کتاب راهنمای خواندن شهریار ماکیاوللی

کتاب حاضر از مجموعه راهنمای متون کلاسیک و راهنمایی است برای کسانی که می‌خواهند کتاب  شهریار ماکیاوللی، فیلسوف و مورخ مشهور ایتالیایی را بخوانند. 

درباره مجموعه راهنمای متون کلاسیک

کتاب‌های مجموعهٔ «راهنمای متون کلاسیک» نه شرح و تفسیری مفصل است و نه ادعای آسان‌کردن تمام دشواری‌های متن را دارد، بلکه قرار است نقشه‌ای باشد برای گذر از پیچ‌وخم متن. این مجموعه در انتشارات کانتینیوم با عنوان Reader’s Guides و با هدف فراهم‌کردن مقدمه‌ای روشن و مختصر برای متون کلاسیک در ادبیات و فلسفهٔ غرب تهیه شده است. نویسندگانِ این مجموعه هر یک در زمینهٔ کاریِ خود شناخته‌شده و صاحبِ اعتبار هستند و مخاطب کتاب‌ها نیز دارای دانشی در حد کارشناسی و کارشناسی ارشد در رشته‌های مرتبط در نظر گرفته شده‌اند. این کتاب‌ها خواننده را دعوت می‌کنند به خواندن کتابِ اصلی و به رفت‌وبرگشت میان کتابِ راهنما و کتاب اصلی. بنابراین خواننده باید پس از خواندن بخش‌های مقدماتیِ کتابِ راهنما، به سراغ متن اصلی برود و ابتدا با داشته‌های ابتدایی خود با متن مواجهه شود؛ سپس کتاب راهنما را باز کند و توضیحات مربوط به آن بخش را بخواند؛ این توضیحات مقاصد اصلی اندیشمند را توضیح می‌دهند و پیوندهای هر بخش را با نظام تفکر او مشخص می‌سازند و به‌ندرت وارد تفسیری خاص از متن می‌شوند؛ در مرحلهٔ آخر نیز خواننده دوباره به متن اصلی رجوع می‌کند و با دانشی افزون دوباره برای حل معماهای متن می‌کوشد.

کتاب‌های این مجموعه از ساختاری واحد پیروی می‌کنند. در بخشِ اول هر کتاب به زمینه و زمانهٔ نوشته‌شدن اثر پرداخته شده است، یعنی تلاش شده است تا متن در درونِ بافتار فکری و تاریخی خود قرار گیرد تا نسبت اثر با آثارِ گذشتگان و پیوست و گسستِ آن با منظومهٔ معرفتیِ پیشینیان مشخص گردد. در بخشِ دوم مضامین اصلیِ اثر به بحث گذاشته شده است تا خواننده فهمی اجمالی از موضوعات و مطالب کتاب پیدا کرده و آمادهٔ ورود به متنِ اصلی شود. در بخش سوم، نویسنده از مقدمات عبور کرده و وارد خود متن می‌شود. در این بخش، نویسنده با تفکیک متن اصلی به فصل‌ها، بخش‌ها، قسمت‌ها، بندها و حتی جمله‌ها گام‌به‌گام خواننده را با خود همراه می‌کند و می‌کوشد تا هم روایتی تکوینی از چگونگیِ شکل‌گیری و بسطِ ایده‌ها به دست دهد و هم ربط و نسبتِ منطقی آن‌ها را بکاود. در بخشِ چهارم، نویسنده به تأثیراتِ فکری و تاریخی کتاب مورد نظر می‌پردازد. در انتهای هر بخش از کتاب، پرسش‌هایی پژوهشی نیز طرح شده‌اند تا هم خواننده بتواند مطالب فصل را جمع‌بندی کند و هم خود در آینده به‌نحو مستقل این پرسش‌ها را مبنای تحقیقش قرار دهد. در انتهای هر کتاب نیز راهنمای مطالعهٔ آثار مرتبط آمده است که خواننده می‌تواند آن را مبنای مرحلهٔ بعدی مطالعه و تحقیقات خود قرار دهد.

 درباره کتاب راهنمای خواندن شهریار ماکیاوللی

بی‌تردید، هیچ اثری در اندیشۀ سیاسی مدرن به اندازۀ شهریار ماکیاوللی تأثیرگذار نبوده است. تنها استثنا شاید مانیفست کمونیستِ مارکس باشد. تا امروز ده‌ها کتاب قطور در تفسیر و تشریح ایده‌هایی که در شهریار آمده است نوشته شده‌اند، اما این کتاب راهنما می‌کوشد با تکیه بر چهار موضوع محوری این کتاب، یعنی شر، آزادی، تضاد اجتماعی و امنیت، شما را با اصلی‌ترین دغدغه‌های ماکیاوللی آشنا کند. 

