ‌سمت نیروهای غیرقانونی و مخفی قرار دارند که مسلماً برای حفظ خود ناچار به نگه‌داری کمترین مقدار اسناد در نزد خویش‌اند و معلوم است که آثار باقیمانده از این گروه نیز مشتمل بر اسناد بسیار آبکی و کمتر خطرناک هستند. از سوی دیگر، متأسفانه تا پیش از تشکیل سازمان امنیت کشور (پس از کودتای مرداد ۳۲) نهادهای ضعیف امنیتی وقت، اهمیتی برای جمع‌آوری‌ و نگه‌داری اسناد قائل نبوده‌اند‌. 

اسناد به‌جامانده از آن دوره بیشتر مبتنی بر گزارش‌های محرمانه‌ شهربانی و اسناد رکن دوم ارتش است و با رجوع به آن‌ها،‌ به معنای واقعی می‌توان فقر منابع را دریافت. به همین خاطر در بسیاری موارد با حیرت تمام متوجه می‌شویم که در اغلب مواجهات در آن بازه‌ زمانی (تا پیش از لو رفتن سازمان نظامی حزب توده)، قدرت امنیتی یک حزب (حزب توده) از قدرت نهادهای امنیتی دولت بیشتر بوده است؛ چه از لحاظ سازماندهی، چه از لحاظ عملکرد حرفه‌ای. به همین دو دلیل است که مثلاً درباره‌ی‌ سروان محقق‌زاده‌ دوانی با منابع اندکی روبه‌رو هستیم و تازه اینفرد عضو هیئت دبیران و از مهم‌ترین‌ اعضای سازمان نظامی ‌آن حزب به شمار می‌آید. 

بعد از تشکیل ساواک و سر و سامان گرفتن مسائل امنیتی هم بسیاری از مشکلات مربوط به اسناد از بین نرفت. ‌بدیهی است سازمان امنیت کشور در خصوص مهره‌ی فوق‌العاده کلیدی و ارزشمندی مثل عباسعلی شهریاری نهایت اختفا و مراقبت امنیتی را رعایت کند و حتی بسیاری از رؤسای رده بالای ساواک (مثلاً رئیس‌ ساواک خوزستان یا فارس یا عامل ساواک در کویت و...) از ماهیت حقیقی شهریاری بی‌خبر باشند. همه‌ی این‌ها موجب شده تا پس از گذشت حدود ۶۵ سال از اعدام سروان محقق‌زاده‌ دوانی و با گذشت حدود ۴۵ سال از ترور عباسعلی شهریاری، بسیاری از امور بدیهی زندگی این دو فرد مجهول باقی مانده باشد و پژوهشگر برای جبران مافات و پر کردن جاهای خالی بسیاری که در زندگینامه‌ی آن‌ها به چشم می‌خورد، بعد از سال‌ها سراغ معتبرترین و نزدیک‌ترین‌ افراد به آنان برود و در این مسیر دریابد که تعدادی از آن‌ها متأسفانه از این جهان رخت بربسته‌اند‌ و برخی دیگر در کهولت به‌سر می‌برند و همین امر به موانعی دیگر دامن می‌زند.