میگل وتر، نویسند این راهنمای خواندن، علاوه‌بر بازگشایی دشواری‌های کتاب شهریار، به خواننده دیدی تاریخی می‌دهد درباره اینکه، در هر دوره‌ای از تاریخ مدرن، شهریار چطور خوانده شده است و الهام‌بخش چه متفکران و نویسندگانی بوده است. 

نثر سلیس و موجز کتاب نیز برای خواننده‌ای که می‌خواهد از کتاب سرنوشت‌ساز ماکیاوللی بیشتر بداند یاری‌دهنده است.

راهنمای خواندن شهریار ماکیاوللی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

 علاقه‌مندان به جامعه‌شناسی و علوم سیاسی به ویژه کسانی را که قصد آشنایی با اندیشه‌های ماکیاولی را دارند، به خواندن این کتاب دعوت می‌کنیم.

بخشی از راهنمای خواندن شهریار ماکیاوللی

نیکولو ماکیاوللی از بارورترین درخت‌هایی است که روی خاک فوق‌العاده حاصلخیز فلورانس در دورهٔ نوزایش روییده است. ماکیاوللی در ۳ مهٔ ۱۴۶۹ در این شهر متولد شد و در ۲۲ ژوئن ۱۵۲۷ همان‌جا درگذشت. برخلاف بسیاری از دیگر هنرمندان و اندیشمندان و دولتمردانِ آن دوران، ماکیاوللی در یکی از آن خانواده‌های ثروتمند و اشراف‌زاده‌ای که امور شهرها را در دست داشتند به دنیا نیامده بود. اما پدر او، برناردو، حقوق‌دان و متفکر تفننی۹ (یا به قول خودشان «اومانیست»)، با همان امکانات محدودش کوشید تا برای فرزندش آموزش آبرومندانه‌ای در «هنرهای آزاد»۱۰ فراهم کند. باوجوداین نتوانست هزینهٔ تعالیمی را بپردازد که برای تدریس در دانشگاه یا پیش‌گرفتنِ حرفهٔ وکالت ضروری بود. اگر کسی با ثروتی مثال‌زدنی پا به دنیا نمی‌گذاشت، راهی که برای بالارفتن از پله‌های ترقی در جامعهٔ فلورانس پیش رو داشت، یا کسب توانایی در تجارت و بانک‌داری بود (و این کارها مستلزم تعلیمات مقدماتی در ریاضیات و دفترداری و نیز نامه‌نگاری به مراجعان و انجمن‌ها بود) یا دانش‌اندوزی در یکی از رشته‌هایی بود که دوباره باب شده بود و به‌تازگی به آن «علوم انسانی» می‌گفتند. تحصیل علوم انسانی مستلزم آموختن زبان لاتین و چه‌بسا یونانی بود تا بشود از فرهنگ کلاسیک رومیان و یونانیان، یعنی خطابه‌ها و تاریخ‌ها و سیاست‌های آن‌ها، بهره برد. از سده‌های دوازدهم و سیزدهم میلادی، که شهرهای خودگردان ایتالیا رونق گرفته بودند، این آموزش‌های «آزاد» به یکی از ضروریات هر کسی تبدیل شده بود که آرزو داشت در ادارهٔ این شهرها مداخله کند.

برناردو ماکیاوللی باید در محافل اومانیستی فلورانس شخصیت نسبتاً محترمی بوده باشد، چرا که اومانیست و افلاطون‌گرای مشهور، بارتولومئو اِسکالا۱۱، رئیس سابق شهر فلورانس، در یکی از رساله‌هایش، دربارهٔ قوانین و احکام حقوقی۱۲، از برناردو یاد کرده است. بنابراین، شوق سیاست و علوم انسانی را پدر ماکیاوللی از اوان کودکی در دل او کاشت. در همان دوران، ایدهٔ کتابخانه‌های عمومی در ایتالیا، بعد از قرن‌ها بی‌اعتنایی آشکار، جان تازه‌ای گرفته و جنون کتاب میان اومانیست‌ها شروع شده بود، جنونی که هنوز هم فروکش نکرده است.

به همین دلیل، داشتن کتابخانه‌ای سترگ، احیاناً مزین به نسخه‌هایی از دست‌نوشته‌های باستانی تازه‌کشف‌شده، مایهٔ مباهات بود. برناردو هم، گیریم از سر فروتنی، تمام تلاشش را کرد تا کتابخانه‌ای آبرومند جمع‌آوری کند، همان کتابخانه‌ای که در آن ماکیاوللی با برخی از مورخان و فیلسوفان یونانی و رومی (ازجمله لیوی و سیسرو، پولی‌بیوس و ارسطو) آشنا شد؛ بعضی از چهره‌های فلسفهٔ مدرسی (آکوئیناس) را شناخت و شعر و ادبیات ایتالیایی (ازجمله دانته و پترارک و بوکاچینو) را خواند.